ایران، پیشگام تدوین الگوی بومی پیشرفت

این پدیده عجیب بر بال تکنولوژی ارتباطات و پیشرفت‌های مخابراتی چنان به گسترش و ترویج آگاهی‌ها و دانسته‌های بشر اهتمام دارد که انسان می‌اندیشد چنانچه لحظاتی هم از قافله در حرکت شتابان جریانات جهانی غفلت کند، گویی به انزوا و مهجوریت مبتلا شده است. البته نهضت جهانی شدن اقتصاد و سیاست و فرهنگ، بازیگرانی فعال و فعالانی منفعل هم دارد که عناصر این صحنه را تشکیل می‌دهند. عمده کشورهای پیشرفته و صنعتی که در غرب و شرق جهان ما هستند از جمله بازیگران فعال و تعیین‌کننده مناسبات فیمابین اعضا هستند و کشورها و قدرت‌های ضعیف‌تر نیز، ناگزیرند در تعاملات موجود و مناسبات رایج، هنجارپذیر باشند تا از فواید احتمالی پیوستن به کاروان جهانی شدن، منتفع گردند و در عین حال به دیگران انتفاع برسانند. بدیهی است نوع و تراز و اندازه انتفاع بازیگران فعال متفاوت از آن است که فعالان منفعل از ناحیه آن برخوردارند لیکن به طور نسبی تقسیم کاری وجود دارد و توزیع نقش یا نقش‌هایی و بدین ترتیب بشر به سمت نوعی همگرایی در اقتصاد حرکت کرده است و در حال تلاش برای همگرایی‌های سیاسی و فرهنگی بین جوامع و ملت‌هاست. کاری که البته به سهولت و سرعت کار اقتصادی عملیاتی نخواهد شد. اما نه تنها نشانه‌هایی از این همگرایی در دست است بلکه چشم‌انداز آینده آن هم چندان از منظر بازیگران فعال ناامیدکننده نیست.

در این فضای ترسیم شده که بخصوص ارزش‌های فرهنگی و آموزه‌های کلامی و عقیدتی ملت‌ها به همگرا شدن با ارزش‌ها و باورهای نظام‌های فعال و بازیگران عرصه‌های آن تهدید می‌شود و مرزهای سیاسی هم، تفاوت‌های معنی‌دار خود را با مرزهای جغرافیایی رقم می‌زنند، شراره‌ها و جوانه‌هایی از اشتیاق به فعال بودن و حتی بازیگر تعیین‌کننده بودن و در عین حال همچون دیگران نشدن از گوشه و کنار جهان در حال یکپارچه شدن ما، به چشم می‌خورد و نهضت‌های عقیدتی بپاخاسته‌ای، با تعبیر و تفسیر مفاهیم، به گونه‌ای جدید، رونق و پیشرفت را لزوما در همچون کشورهای صنعتی شدن معنی نمی‌کنند. آنان با هوشیاری کامل بر آن هستند تا ضمن کنار کشیدن گام‌های به غفلت لغزیده خودشان در وادی انفعال، لحظه‌ای را از اکتساب هرآنچه به آنان در اعتلا و برآمدن و ارج گرفتن کمک می‌کند، فروگذار نکنند و از دست ندهند. لذا ما با بازیگران و بپاخاستگانی مواجهیم که نهضت جهانی شدن را مقدمتا با حفظ هویت‌ها و فرهنگ‌های خودشان و سپس با استمرار آن در قالب آموزه‌های انسانی و ذهنیت هایی جستجو می‌کنند که مطابق با فطرت و در انطباق با فهم تاریخی و عرفی آنان از مواریث فرهنگی و عقیدتی و اجتماعی آنان باشد و این تحول در عرصه مناسبات بین ملت‌ها، دستاورد کمی نیست.

بدیهی است به لحاظ سخت‌افزاری و تکنولوژیک و اقتصادی، عمده این فریادکنندگان آوای تازه ظهور از مشکلاتی رنج می‌برند؛ لیکن از‌ آنجا که مسلح به مقوله‌ای هستند که می‌تواند با رنج و مرارت و کوشش‌های همه‌جانبه رافع آن مضایق و تنگناها باشد، نویدبخش تحولات باورنکردنی و تعیین‌کننده‌ای در جهان معاصر شده‌اند.

به تجربه 30 سال اخیر و به گواهی عمده صلادهندگان انسانی جدید، ایران اسلامی از نخستین پیشگامان این نهضت فکری و رقم‌زننده این صحنه جدید است. کشوری که می‌خواهد با حفظ و گسترش و تعمیق هویت و مواریث ایرانی ـ اسلامی خودش، مناسبات جهانی را متاثر نماید و به بشریت خدمت کند و این مهم را هرچند با تاخیر، لیکن با اهتمام قابل عنایتی در حال آغاز کردن است و ما بر آن هستیم تا درخصوص وجوه و چگونگی‌های آن برخی از مباحث نظری و عملی را مطرح نماییم. باشد تا عناصر لازم برای تبیین و طراحی الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت را زمینه‌ساز باشیم.