راه‌اندازی 5 ایستگاه گاز رادون برای پیش‌بینی زلزله‌

دکتر حاتمی با اعلام این مطلب به ایسنا گفت: بررسی نقش پیش نشانگری گاز رادون در رویداد زلزله با هدف مشارکت در امر پیش بینی زلزله‌های خطرناک برای شهر تهران و پتانسیل بالای لرزه خیزی تهران و اهمیت نقش پیش نشانگرهای ژئوشیمیایی در پیش بینی زلزله از ضروریات اجرای این طرح است.

وی خاطرنشان کرد: دگرریختی جنبای پوسته از طریق فرآیندهای مختلف حرارتی و ژئودینامیکی سبب تراوش گازها و یا صعود آنها به همراه سیالات زیرزمینی به سطح زمین در پهنه‌های فعال و یا چشمه‌های آب قبل از رویداد زمین لرزه می‌شود؛ لذا تغییرات زمانی گازهای ژئوشیمیایی به خصوص گاز رادون یکی از پنج پیش نشانگر قابل قبول هستند.

حاتمی با بیان این که تشخیص و ارائه الگوی رفتاری مناسب مابین داده‌های گاز رادون و عوامل محیطی در رویداد زمین لرزه در یک منطقه مستلزم داشتن اطلاعات پیوسته و زیاد این داده‌ها است، تصریح کرد: محققان مرکز در این طرح به اندازه گیری پیوسته و ثبت داده‌های غلظت گاز رادون آب چشمه‌های تهران می‌پردازند.بدین منظور محل‌های دائمی جهت نصب آشکارساز گاز رادون و سایر تجهیزات مورد نیاز انتخاب شده و با جدا کردن گاز رادون محلول در آب از فاز مایع به فاز گازی در سیستم جداسازی، هوای شامل گاز رادون بعد از عبور از رطوبت گیر وارد آشکار ساز اکتیو گاز رادون می‌شود. داده‌های مربوط به گاز رادون در دوره‌های زمانی 30 دقیقه اندازه گیری و در درون حافظه سیستم ثبت شده و این داده‌ها سپس با توجه به زلزله‌های روی داده در منطقه و همچنین عوامل جوی منطقه با استفاده از ابزار نوین پردازش داده‌ها از جمله سیستم‌های هوشمند،‌ داده‌های حاصل جهت استخراج و تشخیص الگوی رفتاری مناسب با هدف پیش بینی زمین لرزه‌های آتی مورد پردازش قرار خواهند گرفت.

به گفته وی، اندازه گیری غلظت گاز رادون درون این چشمه‌ها نیز توسط آشکارسازهای پسیو در دوره‌های زمانی 20 روزه نیز انجام خواهد شد.

حاتمی گفت: در اجرای این طرح با اندازه گیری و ثبت داده‌های غلظت گاز رادون و عوامل جوی تاثیر گذار بر آن با استفاده از سیستم‌های هوشمند اقدام به حذف تاثیر پارامترهای محیطی جهت تشخیص الگوی مناسب می‌شود.

وی درباره سابقه اجرای پروژه در جهان توضیح داد: «الوموف» و «مواشف» اولین کسانی بودند که در سال 1966 بررسی تغییرات زمانی غلظت گاز رادون را درون آب‌های زیرزمینی تاشکند در تعامل با زمین لرزه مورد بررسی قرار دادند. بعد از آن پژوهشگران زیادی در کشورهای مختلف مبادرت به انجام تحقیقات در این زمینه کردند که از آن جمله می‌توان از کارهای «واکیتام» و «ایگاراشی» در آزمایشگاه شیمی زلزله در دانشگاه «توکیو مارتینللی» و همکاران در ایتالیا ویرک و همکاران در هند سولر و همکاران در اسپانیا و ... نام برد. از اولین تحقیقات صورت گرفته در زمینه در ایران می‌توان از اندازه گیری‌های هفتگی گاز رادون درون چشمه‌های آبگرم سیرچ نام برد.

حاتمی درباره روش‌های این اندازه گیری گفت: جهت تهیه نمونه آبهای زیر زمینی در مورد چشمه‌ها این کار از مظهر چشمه (یا اولین جایی که چشمه با هوا تماس داشته باشد) صورت می‌پذیرد. در مورد چاه‌ها نیز قبل از تماس آب با هوای سطح زمین بایستی کار نمونه برداری صورت پذیرد. کار اندازه گیری گاز رادون به علت نیمه عمر رادون در محل و اندازه گیری یون‌های محلول و گازهای داخل آب در آزمایشگاه توسط سیستم گازکروماتوگرافی و جذب اتمی و سیستم آیون کروماتوگراف صورت می‌پذیرد. اندازه گیری رادیم موجود در آب نیز با استفاده از روش تعادلی (بعد از نگهداری 21 روز نمونه آب در ظرف (سربسته) صورت می‌پذیرد.

به گفته حاتمی، نمونه گیری آب جهت اندازه گیری گازهای محلول با استفاده از ظروف مخصوص شیشه‌ای مجهز به سوباسیل صورت می پذیرد.