نکات بهداشتی در استقبال از حاجی‌ها

این روزها همزمان با بازگشت زائران از سفر حج و شیوع انواع بیماری‌های واگیردار، ترس از ابتلا به این نوع بیماری‌ها مطرح می‌شود. با برگشت زائران از سفر حج، خانواده‌ها و نزدیکان حجاج به استقبال آنها می‌روند و همین مساله ممکن است احتمال انتقال و شیوع برخی ویروس‌ها را افزایش دهد.

 در سفر حج به دلیل تجمع مردم کشورهای مختلف و وجود انواع ویروس‌ها و بیماری‌های عفونی، خطر انتقال این ویروس‌ها و عفونت‌ها به حجاج و نیز انتقال این عوامل بیماری‌زا از زائران به استقبال‌کنندگانی که برای دیدن آنها آمده‌اند، وجود دارد. پزشکان توصیه می‌کنند در این شرایط حتی‌الامکان در زمان دیدار با آنها، از دست دادن و روبوسی خودداری کنید.

تعداد زیادی از حجاج افراد سالمند هستند و از آنجا که با بالا رفتن سن، قدرت بدن کاهش می‌یابد و بدن بیشتر در معرض انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرد، این دسته از افراد بیشتر دچار مشکل می‌شوند. برخی سالمندان پیش از سفر بیماری‌هایی داشته‌اند و با وجود شرایط بد جوی در عربستان احتمال تشدید این ناراحتی‌ها پس از بازگشت وجود دارد.

 از شایع‌ترین بیماری‌هایی که ممکن است حجاج به آنها مبتلا شوند، بیماری‌های ریوی و تنفسی، ویروسی و عفونی، گوارشی، کلیوی و ناراحتی‌های عضلانی و روماتیسمی است. البته علاوه بر سالمندان، زنان باردار، کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند هم در معرض خطر هستند.

هوای گرم عربستان شاید برای خیلی از ما ایرانیان طاقت‌فرسا باشد. پیمودن مسافت‌های طولانی در مدت زمان نسبتا زیاد، آن هم زیر آفتاب گرم و سوزان صحرا عربستان آب زیادی از بدن می‌کاهد. به همین دلیل حجاج باید همیشه قمقمه آبی همراه داشته باشند و به طور مداوم آب بنوشند تا همزمان با تعریق زیادی که دارند، کاهش آب بدن تامین شود.

از مهم‌ترین مشکلاتی که بر اثر کم‌آبی ناشی از تعریق بدن ممکن است رخ دهد، عفونت‌های ادراری یا سوزش ادرار است که ممکن است در صورت درمان نشدن حتی تا برگشت حجاج هم ادامه یابد. برای جبران کاهش آب بدن مصرف آب، مایعات و انواع نوشیدنی‌ها باید تا حد زیادی صورت گیرد.

چنانچه شما هم جزو زائرانی هستید که به دلیل عدم مصرف مایعات کافی و آب دچار علائمی چون سوزش ادرار شده‌اید، حتما پس از بازگشت به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان قرار گیرید.

معمولا یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که برای مسافران اعم از حجاج پیش می‌آید، تغییرات عادات تغذیه‌ای است که بر اثر تغییر آب و هوا رخ می‌دهد. مشکلات گوارشی اعم از اسهال، نفخ، یبوست و... که با عنوان آب به آب شدن میان مردم معروف است، می‌تواند باعث آزار افراد شود.

 اغلب اسهال‌های عفونی بر اثر ورود میکروب به دستگاه گوارش است که معمولا بر اثر خوردن غذای فاسد یا مصرف آب آلوده ایجاد می‌شود. در این مشکل به خاطر از دست رفتن آب بدن، فرد معمولا با کم‌آبی مواجه می‌شود.

یبوست و نفخ نیز ممکن است به خاطر مصرف غذاهای چرب و سنگین و نیز عدم مصرف میوه و سبزیجات و مایعات به اندازه کافی رخ داده باشد.

افراد پس از بازگشت بهتر است برای بهبود علائم تا مدتی از خوردن غذاهای حجیم و پرچرب خودداری کرده، بیشتر سوپ و مایعات، میوه و سبزیجات میل کنند و در صورت مشاهده علائمی چون استفراغ، تهوع، تب، درد شکمی و اسهال که می‌تواند از علائم مسمومیت‌های غذایی باشد، حتما فرد را به مراکز درمانی برسانید.

یکی از عوارض بالا رفتن سن، بروز ناراحتی‌های استخوانی و مفصلی است. بویژه در زنان و در سنین پس از یائسگی که احتمال پوکی استخوان افزایش می‌یابد، این احتمال بیشتر دیده می‌شود.

یکی از ناراحتی‌هایی که حجاج پس از بازگشت با آن مواجه می‌شوند، دردهای روماتیسمی و استخوانی و نیز گرفتگی‌های عضلانی است.

 اعمال حج دشوار است و افراد باید مسافت‌های طولانی را در مدت زمان زیادی طی کنند. این مساله بویژه برای افرادی که عادت به پیاده‌روی‌های طولانی نداشته و نیز سابقه دردهای استخوانی دارند، می‌تواند مشکل ایجاد کند.

از همین رو به همه حجاج توصیه می‌شود پس از بازگشت از سفر حج، فعالیت‌های بدنی و تمرینات ورزشی داشته باشند تا هرچه سریع‌تر کوفتگی ناشی از فعالیت‌های بدنی این سفر از بین برود. همچنین در افراد سالمند مبتلا به بیماری‌های مفصلی توصیه می‌شود چند دوره فیزیوتراپی را در برنامه هفتگی خود قرار دهند.

از مهم‌ترین مشکلاتی که ممکن است حجاج را در معرض خطر قرار دهد، ابتلا به بیماری‌های عفونی شامل هپاتیت و ایدز است. استفاده از وسایل مشترک مانند شانه، تیغ، مسواک، ناخن‌گیر و... می‌تواند عاملی برای انتقال این بیماری‌ها باشد.

 در مراسم تقصیر یا کوتاه کردن موها که حجاج همگی اقدام به این کار می‌کنند، چنانچه از تیغ و قیچی افراد دیگری استفاده کنند، احتمال ابتلا به این بیماری‌ها از طریق خون افراد وجود دارد.

در این میان ابتلا به هپاتیت B و ایدز از مهم‌ترین بیماری‌های عفونی منتقل شده از طریق خون هستند و باید مورد توجه قرار گیرند.

از سویی، ممکن است حجاج به دلیل همراه نداشتن آب و تشنگی زیاد از منابع آبی که در سر راه‌ها قرار داشته یا به صورت غیربهداشتی عرضه می‌شود، استفاده کنند که این مساله بروز هپاتیت A را افزایش می‌دهد. هپاتیت A نیز گونه‌ای از انواع هپاتیت است که از آب و غذای آلوده به انسان منتقل می‌شود.

در این کشور احتمال ابتلای حجاج به بیماری مالاریا به خاطر وجود پشه‌های مالاریا نیز وجود دارد که بهتر است در صورت گزیده شدن با این گونه پشه‌ها حتما تحت نظر قرار گیرند.

 از آنجا که این بیماری‌های عفونی ممکن است تا مدت‌ها در بدن انسان بدون علامت بمانند و نهایتا علائمی همچون سرماخوردگی داشته باشند، به همه حجاج توصیه می‌کنیم پس از بازگشت حتما مورد بررسی کامل از نظر ابتلا به هپاتیت A و B و ایدز قرار گیرند تا از این لحاظ هم خود از سلامتی‌شان اطمینان حاصل کنند و هم این که اطرافیانشان را در معرض خطر قرار ندهند.

در این میان بخصوص زائرانی که در طول سفر نکات بهداشتی را رعایت نکرده و از وسایل دیگران استفاده کرده‌اند، در اولویت بوده و حتما باید تحت آزمایش قرار گیرند. همچنین افرادی که به دلایلی در عربستان خون دریافت کرده‌اند برای اطمینان از وضعیت خود بهتر است پس از بازگشت آزمایش دهند.

 علاوه بر این، اگر بر اثر پیاده‌روی‌های طولانی و استفاده از دمپایی، پاهای زائران دچار زخم شده و بخوبی درمان نشده و تا زمان برگشت همچنان زخم‌های آنها ادامه دارد، حتما به پزشک مراجعه کنند تا از بروز مشکلات دیگر جلوگیری شود.

از دیگر بیماری‌های شایع در میان زائران، ابتلا به بیماری‌های مشترک میان انسان و دام است که بویژه در زمان قربانی کردن سراغ آنها می‌آید. بر همین اساس مسوولان هشدار داده‌اند که همراهان و استقبال‌کنندگان حجاج از قربانی کردن دام در معابر عمومی چون کوچه و خیابان جدا خودداری کنند.

بیماری‌هایی که میان انسان و دام مشترک و قابل انتقال به انسان است، حدود 800 نوع بوده و اثرات سوئی روی انسان خواهد داشت.

 از جمله این بیماری‌ها می‌توان به تب مالت، تب کنگو، خونریزی و سیاه زخم اشاره کرد که در موارد شدید حتی ممکن است باعث مرگ افراد مبتلا شود. بیشتر این بیماری‌ها از تماس مستقیم با دام یا خون حیوان به انسان منتقل می‌شوند. پس بهترین راه، قربانی کردن دام در کشتارگاه‌ها به صورت بهداشتی است.

ندا اظهری