
حتی 9 ساعت خواب روزانه هم ممکن است در سن و سال پیری مورد نیاز باشد.در این میان داستانهای زیادی هم از آدمهایی که خیلی میخوابند یا آنهایی که اصلا نمیخوابند شنیدهایم. مثلا نمونه خیلی غمانگیز و البته مشهورش آن اشرافزاده زیبارویی است که خواستگارهای زیادی داشته و همه هم عاشق. او به سنت خوبرویان همه آنها را سر میدوانده و دلش به هیچ کدام راضی نمیشده است. تا آن که بالاخره به سنی میرسد که مناسب او و شأن خانوادگیاش نبوده که بیش از آن مجرد بماند، برای همین یکی از خواستگاران را انتخاب میکند و مراسم عروسی مجللی برایشان برگزار میشود. اما فکر میکنید عاقبت او چه شد؟ 2 هفته بعد شوهر جوان، شاهزاده خانم را با همه جهیزیهاش به خانه پدر برگرداند، البته با یک طلاقنامه منگولهدار. علت طلاق این بود که خانم تمام آن دو هفته را خواب بوده و البته داماد بیطاقتی که حوصله دوا و درمان عروس تازهاش را نداشته است.
خوابیدن و اتفاقات فیزیکی
پژوهشهایی که چینیها درباره خواب انجام دادهاند، جالب است. یک زمان 8 ـ 7 ساعته را در نظر بگیرید که شما در یک وضعیت خیلی مطلوب با بالشهایی نرم و راحت، به خواب رفتهاید. در این دوره شما به طور متناوب و به تعداد چهار یا پنج بار یک روندی را در خواب طی میکنید که از خواب سبک شروع میشود و به حرکات سریع چشمها ختم میشود و بعد دوباره خواب سبک، خواب سنگین و حرکات سریع چشمها.به این ترتیب تا چهار پنج بار شما این روند را تکرار میکنید و در مرحله آخر از خواب بیدار میشوید. احتمالا از صدای زنگ آن ساعت لعنتی که میخواهد یادتان بیندازد که کلاسهای دانشگاه تا یک ساعت دیگر شروع میشوند وگرنه شما توانایی این را دارید که تا هفت هشت دوره این روند را تکرار کنید و ککتان هم نگزد. کی از خواب بدش میآید؟!
قضیه به این شکل است که شما به سبکی بهخواب میروید و به آرامی از مرحله خواب سبک به خواب سنگین وارد میشوید و مدتی را هم در این مرحله سپری میکنید. بعد چشمهایتان، شروع به انجام یکسری حرکات و رفت و آمد سریع غیر پیوسته میکند. این به معنی پایان یک دوره خوابیدن است. خیلی واضح است که بیدارشدن مرحلهای است که در هر کدام از این دورهها و مراحل ممکن است اتفاق بیفتد. بیدارشدنی که به عوامل بیرونی مربوط است یا حتی به خوابهایی که میبینید و البته خیلی وقتها هم به اینکه به قدر کافی خوابیدهاید و بدنتان بیشتر از آن را دیگر نمیتواند تحمل کند.
اما مهمترین مرحله خواب دوره خواب سنگین است که در آن بدن به حالت ریلکس و طبیعی خودش بر میگردد و انرژی احیا میشود. هرچه جوانتر باشید دوره خواب سنگینتان درصد بیشتری از کل خوابتان را تشکیل میدهد. البته اینکه منظم بخوابید و فعالیتهای روزانهتان متناسب با نحوه و مدت زمان خواب شبانهتان باشد و قبل از خواب مدت زیادی را در تخت غلت نزده باشید، به این معنی است که دوره خواب سنگینتان با آرامش بیشتری همراه است و وقتی بیدار میشوید پر انرژیترید.
اندر خدمت و خیانت خوابها
اما مساله خوابیدن به همین جا ختم نمیشود. خواب دیدن [رویا] بخش جداییناپذیری از خوابیدن به معنی فیزیکی آن است. شما حتی اگر از آن آدمهایی باشید که اصلا خواب نمیبینید و «مگه چی بشه که خواب ببینیم»، اما برای شما هم مکانیزم خوابیدن با رویا همراه است. رویا که در همه فرهنگها و مذهبها از ارزش رازگونه و جالب توجهی برخوردار بوده در فرهنگ ایرانی و دین اسلام هم برای خودش مراتب و معناهایی دارد.البته واقعیت تاریخی میگوید که این مصریها بودهاند که برای اولین بار به رویا اعتباری بخشیده و آن را مورد مطالعه قرار دادهاند. برای ما که مطالعات تاریخی آنقدرها زیادی هم نداریم یک امر بدیهی به نظر میرسد. مصریها به جهان مردگان اهمیت بسیار زیادی میدادهاند. همه فرعونهای مصر در قصرهایی دفن میشدهاند که کم از دم و دستگاه تجملی دوران زندگیشان نداشته. آنها حتی تا زمانی که هنوز قدرت فرعونها سرجایش بود، هر روز غذا و نوشیدنیهای تازه دریافت میکردند. حیف که زنده نبودند برای خوردنشان. چراکه در آن تابوتهای از جنس طلا دراز کشیده و قبلا هم مومیایی شده بودند.با این حال فرعونهای مصری در زمان حیاتشان هم به خوابهایشان خیلی اهمیت میدادند. آنها معتقد بودند که خواب نقطه ارتباط زندهها با عالم مرگ است و از آن طرف هم جهان مردگان را دنیای آگاهی میدانستند. برای همین کافی بود که خواب عجیب و غریبی ببینند که در آن گندمزارها به دست مردی از قبیله فلان درو میشود و داستانهایی از این قبیل، تا خوابگذارها را به حضور بخواهند و تعبیرخواب کنند. تعبیرخوابهای یوسف پیامبر هم که مشهور است. خوابهایی که در سالهای زندان تعبیر کرده بود و همانها راه خروجش از زندان شدند و او را عزیز مصر کردند.
کتابهای تعبیر خواب زیادی وجود دارد و افرادی هستند که به این کار شهرهاند. یکی از مشهورترینهایشان ابن سیرین است. کتاب تعبیر خواب ابن سیرین معمولا در خانههای قدیمی و کتابخانهها وجود دارد. در این کتابها معمولا اشیاء، آدمها و حتی حسهایی را که در خواب دیده و تجریه کردهاید تعبیر و بازتعریف شدهاند. پایه و اساس این تعبیر خواب پیشگویی آینده براساس زندگی گذشته است که در خواب بهشکلی دگرگونه نمایش داده شده. به این ترتیب تنها خوابگزارها بودهاند که با دانش تعبیر خوابشان میتوانستند این نمادها و نشانهها را با جهان واقعی تطبیق بدهند و آنها را تعریف کنند.
تعبیرخواب البته به عنوان شاخهای از علم روانشناسی مورد توجه بسیاری از نظریهپردازان و روانشناسان مشهور بوده است. زیگموند فروید با اینکه مصری نبود و اتریشی بود به جهان رویا بسیار اهمیت میداد. او یک کتاب تعبیرخواب دارد که اصلا به کتابهای تعبیرخوابی که دیدهایم شبیه نیست. در این کتاب شما با پیدا کردن اساس و ریشه خوابها سر و کار دارید. اینکه دیدن یک لنگه کفش در یک خواب عجیب و غریب و بیربط، چه معنایی میتواند داشته باشد، هرآدمی با آدم دیگر متفاوت است و مسائلی از این دست.
چرتزدنهای هفت ساعته
اصلا فکر نکنید که هر چه بیشتر بخوابید بیشتر به بدنتان خدمت کردهاید. پژوهشهای علمی، خواب بیش از حد معمول را برای بدن زیانآور میدانند. خواب زیاد طول عمر آدم را کم میکند. شاید دلیلش را بتوانید در فیلم «اینسپشن» نولان پیدا کنید. البته اگر حوصله خواندن کتابهای مربوط به خواب و تحقیقات گسترده را در این زمینه ندارید. به هر حال که هر 5 دقیقه زندگی ما در بیداری، یک ساعت زندگی در خواب است. فکر کنید هر روز یک ساعت بیشتر از اندازه معمول بخوابید و نه حتی بیشتر از آن. هرساعت از 12تا 5 دقیقه تشکیل شده یعنی شما به ازای هر یک ساعت خواب اضافه دوازده ساعت بیشتر زندگی میکنید. به این ترتیب هر روز دوازده ساعت بیشتر از حد معمول و طبیعیتان عمر میکنید. خودتان بقیه محاسبات را انجام بدهید و زمان تقریبی مرگتان را حدس بزنید، حالا میتوانید با آگاهی کامل و چشمان باز تصمیم بگیرید. اما محل خواب و شرایط مطلوب هم بر خواب آرام اثر میگذارد. تختخواب راحت بدون برآمدگیها و فرورفتگیهای غیرمعمول و یک بالش متوسط. اندازه بالش و سفتی و نرمی آن کاملا به عادتها و سلیقههای شخصی برمیگردد. بعضیها محکم و بزرگ و پر ملاتش را زیر سر میگذارند و بعضیها یک ملافه معمولی را تا میکنند و میگذارند بالای تخت به اسم بالش و سرشان را رویش میگذارند و به خواب آرامی فرو میروند. اما علاوه بر خواب شب که حسابی توصیه شده یک چرت روزانه هم باقی میماند که تاثیراتی بر سلامتی، کسلی، کرختی و شادی روزانه آدمها میگذارد. با اینکه چرت بعدازظهر کار سالمندانهای به حساب میآید، اما خیلی از ما جوانها هم عاشقش هستیم و اگر امکان زمان و موقعیتش را پیدا کنیم آن را از خودمان دریغ نمیکنیم. ازجمله توصیههایی که درباره چرت روزانه شده این است که، همانطور که از اسمش پیداست چرتزدن باید در یک مدت زمان کوتاه اتفاق بیفتد. زمانی که بهتر است کمتر از 20 دقیقه نباشد و از آن طرف هم شورش را در نیاورید و سر یکساعت قضیه چرت روزانهتان را فیصله بدهید.
سمیرا معادی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
دکتر حسن سبحانی، استاد دانشگاه تهران در گفتوگو با روزنامه«جامجم» مطرح کرد
عضو شورای خانواده و زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفتوگو با «جام جم» مطرح کرد