وقتی دخل و خرج هدفمند می‌شود

اینجا بازارچه شاپور است که زمانی نقطه عطفی برای تهران قدیم محسوب می‌شده و حالا فقط ته‌مایه‌ای از بافت سنتی خود را حفظ کرده است و این روزها عوامل لوکیشن تله‌فیلم فردایی بهتر را در یکی از خانه‌های قدیمی‌ جای داده است.

پس از عبور از کوچه‌های پیچ در پیچ وارد کوچه‌ای باریک‌تر می‌شویم و به خانه‌ای قدیمی می‌رسیم که عوامل فیلم مقابل در آن ایستاده‌اند. ما را به داخل راهنمایی می‌کنند؛ حیاطی نقلی با چشم‌اندازی زیبا، با حوض کوچک آبی‌رنگ پیش رویمان قرار داد. هر سه گوشه این حیاط به اتاق‌هایی با پنجره‌ها و درهای متعدد ختم می‌شود. این فضای خانه‌ای است که بخش اعظم اتفاقات داستانی در آن رخ می‌‌دهد.

دالان منتهی به حیاط خانه را با سرعت طی می‌کنیم و خود را به محمود معظمی (کارگردان)‌ می‌رسانیم، اگر شما مخاطب فیلم‌هایی چون «کارد و پنیر»، «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» و ... بوده باشید حتما با تنوع آثارش آشنا هستید.

کارگردان تله‌فیلم فردایی بهتر معتقد است مضمون داستانی فردایی بهتر‌ می‌خواهد شیوه زندگی اقشار متوسط رو به پایین جامعه را به تصویر بکشد. این تله‌فیلم با دیدی کارشناسی به آموزش درست برنامه‌ریزی در استفاده از یارانه‌ها می‌پردازد.

معظمی در ادامه می‌گوید: «در کنار مسائل زندگی هرکدام از این شخصیت‌ها، بحث یارانه‌ها با درونمایه‌ای طنز در تار و پود داستان تنیده شده است.»

فردایی بهتر از حضور بازیگرانی بهره برده است که عمدتا شاهد هنرنمایی‌شان در آثار ملودرام و رئال بوده‌ایم و افرادی چون ثریا قاسمی، عبدالرضا اکبری، حسن شکوهی و... . محمود معظمی تلاش می‌کند بازی آنها را در بستر موقعیت‌های طنز هدایت کند، اما آیا مخاطب حضور چنین بازیگرانی با این پیشینه را در چنین اثری می‌پذیرد؟ معظمی در پاسخ می‌گوید: «خب طبیعتا ساخت اثری طنز با این بازیگران دشوار بوده است.»

فریبرز سیگارودی (مدیر تصویربرداری)‌ است. این کار، دومین همکاری او با معظمی است. خطاب به دستیار و نورپردازش می‌گوید که آب حوض را پر کنند تا حرکت سیال آب حوض روی در و دیوارها منعکس شود، چراکه معتقد است با نورپردازی می‌تواند فضایی گرم و صمیمی را ایجاد کند. «فضاهای این چنینی ما را به یاد خانه‌های قدیمی قمر خانمی می‌اندازد. بنابراین سعی دارم نمای داخلی را با کنتراست بالا کار کنم تا از طریق نورپردازی فضایی کاملا قدیمی ایجاد شود».

برای ایجاد یک فضای قدیمی آن هم با درونمایه‌ای طنز نیازمند چیدمان خاص هستیم تا محتوای داستان به بیننده منتقل شود. این وظیفه بر عهده آزاده قوام (طراح صحنه)‌ و دستیارش است که قبل از ورود بازیگران، وسایل اتاق‌ها را آماده می‌کنند. او می‌گوید: «طی جلساتی که با آقای معظمی داشتیم تصمیم بر این شد که به فضای خانه فیلم مهمان مامان (مهرجویی)‌ برسیم. پیگیری و دستیابی به چنین لوکیشن‌هایی کار بسیار دشواری بود.

تله‌فیلم «فردایی بهتر» داستان خانه‌ای در جنوب شهر است که چند خانوار در آن سکونت دارند. هر کدام از شخصیت‌ها ماجرای خاص خودشان را دنبال می‌کند و از لحاظ مالی جزو طبقه متوسط رو به پایین جامعه محسوب می‌شوند، آرزوهایی در سر دارند که با هدفمندی یارانه‌ها در تلاشند با پس‌انداز پول‌هایشان به خواسته‌هایشان برسند... .

سراغ بازیگران را می‌گیریم. یکی از عوامل ما را به اتاقی در بخش انتهایی خانه هدایت می‌کند که با سه پله بلند به حیاط می‌رسد. وارد اتاق می‌شویم، شراره دولت‌آبادی در حال گریم است. از ما می‌خواهد بعد از پایان گریمش با او صحبت کنیم. در همین لحظه عبدالرضا اکبری از راه می‌رسد. او با چهره‌ای مریض و بی‌حال وارد اتاق گریم می‌شود، فرصت را غنیمت می‌شماریم. درباره کاراکترش در این تله‌فیلم می‌پرسیم: «در واقع این فیلم داستان عده‌ای است که از لحاظ موقعیت زندگی در شرایطی سخت و بد به سر می‌برند. به نان شبشان محتاجند و با اجرای طرح هدفمندی از سوی دولت و مبلغی که دریافت می‌کنند، آرزوها و امیدهایشان شروع می‌شود.»

وی ادامه می‌دهد: «در هنگام مطالعه فیلمنامه به رگه‌هایی از طنز رسیدم که باید در اجرا دیده شود چون کار طنز مقوله‌ای است که نیاز به تمرین زیاد دارد و با تمرینات مکرر جواب می‌‌دهد و امیدوارم با محدودیت زمانی که داریم بتوانیم به نحو احسن طنز را شکل دهیم.»

به گفته خودش عبدالرضا اکبری بچه میدان خراسان است و نمی‌تواند اصل خود را فراموش کند و اگر چنین نقش‌هایی به او پیشنهاد شود با رویی گشاده استقبال می‌کند. یاد و خاطرات پدر و مادرش برایش زنده شود. او می‌گوید: «ضمن این‌که چارچوب قالب این فیلم طنز است قصه به موضوعی می‌پردازد که مساله روز ماست در واقع می‌توان گفت هدفمندی یارانه‌ها آغاز حرکتی برای کسانی است که در شرایط کنونی با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.»

گفت‌وگویمان را با اکبری به پایان می‌رسانیم و با شراره دولت‌آبادی همکلام می‌شویم، می‌گوید: «فاطمه زنی است که وضع مالی بدی دارد و به قول معروف با سیلی صورت خود را سرخ نگه می‌دارد. عاشق زندگی و خانواده‌اش است و سعی می‌کند با وجود تمام مشکلاتی که دارد زندگی‌اش را سامان بخشد.»

وی درخصوص شباهت‌های این فیلم با آثار قدیمی ایرانی به لحاظ سبک و سیاق زندگی آدم‌های داستان می‌گوید: «فیلم‌های ایرانی قدیمی ازجمله ساخته معروف مسعود کیمیایی (گوزن‌ها)‌ را همواره در ذهن داشتم، اما الگوی خاصی برنداشتم چرا که فاطمه شبیه همه مادرهاست و فقط رگه‌هایی از لوتی‌گری در کاراکترش به چشم می‌خورد.»

دولت‌آبادی در پایان از حضور در این کار ابراز خشنودی می‌کند.

اولین تمرین سکان‌های امشب با حضور محسن افشانی آغاز می‌شود. او چندین بار مقابل دوربین سیگارودی قرار می‌گیرد و هربار محمود معظمی کادر زاویه دوربین را تغییر می‌دهد.

افشانی از در رو به‌ کوچه وارد محوطه می‌شود، مقابل ایوان می‌ایستد و دستان خود را به نشانه سلام مقابل دوربین تکان می‌دهد. با او درخصوص کاراکترش همکلام می‌شویم.

«محسن در این تله‌فیلم جوانی سی‌دی‌فروش است که به نحوی درگیر داستان می‌شود. محسن پسر تیز و زرنگی است که اتفاقا به یکی از دخترهای این خانه علاقه‌مند می‌شود و بیشتر وقت خود را در میان اعضای این خانواده می‌گذراند. در برنامه‌ریزی‌هایی که آقایان همسایه برای مبالغ واریزی می‌کنند، نوعی دخالت می‌کند و خود را همتراز آنها می‌بیند.

محسن افشانی در حال حاضر مجموعه‌های «دستان سبز» (قدرت‌الله صلح میرزایی)‌، «اینجا تهران است» (آرش معیریان)‌، «ستاره‌های سربی» (محمدرضا آهنج)‌، «از یاد رفته» (فریدون حسن‌‌پور)‌ و «آبی مه‌آلود» (اکبر صادقی)‌ را در نوبت پخش دارد.

حمید همتی (مدیربرنامه‌ریزی)‌ درخصوص انتخاب این لوکیشن توضیحاتی می‌دهد: «انتخاب این خانه از میان 12 لوکیشن انجام گرفت. نکته مهمی که در انتخاب ما موثر بود کوچک بودن حیاط و نحوه قرارگیری پنجره‌های این خانه بود. به لحاظ دکوپاژ فضایی بسیار مناسب برای تبادل دیالوگ را در اختیار ما قرار می‌دهد.»

کارگردان: محمود معظمی، تهیه‌کننده: حسن شکوهی، نویسنده: طلا معتضدی، مجری طرح: روح‌الله حسینی، مدیر برنامه‌ریزی: حمید همتی، مدیر تصویربرداری: فریبرز سیگارودی، مدیر تولید: مهران مرادی، طراح صحنه: آزاده قوام،‌ طراح گریم: مهران روحانی و دستیار اول کارگردان: علی‌اصغر احمدی‌مقدم.

بازیگران: عبدالرضا اکبری، ثریا قاسمی، شراره دولت‌آبادی‌، فلور نظری، حسن شکوهی، ابراهیم آبادی، محسن افشانی و عباس محبوب.