اوباما و آمریکای لاتین

این روزها تعداد از افرادی که در آمریکا لاتین امیدوار باشند تغییر در رهبری آمریکا تمایل یا توان آمریکا برای به عهده گرفتن رهبری در امور منطقه‌ای را احیا خواهد کرد بسیار کم است. یک نظرسنجی اخیر نشان داد تقریبا دوسوم مردم آمریکای لاتین ــ هیچ چیز درباره رقابت‌های انتخاباتی آمریکا نمی‌دانند و هیچ اهمیتی نمی‌دهند که چه کسی به کاخ سفید راه یابد. حتی در ونزوئلا، با سیاست‌های ضد آمریکایی هوگوچاوز، فقط 41 درصد افراد گفتند آگاهی مختصری درباره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا دارند.

بی‌تفاوتی مردم آمریکای لاتین حاصل 8 سال سوءمدیریت منطقه‌ای و قصور جورج بوش است. بوش در طول 4 سال اول کارش برای رفع بحران اقتصادی آرژانتین هیچ کاری نکرد، به طور ضمنی از کودتا در ونزوئلا حمایت کرد و پس از مخالفت مکزیک و شیلی با آتش افروزی او در عراق به دشمنی با این دو کشور برخاست.

از آن زمان وی هرگونه داعیه رهبری منطقه‌ای را کنار گذاشته، ظهور دولت‌های چپگرای فزآینده منطقه را نادیده گرفته و به ایجاد یک خلأ اقتصادی و سیاسی کمک کرده که چین، روسیه و تا حدی کمتر، ایران شادمانه آن را پر کرده‌اند.

آیا اوباما قادر است عملکرد بهتری داشته باشد؟ با میراث دو  جنگ و یک بحران اقتصادی، ایجاد مسیری جدیدی در سیاست‌های لاتینی واشنگتن قطعا در صدر فهرست اولویت‌ةای چهل و چهارمین رئیس جمهوری آمریکا نخواهد بود. شایان ذکر است که در عین حال که جوبایدن، معاون اوباما، کارشناس سیاست خارجی است اما در دوره کارش در سنا علاقه چندانی به مسائل آمریکای لاتین نشان نداده و اروپا و خاورمیانه را ترجیح داده است.

به این دلیل بسیاری از ناظران معتقدند اگر سیاست اوباما در رابطه با آمریکای لاتین با سیاست‌ بوش فرقی داشته باشد بیشتر  ظاهری خواهد بود تا بنیادی. اوباما لحنی گرم‌تر و محترمانه‌تر نسبت به رهبران او احتمالا تفاوت چندانی با سیاست‌های بوش یا کلینتون نخواهد داشت.

این یعنی اکثر برنامه‌های اقتصادی بوش و حتی ایجاد حصار امنیتی 700 مایلی مورد علاقه بوش در امتداد مرز مکزیک ادامه خواهد یافت. اوباما و بایدن در سنا به ساخت این حضار رای مثبت داده بودند.

البته احتمال تغییراتی مهم وجود دارد که بیشتر در رابطه با کوبای پس از فیدل کاسترو خواهد بود. اوباما با لغو محدودیت‌های منفور بوش در مورد سفر اعضای خانواده‌ها به کوبا و آزادی ارسال پول به وسیله کوبایی‌های ساکن آمریکا به این کشور، حرکت نمادین مهمی از حسن نیت خود نسبت به مردم آمریکای لاتین نشان خواهد داد.

البته کسانی که امیدوارند تحریم تجاری شکست خورده کوبا به وسیله آمریکا خاتمه یابد ممکن است لازم باشد مدتی تجاری شکست خورده کوبا به وسیله آمریکا خاتمه یابد ممکن است لازم باشد مدتی بیشتر منتظر بمانند. احتمال دارد اوباما در مرحله اول تماس‌های دیپلماتیک با هاوانا را بیشتر کند، شاید بودجه تلویزیون مارتی (ضد کاسترو) را کاهش دهد و تجارت نامحدود با هاوانا را لازمه گام‌های اساسی در جهت دموکراتیک‌سازی کوبا قرار دهد.

وقتی هوگوچاوز رئیس جمهوری ونزوئلا از «پیروزی بزرگ» اوباما استقبال و اعلام کرد آماده است برای تهیه و انعقاد «یک دستور کار سازنده دوجانبه» با اوباما دیدار کند، اطرافیان اوباما با صدور اعلامیه‌ای گفتند رابطه بین واشنگتن و کاراگاس تا وقتی که ونزوئلا به دموکراسی و حکومت قانون احترام نگذارد، بهبود نخواهد یافت.

در حال حاضر اوباما می‌تواند از استقبال گرم رهبران منطقه، اعم از چپگراهایی مانند کریستینا فرناندز کرچیز رئیس جمهوری آرژانتین و ایوومورالس رئیس جمهوری بولیوی و راستگراهایی مانند الوارو اوربیه رهبر کلمبیا و فلیپه کالدرون رئیس جمهوری مکزیک از پیروزی خود، خوشحال باشد. چالش واقعی اوباما استفاده از این حسن‌نیت برای برقراری دوباره روابطی اصولی با کشورهای آمریکای لاتین و کاستن از شدت احساسات ضدآمریکایی است که در سراسر قاره ریشه دوانده است.

این کار، آسان نخواهد بود به ویژه از این نظر که بعید به نظر می‌آید اوباما تغییرات سیاسی انقلابی فراوانی ایجاد  کند. با این حال، پس از 8 سال بحرانی گذشته، تنها راه، تلاش برای بهبود اوضاع است.