وعده های سرخوشانه یک رئیس جمهور جوان

اما با گذشت یک سال تمام امیدها تبدیل به یاس شده است، چرا که تاکنون دولت اوباما برای تحقق وعده‌های خود دست به هیچ‌گونه اقدام عملی نزده است.به باور بسیاری از مسلمانان، آلام مردم فلسطین هنوز به عنوان یک زخم کهنه التیام نیافته و هیچ پیشرفت محسوسی نیز در این مورد صورت نگرفته است. اوباما در مورد وعده خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و عراق نیز هیچ اقدامی انجام نداده است. فهمی هادی، یکی از تحلیلگران با سابقه مصر می‌گوید: سیاست تنها داشتن اهداف و نیات خوب نیست، بلکه آنچه مهم است عملکرد و رفتار خوب، مناسب و شایسته است و اگر چنانچه بپذیریم اوباما نیات خوبی داشته، هیچ‌گاه نتوانسته نیات خود را عملی کند.

مصطفی کمال السعید ، استاد دانشگاه علوم سیاسی در قاهره نیز می‌گوید: سخنرانی سال گذشته اوباما تنها دارای دستاوردی مثبت برای دیپلماسی عمومی دولت جدید آمریکا بود.

به باور بسیاری از جمله سلام احمد سلام، یکی از نویسندگان مصری هدف اصلی این سخنرانی ترمیم وجهه مخدوش شده آمریکا در خاورمیانه و کاهش احساسات ضد آمریکایی در منطقه بود.

السعید می‌گوید: اوباما نتوانسته در هیچ یک از اهداف اعلام شده خود به موفقیت برسد. آن هم به این خاطر که وی تنها فرد تصمیم گیرنده در سیاست خارجی این کشور نیست. نهاد‌های دیگری از جمله شورای امنیت ملی، وزارت خارجه، وزارت دفاع، کنگره و تعدادی از اتاق‌های فکر در تصمیم‌گیری‌های این کشور در عرصه سیاست خارجی تاثیرگذار هستند. در داخل کاخ سفید نیز مشاوران اوباما با علایق و پیشینه سیاسی مختلف بر اوباما نفوذ دارند. این نیروها بیشتر مواقع در موضوعات مختلف با یکدیگر اختلاف نظر دارند. همچنین ایالات متحده دیگر به عنوان تنها ابر قدرت جهانی به حساب نمی‌آید. به نظر می‌رسد اوباما از فضای دیگری وارد عالم سیاست در آمریکا شده است و به خاطر همین نیز در محاسبات خود در مورد نفوذ لابی صهیونیست‌ها در ایالات متحده دچار اشتباه شده است. عبدوس ستار غزالی از روزنامه‌گذاران برجسته می‌گوید: دوسوم اعضای مجلس نمایندگان با امضای نامه‌ای به همراه لابی صهیونیستی آیپک خواستار پایان انتقادات اوباما از رژیم صهیونیستی شدند. سال گذشته نیز 32 سناتورخواهان ممانعت دولت آمریکا از ارسال گزارش گلدستون به شورای امنیت شدند.

اوباما خود نیز هیچ‌گاه حاضر به قطع یا حتی کاهش روابط با رژیم صهیونیستی نیست. وی در سخنرانی سال گذشته خود نیز گفت که پیوند این کشور با رژیم صهیونیستی ناگسستنی است. وی در سخنان خود هیچ‌گاه به سختی‌ها و رنج‌های مردم فلسطین اشاره نکرد. اوباما در سخنرانی خود فقط درصدد تشریح سیاست‌های جدید ایالات متحده بود وتنها بر راه‌حل 2 دولت تاکید داشت. سلام می‌گوید اوباما با وعده به روز کردن تسلیحات رژیم صهیونیستی با دادن نوعی رشوه سیاسی به این رژیم درصدد تحقق اهداف خود برآمد.

به هر حال سیاست ، بازی قدرت است و در این بازی دولت‌های عربی کارت چندانی برای بازی ندارند. هادی و سلام، هر 2 دولت‌های عربی را به خاطر عدم بهره‌برداری از شرایط جدید در منطقه سرزنش می‌کنند. تقریبا تمام تحلیلگران بر این باورند که رژیم‌های عرب تسلیم خواسته‌های رژیم صهیونیستی و ایالات متحده شده‌اند و در مقابل هیچ امتیازی به‌دست نیاورده‌اند. آنها کارت‌های بازی خود را که با استفاده از آن می‌توانستند تا حدودی منافع فلسطینی‌ها را تامین کنند به آسانی از دست داده‌اند.

سلام می‌گوید: در شرایطی که کشوری مثل ترکیه به خاطر مواضع سیاسی مستقل خود جای رژیم‌های عرب را در موضوع فلسطین گرفته و در حال به دست آوردن وزن سیاسی تازه‌ای در منطقه است، مصر در جهت مواضع و سیاست‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا حرکت می‌کند، عرصه را بر حماس تنگ می‌کند، در حال احداث دیواری فولادی پیرامون نوار غزه است و بدون هیچ‌گونه دلیل منطقی از سیاست‌های افراطی آمریکا برضد سوریه، ایران و لبنان حمایت می‌کند. غزالی در این مورد می‌گوید: با توجه به فشارهای داخلی و خارجی بر اوباما جای تعجب نیست که وی نتوانسته به پیشرفتی قابل توجه در خاورمیانه برسد. شرایط فلسطینی‌ها در دوران نخست‌وزیری نتانیاهو، رو‌به وخامت گذاشته است و مخالفت وی در توقف شهرک‌سازی ضربه‌ای سخت به تلاش‌های اوباما و جورچ میچل، فرستاده وی در خاورمیانه برای ایجاد اعتماد در میان فلسطینی‌ها وارد آورده است.

رژیم صهیونیستی با اعلام این‌که در صدد ساخت شهرک‌های جدید در قدس شرقی است در واقع سیاست‌های اوباما را به سخره گرفته است.دولت اوباما در سال گذشته نتوانست رژیم صهیونیستی را برای توقف شهرک‌سازی در کرانه باختری وقدس شرقی تحت‌فشار قرار دهد. غزالی می‌گوید: در آینده شرایط از این نیز سخت‌تر و نامناسب‌تر خواهد بود. اواخر سال جاری انتخابات میان دوره‌ای کنگره برگزار خواهد شد که لابی صهیونیست نقشی مهم در آن ایفا خواهد کرد. مطمئنا اعضای کنگره در جریان فعالیت‌های انتخاباتی خود از اتخاذ مواضع ضد صهیونیستی اجتناب خواهند کرد و اوباما خود نیز از لابی صهیونیستی هیچ‌گاه انتقاد نخواهد کرد، چرا که با این کار سرنوشت سیاسی خود را به خطر می‌اندازد. به نظر می‌رسد صحبت‌های اوباما مبنی بر تشکیل 2 دولت در مناطق اشغالی هیچ‌گاه جنبه عملی به خود نخواهد گرفت و تمام نخبگان سیاسی مسلمان و عرب هم‌اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که سیاست‌های اتخاذ شده از سوی آمریکا وخارج از منطقه خاورمیانه محکوم به شکست است. حتی عموم مردم نیز دیگر هیچ امیدی به وعده‌های اوباما ندارند. نظرسنجی انجام شده از 1198 فلسطینی در کرانه باختری و نواره غزه نشان می‌دهد که فلسطینی‌ها هیچ امیدی به تلاش‌های اوباما برای پایان اشغال سرزمین‌های فلسطین ندارند.

تنها تفاوت اوباما و جورج بوش، رئیس‌جمهور سابق آمریکا لحن آرام‌تر و ملایم‌تر او در قبال مسلمانان جهان است. سلام در این مورد می‌گوید: شکست اوباما در حل مشکلات موجود در خاورمیانه به خاطر عدم وجود موازنه قوا در ساختار سیاسی ایالات متحده است. از این رو خوشبینی موجود نسبت به سیاست‌های اوباما در خاورمیانه تبدیل به یاس و ناامیدی خواهد شد. تنها راه پیش روی اوباما عمل به وعده‌های سال گذشته خود در دانشگاه قاهره است.

اگر چه برخی نظر سنجی‌ها از تغییر دیدگاه مسلمانان نسبت به دولت آمریکا از زمان آغاز ریاست جمهوری باراک اوباما حکایت دارد، اما همچنان بسیاری از مسلمانان جهان به دلیل مواضع آمریکا در قبال مردم فلسطین از این کشور تنفر دارند. نظرسنجی‌های صورت گرفته ازسوی دانشگاه قاهره نشان می‌دهد خوشبینی مسلمانان به بهبود روابط ایالات متحده با مسلمانان به دلیل عدم برداشتن گام‌های عملی از سوی این کشور تبدیل به یاس و سرخوردگی شده است. هرچند به‌دلیل سیاست‌های افراطی نتانیاهو هیچ امیدی به موفقیت حداقلی اوباما نیز وجود ندارد. از سوی دیگر اوباما هنوز قوانین سختگیرانه ضد تروریسم را تغییر نداده است و زندان گوانتانامو نیز تعطیل نشده است. غزالی در گفتگوی خود با هفته نامه الاهرام می‌گوید: هر چند اوباما سال گذشته سخنان امیدوارکننده‌ای در مورد نزدیکی جهان اسلام و غرب به زبان آورد اما هنوز هم جامعه مسلمانان آمریکا در معرض حملات سنگینی از سوی حکومت فدرال این کشور قرار دارد و بد رفتاری‌های زیادی با آنها در فرودگاه‌ها صورت می‌گیرد. در دسامبر گذشته نیز شورای روابط اسلامی ـ آمریکایی با ارسال نامه‌ای به اوباما نسبت به افزایش احساسات ضد اسلامی در آمریکا هشدار داد. اما به گفته غزالی دولت اوباما هنوز به این نامه واکنشی نشان نداده است.

غزالی در پایان این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کند که فضای مثبت ایجاد شده پس از پیروزی اوباما در انتخابات ریاست جمهوری هم‌اکنون با تردیدهایی روبه‌رو شده است و هیچ بعید نیست تا پیش از پایان دوران مسوولیت وی این فضای خوشبینانه کاملا از بین برود.

هفته نامه الاهرام
‌ مترجم: علیرضا ثمودی