ردپای اسرائیل‌وآمریکادر بحران‌گرجستان

«مشخص نیست که اصطلاح "دیپلماسی قفقازی ایران " را نخستین بار چه کسی بکار برد اما دیپلمات ها بر این نظرند که این اصطلاح پس از تحرکات اخیر دستگاه دیپلماسی ایران در منطقه قفقاز ، توسط رسانه ها "باب " شده است.
به هر حال آخرین حلقه از تحرک دیپلماسی قفقازی ایران، هفته گذشته با سفر منوچهر متکی وزیر امور خارجه به تفلیس پایتخت گرجستان ، تکمیل شد.

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران پیش از سفر به تفلیس ، در این زمینه با مقامات روسی ، آذری ، ارمنی و همچنین برخی مقامات اروپایی از جمله آلمانی ، به رایزنی پرداخته بود.
تحرک دیپلماسی ایران نشان داد که جمهوری اسلامی ایران نه تنها به عنوان یک ابرقدرت در منطقه خاورمیانه بلکه به عنوان قدرتی فرا منطقه ای از ظرفیت و نفوذی برخوردار است که می تواند نقش فعال و سازنده ای در حل بحران های منطقه ای و فرامنطقه ای بازی کند.

ایرنا در گفتگو با وزیر خارجه، دیپلماسی قفقازی ایران را مورد بحث قرار داده است که می خوانید.

آقای متکی ! شما در پاسخ به سوالی تاکید کرده اید که تهران در پی میانجیگری میان تفلیس و مسکو نیست ، آیا ایران طرح خاصی برای تامین امنیت و ثبات در منطقه قفقاز دارد؟
- متکی : ‌ ‌من به آن سوال پاسخ فنی دادم ؛ میانجیگری زمانی مطرح است که طرفین از طرف ثالث بخواهند که میانشان میانجیگری کند ولی در این خصوص ، چنین اتفاقی نیافتاده است.
تحرک دیپلماسی ایران در قفقاز برای پیگیری موضوع و نه برای میانجیگری بود.

آیا تهران طرح خاصی برای ثبات منطقه قفقاز دارد؟
- متکی : اسمش را طرح خاص نگذاریم. یک جمع بندی یا یک مکانیزم خاص را حاصل این رایزنی ها می دانیم ؛ نه اینکه این رایزنی ها بر اساس یک طرح خاص باشد. در حال حاضر طرح خاصی نداریم. جمع بندی، ماحصل رایزنی های ماست.

رایزنی های تهران چه هدفی را دنبال می کند؟
- متکی : با مقامات کشورهای مختلفی از جمله روسیه ، آذربایجان ، ارمنستان ، آلمان و گرجستان گفت و گو کرده و توضیح دادیم که اقدام ما برای شکل گیری یک رایزنی است ؛ این رایزنی ها می تواند به مکانیزمی منجر شود که از درون آن "همکاری منطقه ای " تعریف شود.
سرفصل این همکاری منطقه ای، باز، فصل دیگری از این رایزنی ها ست.
هر کشوری ممکن است ایده یا سرفصلی را برای این همکاری مطرح کند که از مجموع آن یک "ایده جامع" برای همکاری های منطقه ای استخراج شود.
در صورت موفقیت این کار جمعی در ادامه این رایزنی ها و دست یافتن به سرفصل های همکاری ، مستقیم و غیر مستقیم به ثبات و امنیت منطقه کمک کرده ایم.

‌به طور مشخص برای حل بحران گرجستان چه باید کرد؟
- متکی: لازمه ثبات در منطقه این است که ببینیم راه برون رفت از این بحران چیست.
در بررسی های انجام شده به نکاتی می رسیم مبنی بر اینکه "چگونه و چرا" این بحران ایجاد شد.
به نظر ما این آسیب شناسی باید ادامه یابد و مشخص شود که عوامل و عناصر بحران چه بوده است.

شما چه فکری می کنید؟
- متکی : این بحران بر یک رویکرد نظامی مبتنی بود که این نخستین گام غلط در نگاه به موضوع بود. رویکرد نظامی حتما رویکرد درستی نیست.
نکته دیگر این است که بحران ایجاد شده باید "مدیریت" شود و راهکار آن نیز مبتنی بر دیپلماسی و از طریق مسالمت آمیز و گفت و گو است.

آیا رد پای عناصر خارجی هم در بحران دیده می شود؟
- متکی: یکی از نکاتی که در شروع و ادامه بحران اخیر مطرح است ، عنصر خارجی است.
ما از مدتها قبل، رد پای عوامل خارجی را در آغاز این بحران ، در منطقه مشاهده می کنیم.
کسانی که در خارج منطقه ، از این بحران منتفع می شوند به آماده سازی شرایط برای بحران، کمک کردند.
به نظر ما این عوامل خارجی باید شناسایی شوند.

به طور مشخص این رد پا به کجا می رسد؟
- متکی : رد پای رژیم صهیونیستی به وضوح در این بحران دیده می شود؛ چه در حوزه نظامی و چه طراحی قبل از آن.
توجه به این نکته "هشدار مهمی " برای کشورهای منطقه است زیرا اقدام رژیم صهیونیستی در منطقه، نه یک "تاکتیک " بلکه یک "استراتژی " است.
هم اکنون رد پای رژیم صهیونیستی را در تحریکات و زمینه سازی برای چنین بحران هایی را در دیگر کشورهای منطقه هم می بینیم لذا برای کشورهای منطقه ، این یک نکته "کلیدی " و مهم است.

رد پای قدرتهای بزرگ قابل شناسایی نیست؟
- متکی : رد پای برخی بازیگران بزرگ نیز در این بحران دیده می شود.
آمریکایی ها در رقابت های منطقه ای بدنبال شروع دوباره "جنگ ستارگان " یعنی استقرار "سپر موشکی" هستند.
این یک مقدمه ای بود که کار یکسال و اندی در دستور برنامه شان را با یک "صحنه سازی " و ایجاد بحران ، عملیاتی کنند.
روز دوم شروع بحران گرجستان ، آمریکا و لهستان توافقنامه مربوط به استقرار سپر موشکی را امضا کردند. "آیا این اقدام ، اقدام متقابلی را به همراه خواهد داشت؟" این موضوعی است که در دست بررسی است.