برداشت آزاد از واقعیت اصفهان

در تیتراژ سریال نام شما به عنوان مشاور لهجه آمده است. یادم می‌آید زمانی که فیلم «آژانس شیشه‌ای» ساخته‌شد، می‌گفتند رضا کیانیان درباره لهجه مشهدی به حاتمی‌کیا مشاوره می‌داده است. یک مشاور لهجه در یک فیلم یا سریال دقیقا چه کارهایی انجام می‌دهد؟

ما یک خانواده سنتی را انتخاب کرده‌ایم. خود من بزرگ‌شده اصفهان هستم. تا 20 سالگی آنجا بودم. کاملا به فضاهای سنتی اصفهان آشنایی دارم. همین الان هم می‌توانم شما را در کوچه‌های اصفهان ببرم تا عین همین جملات را از آدم‌های مختلف بشنوید.

یک نکته را فراموش نکنید. فرهادی و مسعودی مال 40 سال پیش هستند. اگر شاهرخی هم‌چنین بیانی داشت می‌توانستند ایراد بگیرند.

ما اگر می‌خواستیم خود واقعیت را بسازیم، باید خیلی اتفاقات را نشان می‌دادیم. ما بخشی از زندگی و واقعیت را می‌بینیم و آن را به تصور بازیگر، نویسنده و کارگردان اجرایش می‌کنیم.

ما وام گرفته از واقعیت هستیم و عین واقعیت را تصویر نمی‌کنیم.

خب معلوم است. آن خانم این اصطلاح را نمی‌گوید. ما از آن خانم وام نگرفته‌ایم. ما نویسنده‌ای داشته‌ایم که تسلط بی‌نظیری در زبان و اصطلاحات اصفهانی داشته. علیرضا نادری خودش متولد نجف‌آباد و بزرگ شده اصفهان است. ما اصرار داشتیم که این نوع اصطلاحات و بیان و سنتی بودن آدم‌ها را یادآوری کنند. در این مدت خیلی‌ها از اصفهان با ما تماس گرفته‌اند که سریال شما یک جور فضای نوستالژیک دارد. انگار آنها را به 40 سال پیش برمی‌گرداند. من نگفته‌ام که آدم‌های اصفهان بی‌ادب هستند و این جوری حرف می‌زنند. این آدم‌هایی که در سریال می‌بینیم، این جوری حرف می‌زنند.

مثل این است که شما بگویید آدم‌های امروزی مثل شخصیت‌های فیلم‌های زنده‌یاد علی حاتمی حرف نمی‌زنند.

امروز صبح یک نفر زنگ زده و گفته شما آبروی اصفهانی‌ها را برده‌اید. گفتم اصلا فرض کنید که اینها غلط حرف می‌زنند. آیا آبروی اصفهانی‌ها این طوری می‌رود؟ اصفهان یک شهر تاریخی با قدمت چندین هزار ساله است. تمام دنیا فرهنگ اصفهان را می‌شناسد. اصلا آبرو به این چیزها نیست.‌ چرا آن طرفش را نگاه نمی‌کنند که هزار و یک عنصر زیبای اصفهان به تصویر کشیده شده است.

فرهاد یک آدم شکست خورده است که خیلی مسیرها را رفته و به بن‌بست خورده. این آدم خیلی موقعیت‌طلب است. کارش ذغال‌فروشی است و سیاه کردن آدم‌ها.

اینقدر راه‌ها را رفته و به بن‌بست خورده که فکر کرده شاید از راه غیرمعمول بتواند به نتیجه برسد. او به هر شاخه‌ای چنگ می‌زند تا روی آب خودش را نگه دارد. یک جاهایی مخاطب از او دلزده می‌شود، اما من شخصا به او حق می‌دهم. اینها تمام تلاششان را می‌کنند که بتواند یک زندگی معمولی داشته باشند.

وقتی مادر فرهاد می‌میرد ثروت زیادی برایش می‌ماند. آن وقت هم نمی‌تواند از این ثروت استفاده کند. به نظر من خیلی هم کارش غیرمنطقی نیست. اگر از راه درستش می‌رفت بهتر بود. او سعی می‌کند از بیراهه به نتیجه برسد.

خیلی از این آدم‌ها در دور و برمان هستند. سعی کردم فاکتورهای خاصی برایش اضافه کنم تا شیرین‌تر شود، چون قصه تلخی‌های زیادی داشت. سعی نکردم فرهاد را کمدی بازی کنم. می‌توانستم براحتی نقشش را کمیک کنم. این کمدی کردن شیرینی‌هایی به قصه می‌داد. اصلا به این سمت و سو نرفتم، چون این شبهه هم به وجود می‌آمد که خدای نکرده خواسته‌ام لهجه را مسخره کنم.

ما همیشه آدم‌های سریال‌ها را دیده‌ایم که روی میز می‌نشینند و ناهار می‌خورند. در حالی که خیلی‌ها سر سفره می‌نشینند و از این کار لذت می‌برند. ما خواستیم آنها را نشان بدهیم. این آدم‌های سریال ما مسائل همسایه و برادرشان را از یاد برده‌اند. 2 سال است که برادر از برادر خبر ندارد. وقتی بالای سرش می‌آید که طرف دارد می‌میرد. نمی‌داند که برادرش زن دارد. ما خواستیم این روابط انسانی را یادآوری کنیم. کشور ما تهران نیست. کشور ما ایران است با چندین استان و گویش‌های زیبا و مراسم جذاب. خیلی از این چیزها دارد از یاد می‌رود. ما این سریال را برای ایران ساخته‌ایم.

تلویزیون باید سعی کند قصه‌ها را در شهرستان‌ها ببرد. فقط این نیست که بیاییم چند لوکیشن نشان بدهیم. باید آدم‌ها را با تمام خصوصیات، گویش‌ها و خاطراتشان یادآوری کرد. چرا برای ایرانی‌ها شهر اصفهان جذاب است؟ چهل ستون فقط آجر نیست. گذشته و فرهنگ تمام ما ایرانیان است. تخت جمشید یک مقدار سنگ است. آن فرهنگ و سنت و انسانیت و پیشینه تاریخی‌اش است که برای ما ارزشمندش کرده است. ما خواستیم سعی کنیم که به آدم‌ها یادآوری کنیم به دوروبرشان بیشتر توجه کنند. یک ذره زندگی و انسانیت را بیشتر جاری کنند.