سرمایه گذاری دولت در پژوهش و تولید بی نتیجه نمی ماند

هزینه های تحقیقات بنیادی و تاحدودی کاربردی که توسط پژوهشگران در مراکز دولتی و بخش خصوصی انجام می شود، همواره توسط دولت یعنی از محل درآمدهای عمومی تامین می گردد. حتی در بخش تحقیقات توسعه ای نیز دولتهای کشورهای پیشرفته صنعتی ، تحت عنوان کمک به «خلق علوم و تکنولوژی» اعتبارات بلاعوض به شرکتهای خصوصی اعطا می کنند. هزینه های تحقیقات و دیگر کمکهای مالی بلاعوض دولت به شرکتهای خصوصی را می توان با ایجاد یک سیستم مناسب مالیاتی به شکل مالیات بردرآمد افراد شاغل در این شرکتها و همچنین مالیات بر تولید و فروش از خود شرکتها دریافت کرد. در واقع به جای این که مستقیما با عنوان وام به تولید کنندگان ، اعتباراتی را اعطا کند و سپس آنها را باز پس گیرد، از طریق مکانیزم بالا می تواند در راه اندازی فناوری های حیاتی به این شرکتها کمک بلاعوض کند. نکته مهم در این برخورد، حذف دیدگاه های تنگ نظرانه و مهمتر از آن توقع برگشت سود در دراز مدت و نه در کوتاه مدت است . به بیان دیگر وجود دیدگاه واسطه گری و بازاریابی در امر بازگشت سرمایه های اعطایی دولت به تولیدکنندگان استفاده کننده از فناوری های کلیدی ، می تواند نوعی ضعف و شاید علت عدم رشد باشد. گسترش تعداد شرکت های بیوتکنولوژی کوچک (دارای کمتر از 50نفر شاغل) می تواند به عنوان هدفی معین مدنظر قرار گیرد. حمایت از خصوصی سازی و اقتصاد مبتنی بر آن را می توان از عوامل مهم در پیشرفت کشورهای صنعتی و ایجاد رفاه اقتصادی اجتماعی در این کشورها دانست . اگر بخواهیم علت موفقیت بلوک غرب را در مقایسه با بلوک شرق جویا شویم ، شاید مهمترین مقوله ، نقش بخش خصوصی و اقتصادی مبتنی بر آن باشد. از میان شاخه هایی که بخش خصوصی تمایل زیادی به سرمایه گذاری در آن دارد می توان به بیوتکنولوژی اشاره کرد. رشد سریع این فناوری طی دهه گذشته در کشورهای غربی موید این نکته است . اعطای بودجه های تحقیقاتی و حمایت های دولتی به منظور ایجاد بستر مناسب برای رشد بیوتکنولوژی در کشورهای پیشرفته در دهه گذشته ، به نحو شایسته ای صورت گرفته است ؛ اما ایجاد مکانیزم مناسب برای برگشت سرمایه گذاری در تحقیق ، کاری است که به عهده شرکتهای خصوصی البته با حمایت های مناسب دولتی ، نهاده شده است . نکته قابل بحث در اینجا، این است که این گونه شرکتها بیشتر به وسیله پژوهشگران موفق و دانشمندان معتبر پایه گذاری شده اند. درواقع اعطای وامها یا بودجه های تحقیق و توسعه بلاعوض مانند Innovation Grants Science and Technology موجب رشد این فناوری و جهت دهی این افراد به سمت تولید تخصصی می شود؛ اما در کشور ما متاسفانه تولید هنوز در دست سرمایه گذاران غیرمتخصص است . بی دلیل نیست که محصولات تولیدی در کشور ما، همواره با افت کیفیت در مسیر زمان دست به گریبانند. شاید دلیل این امر، این است که نظارت علمی و دقیق محصول در مراحل اولیه تولید انجام می شود، اما با راه افتادن خط تولید، تفکر و تحقیق و توسعه در کنار تولید وجود ندارد. با توجه به رشد فارغ التحصیلان دانشگاهی و حضور نیروهای پژوهشگر، جهت دادن این افراد به سمت تولید، یکی از راههای موفق در اشتغال زایی و ضمن آن بالا بردن کیفیت محصولات تولیدی است . متاسفانه بافت اقتصادی کشور ما به گونه ای است که خدمات ارج و ارزش دارند ، اما درباره تولید چنین نیست . این مساله موجب شده است که بیشتر پژوهشگران و قشر دانشگاهی که قادر به تولید هستند نیز ، نیروی خود را در راه فعالیت های خدماتی ، مانند کار در آزمایشگاه تشخیص طبی ، فعالیت های مشاوره ای قرار دهند ؛ بنابراین از وظایف مهم دولت است که با حمایت های مالی و فرهنگی ، تفکر خدماتی را به سمت تفکر تولیدی سوق دهد ، زیرا در تولید همواره ارزش افزوده و اشتغالزایی به صورت تصاعدی رشد می کند ، در صورتی که در مشاغل خدماتی چنین نیست . دکتر فریدون مهبودی عضو هیات علمی انستیتو پاستور