اعطای بورسیه تحصیلی به نخبگان کشور

نسرین سلطانخواه، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری دیروز با اعلام خبر اعطای تسهیلات جدید به نخبگان گفت: بر این اساس، فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی ارشد می‌توانند با بورسیه معاونت علمی در مقطع دکتری دانشگاه‌ها ادامه تحصیل دهند.

وی با اشاره به تسهیلات این معاونت برای استعدادهای برتر و نخبگان کشور خاطرنشان کرد: بنیاد ملی نخبگان از سال 86 تاکنون از 456 نفر از برگزیدگان جشنواره‌های خوارزمی حمایت‌های مادی و معنوی به عمل آورده است.سلطانخواه همچنین با اشاره به 2 حمایت جدید این معاونت از استعدادهای برتر کشور یادآور شد: بر این اساس بنیاد ملی نخبگان زمینه‌های لازم برای جذب نخبگان در شرکت‌های دانش بنیان را فراهم می‌کند.

رئیس بنیاد ملی نخبگان با تاکید بر این‌که این حمایت در یک دوره یک تا 2 ساله اجرایی می‌شود، اضافه کرد: براساس این طرح، بنیاد ملی نخبگان برای جذب نخبگان از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت‌های مالی به عمل می‌آورد.

وی همچنین بورسیه دانش‌آموختگان دوره‌های کارشناسی ارشد را از دیگر برنامه‌های این معاونت اعلام کرد و ادامه داد: با توافق‌های اولیه‌ای که با وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و علوم تحقیقات و فناوری به عمل آمد، دانش‌آموختگان واجد شرایط ارشد می‌توانند با بورسیه معاونت علمی در دانشگاه‌ها در مقطع دکتری ادامه تحصیل دهند. سلطانخواه با تاکید بر این‌که این 2 حمایت بزودی ابلاغ خواهد شد، افزود: اعمال این‌گونه حمایت‌ها موجب می‌شود تا علاوه بر آن‌که کشور از دستاوردهای این محققان بهره‌مند شود، زمینه‌هایی برای جذب امکانات آزمایشگاهی و اشتغال برای دانش‌آموختگان فراهم شود.

با وجود افزایش ظرفیت کمی دانشگاه‌ها حتی در دوره‌های تحصیلی کارشناسی طی سال‌های اخیر میزان خروج داوطلبان تحصیل در دانشگاه‌ها افزایش یافته، هرچند آمار دقیقی از این دانشجویان در دست نیست؛ اما واکنش چند روز اخیر نمایندگان مجلس به ضرورت حفاظت از نخبگان و حل مشکل آنان نشان می‌دهد که این نگرانی در بین مسوولان جدی است.

کاظم جلالی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس بتازگی در این باره از ضرورت تلاش برای ماندگاری نخبگان در کشور و حل مشکل نظام وظیفه این افراد سخن گفته است.

وی با اشاره به حمایت‌های مجلس از نخبگان علمی کشور برای جلوگیری از فرار مغزها اظهار کرد: باید تلاش کنیم نخبگان در کشور ماندگار شوند؛ البته مجلس در بحث حمایت از نخبگان قوانینی را تصویب کرده که در این بخش دولت باید کار جدی انجام دهد و اگر نواقصی در بخش قوانین وجود دارد و نیاز به قانونگذاری است، باید دولت آن را به مجلس دهد. با این حال فکر نمی‌کنم در بخش‌های قانونی مشکلی باشد و باید در بخش اجرا تلاش بیشتری صورت گیرد.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی افزود: برای نگه داشتن نخبگان در کشور باید هزینه کرد و یک‌سری امتیاز برای آنها در نظر گرفت. این امتیازات می‌تواند در برطرف کردن مشکلات نظام وظیفه، ارتباط نخبگان با مراکز علمی و دانشگاهی و رسیدگی به وضعیت زندگی آنها متمرکز شود.به گفته وی، در بحث نخبگی باید استانداردسازی انجام شود تا با تعریف درست از نخبگی سبب جلوگیری از سوءاستفاده دیگران از این مقوله شد؛ چراکه ممکن است عده‌ای مستحق دریافت امتیازات نخبگی نباشند و از این عنوان سوءاستفاده کنند.

یکی از اعضای بنیاد ملی نخبگان که دانشجوی دکترای فیزیک دانشگاه آزاد است، درباره معضل انزوای اجتماعی نخبگان می‌گوید: متاسفانه استادان بارها هشدار داده‌اند که در تدوین برنامه‌های کلان کشور، از سند چشم‌انداز 20 ساله گرفته تا برنامه‌های 5 ساله توسعه، استفاده از دیدگاه‌های نخبگان کشور در مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی الزامی است؛ اما متاسفانه دلمشغولی‌های نخبگان در حد مشکلات فردی کاهش یافته و بیشتر امتیازات به دریافت و پرداخت وام و ودیعه خلاصه شده است.

در همین راستا،معاون علمی رئیس‌جمهور درباره الزامات حضور نخبگان در دولت و دستگاه‌های سیاستگذاری از احتمال تصویب آیین‌نامه‌ای برای جذب و به‌کارگیری نخبگان در دستگاه‌های اجرایی خبر داد و گفت: آیین‌نامه دیگری هم برای جذب نخبگان و استعدادهای برتر به عنوان هیات علمی در مراکز علمی و تحقیقاتی تصویب شده تا در فرآیندی کوتاه، کار جذب آنان در این مراکز انجام شود.

از سوی دیگر دریافت وام 80 میلیون تومانی ساخت مسکن، دریافت پژوهانه برای انجام تحقیق و دریافت بورس تحصیلی از جمله دغدغه‌های نخبگان است که در انتظار تدوین آیین‌نامه‌های مستقلی برای حل این مشکلات به سر می‌برد.

این روزها رقابت برای انتخاب به عنوان دانشجوی نمونه داغ است و قرار است اسامی دانشجویان نمونه‌ای که در سایت وزارت علوم ثبت‌نام کرده‌اند، همزمان با روز دانشجو (16 آذر) اعلام شود، براین اساس دانشجویان نمونه نیز به جمع اعضای بنیاد ملی نخبگان می‌پیوندند. این نخستین بار است که برای ثبت‌نام داوطلبان شرکت در فرآیند انتخاب دانشجوی نمونه، سامانه‌ای طراحی شده که در چند ماه اخیر پنج هزار و 22 نفر در آن ثبت‌نام کرده‌اند.

مجتبی بذرافشان، مدیرکل امور دانشجویان داخل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اعلام زمان برگزاری مراسم انتخاب دانشجوی نمونه کشوری به خبرگزاری​ها گفت: حدود پنج هزار و 22 دانشجوی نمونه کشوری داوطلب شرکت در انتخاب دانشجوی نمونه کشوری شده‌اند که از 80 نفر آنها در نیمه آذرماه تقدیر می‌شود.

وی جزئیات گزینش دانشجوی نمونه کشوری بعد از ثبت‌نام در سامانه را اعلام کرد و افزود: مرحله اول، اعلام داوطلبی دانشجوها برای شرکت در این مراسم است که بر‌اساس شرایط آیین‌نامه باید مدارکشان را ضمیمه ثبت‌نام کنند.به گفته بذرافشان، دانشگاه‌ها بعد از ثبت‌نام دانشجویان در سامانه با همکاری هیات‌های علمی انتخاب شده برای این​مرحله، به گزینش داوطلبان می‌پردازند.

وی گفت: اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها موظفند شرایط داوطلبان را بررسی و بهترین‌ها را از دانشگاه خودشان به وزارت علوم اعلام ‌کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد به بیان مرحله بعدی گزینش نهایی دانشجوی نمونه کشوری پرداخت و اظهار کرد: تیم اعضای هیات علمی 2 وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پس از ارسال اسامی دانشجویان نمونه از سوی دانشگاه‌ها، تشکیل می‌شود و به انتخاب نهایی دانشجوی نمونه کشوری می‌پردازند.

به گفته بذرافشان در بررسی نهایی مشخص می‌شود که این پنج هزار و 22 نفر برخی شرایط شرکت در مراسم انتخاب دانشجوی کشوری را ندارند یا اگر هم داشته باشند دانشگاه به ترتیب اولویت خود، آنان را براساس کف و سقف امتیاز گزینش کرده است.

وی با اعلام زمان برگزاری این مراسم در نیمه آذرماه امسال، به تعداد نهایی دانشجویان نمونه کشوری که در مراسم تقدیر می‌شوند، اشاره کرد و گفت: در کل 80 دانشجوی نمونه کشوری برای تقدیر اعلام می‌شوند که از این تعداد 30 دانشجوی وزارت بهداشت و 50 نفر از دانشجویان تمام دانشگاه‌های وزارت علوم خواهند بود.

مدیرکل امور دانشجویان وزارت علوم با اشاره به برخی جوایز دانشجویان نمونه کشوری در سال جاری گفت: دانشجویان نمونه کشوری علاوه بر دریافت امتیاز سفر معنوی حج برای خود و یک همراه، همچنین دریافت پاداش مادی، عضو بنیاد ملی نخبگان خواهند شد.

به هر حال بسیاری از دانشجویان برای عضویت در بنیاد نخبگان ثانیه‌شماری می‌کنند، اما به نظر می‌رسد این بنیاد برای رسیدن به جایگاه مطلوب و کانونی برای جلوگیری از خروج نخبگان از کشور به برنامه‌های جدی‌تری نیازمند است.

کتایون مصری / گروه جامعه