قرقیزستان:آشتی ملی یا تنش‌های قومی؟

به گزارش دویچه وله،آلمازبک آتامبایف، نخست وزیر فعلی، رییس جمهور آتی قرقیزستان شد. این کشور در شش سال ‌اخیر شاهد دو انقلاب و یک درگیری قومی بود.
 
آلمازبک آتامبایف، رییس حزب سوسیال دمکرات قرقیزستان، به عنوان پیروز انتخابات ریاست جمهوری وعده داده است که این کشور را به‌سوی ثبات و بهبود اقتصادی سوق دهد. قرقیزستان نخستین کشور پارلمانی آسیای مرکزی است و قدرت اصلی کشور را پارلمان در دست دارد.

به باور کارشناسان، موفقیت این سیستم می‌تواند نظام‌های خودکامه منطقه را نیز به چالش بکشاند، زیرا برای نخستین بار حکومت یک کشور آسیای میانه در دست یک گروه خاص نخواهد بود.

آیا در انتخابات تلقب شده است؟

قامچی بیک تاشی‌اف، نماینده پارلمان و رییس فراکسیون حزب "آتا ژورت" قرقیزستان، و آدوخان مادوماروف، رییس سابق پارلمان این کشور، دو رقیب اصلی آتامبایف هر کدام حدود 15 درصد آرا را به دست آورده‌اند. این دو نامزد مدعی شده‌اند که در انتخابات تقلب شده ‌است.

تاشی‌‌اف تهدید کرده که میلیون‌ها نفر به خیابان‌ها خواهند آمد و مادوماروف نیز خواستار تعیین کمیسیونی ویژه برای بررسی نحوه‌ برگزاری انتخابات شده است. ناظران خارجی که تعدادشان به 720 نفر می‌رسد، درباره‌ نحوه برگزاری انتخابات اظهارهای نظر متفاوتی کرده‌اند.

رییس هیات ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا نتایج انتخابات را "خوشبینانه" ارزیابی کرده است، اما گزارشگران محلی در گفت‌وگو با دویچه وله از بروز تقلب در برخی حوزه های رأی‌گیری خبر می‌دهند.

مخالفین نتایج انتخابات را قبول ندارند

ایل مراد ، روزنامه‌نگار مقیم بیشکک که گزارش‌های مربوط به انتخابات را پوشش می‌دهد، در تماس با  دویچه وله از آغاز تظاهرات مخالفان درجلال آباد خبر می‌دهد.

به‌گفته ایل‌مراد: «تظاهرکنندگان شاهراه جلال آباد به بیشکک را اشغال کرده‌اند. برخی دیگر از تظاهرکنندگان نیز در مقابل اداره مرکزی شهر جلال آباد جمع شده‌اند. آن‌ها خواستار بازنگری در نتایج انتخابات هستند.»

طرفداران مادوماراف نامزد دیگر انتخابات هنوز به مخالفین نپیوسته‌اند. خود مادومارف گفته است که وی مخالف این گونه اعترا‌ض‌ها نیست اما در این گونه "تحرکات" شرکت نخواهد کرد.
 
نمایندگان دولت نیز در واکنش به اعتراض‌ها تاکید می‌کنند که اوضاع را «تحت کنترل» دارند. اما برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر دولت تظاهرات اعتراضی را کنترل نکند، امکان تبدیل شدن آن به یک انقلاب دیگر نیز ممکن است.

آن‌ها دلیل می‌آورند که اعتراض های پیشین در قرقیزستان همواره با تعداد کمی شروع شده و وقتی که کنترل نشده به شورش همگانی تبدیل شده است.
 
کارشناسان سیاسی قرقیز در بیشکک معتقدند که انتخابات بطورکلی قانونی بوده و اعتراض‌های جدی و عمومی که در سال‌های پیش قرقیزستان شاهد آن بود، دیگر تکرار نخواهد شد.

گرچه انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان روز یکشنبه 30 اکتبر در آرامش کامل به پایان رسید، اما هنوز احتمال بروز درگیری در مناطق ازبک نشین کشور از بین نرفته است.

یک روزنامه نگار  مقیم بیشکک  که خود ازبک تبار است، می‌گوید: «در شهرهای جنوبی که ازبک‌ها اکثریت ساکنان آن‌ها را تشکیل می‌دهند، بیش از 90 درصد مردم به آتامبایف رای داده‌اند، در شهرهایی که قرقیزها زندگی می‌کنند، اکثریت حزب ملی گرای آتاژورت را انتخاب کرده‌اند و در شمال کشور حدود 80 درصد به آتامبایف رای داده‌اند».

روزنامه‌نگار مقیم بیشکک نتیجه می‌گیرد که نتایج انتخابات اختلاف شمال و جنوب را آشکار می‌کند و رییس جمهور جدید باید آشتی و صلح با ازبک‌تبارها را در اولویت کار خود قرار دهد.

بیم قرقیزها علی‌رغم انتخابات آزاد

پس از سرنگونی حکومت آقایف تاکنون دو انتخابات آزاد در قرقیزستان برگزار شده است. در نخستین انتخابات پارلمانی، نمایندگان 29 حزب سیاسی برای احراز 120 کرسی پارلمان در رقابت‌های آزاد انتخاباتی شرکت کرده بودند.

ناظران بین‌المللی در آن‌زمان نیز تائید کردند که نخستین بار انتخابات پارلمانی در این کشور "بدون تقلب" برگزار شده است.

اکنون انتخابات ریاست جمهوری نیز به پایان رسیده و انتظار می‌رود ناظران بین‌المللی علی‌رغم برخی اعتراض‌ها آن را تائید کنند. اما آیا پیروزی آتامبایف ممکن است قرقیزستان را به یک تنش داخلی دیگر بکشاند؟

یک کارشناس ساکن بیشکک معتقد است که این مسئله به فرهنگ سیاسی دیگر نامزدهای انتخاباتی بستگی خواهد داشت. این کارشناس به این امکان هم اشاره می‌کند که معترضان شاید نتوانند به‌صورت قانونی و مسالمت‌آمیز مشکلات خود را حل کنند. در این‌صورت، بروز تنش‌ها قابل پیش‌بینی است.

برنامه مرد کرملین در قرقیزستان برای کاهش نفوذ آمریکا

آلمازبک آتامبایف، پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری قرقیزستان در فکر نزدیکی سیاسی و گسترش روابط اقتصادی با روسیه و کشورهای هم‌پیمان است. تعطیلی پایگاه هوایی آمریکا در خاک قرقیزستان از نخستین برنامه‌های آتامبایف است.
 
موفقیت آلمازبک آتامبایف در انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان، پیروزی کاخ کرملین به شمار می‌رود. این رییس حزب سوسیال دمکرات قرقیزستان که 63 درصد آرای انتخابات ریاست جمهوری روز یکشنبه 30 اکتبررا کسب کرده است، تاکنون علاقمندی خود به روسیه را پنهان نکرده بود.

آتامبایف که تا پیش از پیروزی در انتخابات، نخست‌وزیر قرقیزستان بود حتی در بهار سال جاری دستور داد نام بلندترین کوه قرقیزستان با قله‌ای به ارتفاع 4500 متر را به افتخار همتای روسی خود، ولادیمیر پوتین به "کوه پوتین" تغییرنام دهند.

"خطر" پایگاه ماناس برای قرقیزستان

آلمازبک آتامبایف در نخستین اظهارات خود پس از پیروزی در انتخابات اعلام کرده است که پایگاه نیروهای هوایی آمریکا در خاک این کشور را تعطیل خواهد کرد.

قرقیزستان با جمعیتی حدود پنج میلیون و ۵۰۰ هزار نفر، هرچند کشور کوچکی در آسیا میانه به شمار می‌‌رود، اما از اهمیتی استراتژیک در موازنه قدرت میان آمریکا، روسیه و چین برخوردار است.

پایگاه نیروهای آمریکایی که سال 2001 میلادی در نزدیکی پایتخت این کشور، بیشکک، در جوار فرودگاه غیرنظامی "ماناس" احداث شد از مهم‌ترین پایگاه‌های پیشتیبانی نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان به شمار می‌رود.

آتامبایف مدعی است که پایگاه آمریکایی ماناس ممکن است موجب شود که قرقیزستان هدف حمله نیروهای مخالف آمریکا قرار گیرد.

البته روسیه که به طور سنتی نفوذ گسترد‌ه‌ای در کشورهای آسیای میانه دارد پیشتر خواستار تعطیلی پایگاه هوایی ماناس در قرقیزستان شده و وعده‌ داده بود که در این صورت تعطیلی این پایگاه، دولت قرقیزستان از کمک‌های مالی روسیه برخوردار خواهد شد.

تمایل به گسترش روابط اقتصادی با روسیه 

آلمازبک آتامبایف سال گذشته در زمان نخست‌وزیری خود گفته بود: «روسیه متحد تاریخی ماست. اما آمریکا برای ما چه کرده؟ »

بر اساس یک گزارش "اشپیگل آنلاین"، قرقیزستان که در آوریل 2010 صحنه‌ ناآرامی‌های خونین قومی بود، از نظر اقتصادی به شدت به روسیه وابسته است. مسکو صادرکننده‌ گاز به این جمهوری آسیای مرکزی است.

یک میلیون نفر از کارگران خارجی روسیه، اهل قرقیزستان هستند. پول‌هایی که این کارگران به حساب خانواده خود در قرقیزستان واریز می‌کنند تقریبأ معادل نیمی ازدرآمد ارزی این کشور است.

پیش از انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان هم آلمازبک آتامبایف، بهترین گزینه برای کاخ کرملین به‌شمار می‌رفت.

هرچند اپوزیسیون قرقیزستان از پیروزی آتامبایف خشنود نیست، ولی ناظران انتخاباتی، این انتخابات ریاست‌جمهوری قرقیزستان را در مجموع منصفانه و آزاد توصیف کرده‌اند.