سرنوشت، سامیه را به دورترین نقاط می‌کشاند

 سرنوشت داستان زندگی دختری به نام سامیه است که در طول داستان به دنبال برادر گمگشته خود می‌گردد و در کنار این جستجوها اتفاقاتی هم بر سر راه سامیه قرار می‌گیرد.

برخی از سازمان‌ها برای نشان دادن فعالیت‌های خود یا بحث فرهنگسازی به کمک تلویزیون می‌آیند و به عنوان حامی‌ مجموعه تلویزیونی قرار می‌گیرند. اصغر زائری که به عنوان تهیه‌کننده در این مجموعه حضور دارد، با اشاره به حمایت‌های سازمان‌ها برای تهیه سریال‌های تلویزیونی گفت: مجموعه تلویزیونی سرنوشت با مشارکت کمیته امداد امام خمینی(ره) تهیه و تولید شده که این سازمان به عنوان حامی‌ در این سریال قرار گرفت و فکر می‌کنم بهترین راهی که سازمان‌ها می‌توانند خود را در بین مخاطب مطرح کنند یا مردم را از روند عملکرد خود آشنا کنند از طریق هنر بخصوص هنر نمایش است.  وی افزود: در چند وقت اخیر سازمان صداوسیما تصمیمی ‌را اتخاذ کرده که یک سریالی را تهیه و در چند روز هفته روی آنتن ببرد که این امر می‌تواند از معایب و محاسنی برخوردار باشد. این تهیه‌کننده تصریح کرد: معتقدم کارهایی که پشت سرهم از تلویزیون پخش می‌شود مخاطب بهتر می‌تواند با داستان ارتباط برقرار کند اما از جهتی هم این امر می‌تواند انتخاب مخاطب را به صفر برساند چرا که اگر چندین سریال در هفته پخش شود مخاطب می‌تواند سریال مورد علاقه خود را به اختصار انتخاب کند و زمان خود را با پخش آن سریال تنظیم کند. زائری با اشاره به کلیشه‌ای بودن برخی از سریال‌ها گفت: متأسفانه به دلیل این که محدودیت در موضوعات داستان‌ها داریم به کلیشه‌ای بودن روی آورده‌ایم و به طور مرتب داستان به شکل‌های مختلفی روایت می‌شود. همه ما به درستی بر این موضوع واقف هستیم که فیلمنامه عنصر اصلی هر مجموعه ای است و حتی از فیلمنامه می‌توان به عنوان هسته اصلی فیلم یاد کرد. متن‌های فیلمنامه مجموعه تلویزیونی «سرنوشت» توسط حسن مشکلاتی به نگارش درآمده است. وی در رابطه با نگارش متن فیلمنامه اظهار کرد: خط اصلی فیلمنامه را در وهله اول نپذیرفتم و طرح دیگری را آماده کردم و به دلیل این که درگیر چند قصه دیگر بودم فرصت نمی‌کردم که تمرکزی براین کار داشته باشم. وی افزود: یک زمانی گذشت و طرح اولیه را نوشتم و به تصویب رسید و زمانی که خواستیم کار را شروع کنیم کار را کنار و طرح جدیدی به ذهنم خطور کرد و آن را اجرا کردیم. این نویسنده در ادامه عنوان کرد: همیشه سعی کردم کارهایم کم هزینه‌تر و به صورتی با روحیات مخاطب سنخیت داشته باشد و در این میان چندان هم  به زرق و برق اهمیت نمی‌دهم.

شاید در کشور محدودیت موضوع داشته باشیم اما حسن مشکلاتی ازجمله نویسندگانی است که از موضوعات تکراری بهترین قصه‌ها و داستان‌ها را پدید می‌آورد؛ چرا که مجموعه‌های تلویزیونی چون کت جادویی یا پس از باران از جمله مجموعه‌هایی بودند که توسط این نویسنده به نگارش درآمده و به نوعی داستان‌ها را در ذهن مخاطب ماندگار کرده است.

حسن مشکلاتی با اشاره به محدودیت موضوع در داستان‌ها و قصه‌ها گفت: معتقدم داستان سرنوشت همان داستان قصه هاچ زنبور عسل است که  هزاران بار در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف آمده است.

وی افزود: کسی که قصه را می‌نویسند خود را معلم جامعه می‌داند درنتیجه باید سطح معلوماتش به گونه‌ای باشد که برای تمامی‌قشرهای جامعه جذابیت داشته باشد. این نویسنده تأکید کرد: نباید توجیه کرد که محدودیت موضوعی داریم بلکه مقوله هنر، مقوله سخت، پیچیده و مشکلی است و کسی که وارد این مقوله می‌شود باید خود را آماده کند. مشکلاتی ادامه داد: در اطرافمان بسیاری از اتفاقات بزرگ رخ می‌دهد و زمانی این اتفاقات بزرگ دیده می‌شود که غلو شده نباشد. وی عنوان کرد: نویسندگان باید کمی‌عمیق به اطراف نگاه کنند و بهترین ذره‌بین برای دیدن اتفاقات، هوشیاری در دیدن واقعیت‌هاست.

در انتظار نقش‌های منفی

امید زندگانی نقش پسری به نام سعید را ایفا می‌کند که خانواده‌ای متمول و ملوک‌الطوایفی دارد و علاوه بر آن تضاد خیلی زیادی از نظر فرهنگی با مادر و نسل قبل خود دارد. سعید نقاش است و فعالیت هنری می‌کند، طرز تفکرش معنوی و دور از جنبه‌های مادی است و صرفا از مادیات برای کاربردهای فرهنگی و کمک به دیگران استفاده می‌کند.
وی با اشاره به ویژگی‌های نقش خود گفت: متأسفانه و خوشبختانه دو مجموعه نرگس و پرواز در حباب از من پشت سر هم پخش شد که این دونقش از دید مردم نزدیک به هم بوده، اما از نظر شغلی متفاوت از هم بوده است.
در نرگس وکیل و در پرواز در حباب نقش پلیس را ایفا کرده بودم. این بازیگر تصریح کرد: در مجموعه تلویزیونی سرنوشت نقش یک فرد فرهنگی را ایفا می‌کنم که در برابر ناملایمات و فشار، سکوت می‌کند و سعی می‌کند با طمأنینه به فضا و محیط خانه آرامش خاصی ببخشد. وی عنوان کرد: با توجه به تعدد بازیگر و ماجراهای موازی انتظار دیگری از مونتاژ پخش کار داشتم اما الان می‌بینم سعید در ابتدای داستان بیشتر پرداخته شده و این درحالی است که قرار بود شخصیت سعید از قسمت ششم وارد ماجرا شود که این امر باعث شد شخصیت سعید را از نقش مکمل دور کرده و به نقش دوم یا نقش اول مرد نزدیک کند.

امید زندگانی جزو بازیگرانی است که بیشتر در نقش‌های مثبت ظاهر شده است اما به گفته خودش راغب نقش‌های منفی است. متأسفانه بسیاری از کارگردان‌ها در انتخاب بازیگر ریسک چندانی نمی‌کنند و عملکردشان کلیشه‌ای است. زندگانی در این مورد ادامه داد: متأسفانه پیشنهاد نقش منفی به من نمی‌شود در صورتی که نقش‌های منفی را بیشتر دوست دارم هرچند که برای من نقش مثبت و منفی معنایی ندارد. وی افزود: باید اعتماد متقابل میان بازیگر و کارگردان وجود داشته باشد تا بتوان از کلیشه‌ها رها شد. این بازیگر تأکید کرد: متأسفانه از زمانی که ساختن فیلم‌های سینمایی داستانی و سریال‌ها گرایشش به سمت خصوصی‌سازی و بخش خصوصی رفته است از کیفیت و اندیشیدن کافی برای فیلمنامه خوب و انتخاب بازیگر کم شده است و در نهایت افراد در کلیشه‌ها باقی می‌مانند. وی عنوان کرد: سعی می‌کنم از کلیشه‌ها فرار کنم و همچنان منتظر نقش منفی هستم و ثابت خواهم کرد که می‌توانم به غیر از نقش‌های مثبت نقش منفی را ایفا کنم.  امید زندگانی در بیشتر مجموعه‌ها نقش‌هایی با ریتم تند را ایفا کرده بود و مجموعه پرواز درحباب یا سریال نرگس که در نقش یک پلیس فردی است که همیشه با استرس‌ها و اضطراب همراه است اما در این مجموعه نقشی را ایفا کرد که به دور از این هیجان‌ها و استرس‌ها بود. نقش سعید یک نقشی با ریتم کند است. وی در این خصوص توضیح داد: ایفای نقش سعید خیلی کار مشکلی نبود چرا که نقش پیچیده‌ای نبود. من تنها باید در این نقش حس هیجان را در وجودم کنترل می‌کردم چرا که برخلاف ظاهرم فرد بسیار پرهیجانی هستم. وی افزود: باید نقش سعید را با ریتم گفتاری و ریتم حرکتی آرام‌تری ایفا می‌کردم که به مرور این حس را در خودم سانسور و ریتم کند را در نقشم تقویت کردم البته در ابتدا برایم بسیار سخت بود اما به مرور تبدیل به عادت شد.

5 داستان در یک سریال‌

از همه این موارد که بگذریم به دیگر عنصر اصلی مجموعه یعنی کارگردانی می‌رسیم. محسن زهتابی که کارگردانی مجموعه را برعهده داشت از روزهای اول طرح می‌گوید: در ابتدای امر گروهی را تشکیل دادیم و به همراه گروه به خلاصه نویسی پرداختیم که در نهایت 8 تا 10 خلاصه از طرح به نگارش درآمد که جذاب‌ترین خلاصه نویسی را به اختصار انتخاب کردیم. وی افزود: فیلمنامه با توجه به تعدد شخصیت‌هایی که دارد به نوعی می‌توان گفت که فیلمنامه استثنایی است و تقریبا 5 قصه به صورت همزمان مجبور شدیم پیش ببریم و تا قسمت چهارم داستان‌ها مجزاست اما از قسمت پنجم همه این داستان‌ها زنجیروار به هم مربوط می‌شوند. این کارگردان تأکید کرد: کارمشکلی بود چرا که ممکن بود مخاطب به دلیل تعدد شخصیت‌ها نتواند با داستان ارتباط برقرار کند اما این ارتباط‌ها کم‌‌کم در داستان مشخص شد وزنجیروار به هم مربوط شدند.

استفاده از بازیگران معروف و یا به اصطلاح چهره در جذب مخاطب تأثیر بسزایی می‌تواند داشته باشد که البته این مورد در مجموعه تلویزیونی «سرنوشت» مشهود است. زهتابی ادامه داد: در این مجموعه از بازیگرانی استفاده کردیم که چهره بودند چرا که کاملا به این موضوع اشراف دارم که بازیگر در جذب مخاطب تأثیر بسزایی می‌تواند داشته باشد. وی افزود: در هر سریال از دو یا سه بازیگر چهره استفاده می‌شود اما در مجموعه تلویزیونی «سرنوشت» به دلیل تعدد شخصیت از 110 بازیگر استفاده شده که از این تعداد حدود 50 بازیگر چهره هستند و شاید می‌توان این امر را به عنوان ویژگی شاخص مجموعه یاد کرد.

از آنجایی که نقش‌های اصلی داستان برعهده قهرمان فیلم است بنابراین باید این نقش به بازیگری واگذار شود که تجربه چندین ساله بازیگری را داشته باشد اما متأسفانه در مجموعه تلویزیونی «سرنوشت» که قهرمان داستان شخصیت سامیه است، متأسفانه یک‌سری از کاندیدا درگیر کار بود، و بین چندین کاندیدا من به آن چهره‌ای که به سامیه بیاید به این معنا که دنبال چهره‌ای جدی بودیم، تنها «سولماز غنی» را دیدم چرا که چهره‌ این بازیگر از نظر من به نقش نزدیک بود. وی در رابطه با انتخاب بازیگران گفت: بازیگران را با توجه به نقش‌هایی که داشتند، انتخاب کردم که البته توانایی‌های بازیگر را هم مورد توجه قرار دادم. وی افزود: در انتخاب بازیگر به طور کامل از کلیشه‌ها به دور بودم چرا که نقش ثریا قاسمی، آتش تقی‌پور، محمد کاسبی و... کاملا متفاوت بود.

زهتابی اشاره کرد: بودجه‌ای که برای تهیه مجموعه در اختیار داشتیم، بودجه ساخت سریال درجه ب بود و علاوه براین بودجه اندک، فرصت کمتری برای تهیه کار داشتیم اما  در آن مدت زمانی اندک سعی کردیم کار قابل قبولی را ارائه کنیم. عبدالرضا اکبری در این مجموعه تلویزیونی نقش بابا‌رضا را ایفا می‌کند که پدرخوانده شخصیت سامیه است. درواقع شخصیت بابا رضا شخصیتی خانواده دوست و عاطفی و احساساتی است که به کانون خانواده توجه ویژه‌ای دارد. این بازیگر با اشاره به ویژگی‌های نقش خود گفت: بابا رضا ویژگی‌های یک پدر در قبال فرزند خود را دارد که پا به پای این فرزند راه می‌رود حتی اگر فرزند خوانده‌اش باشد، درواقع این نقش سخت و پیچیده نیست.

وی افزود: متأسفانه برخی از نقش‌ها در مجموع به خوبی پرداخته نمی‌شود اما با انتخاب هنرپیشه، آن نقش کامل و شکل پیدا می‌کند. این بازیگر تأکید کرد: بسیاری از نقش‌ها در فیلمنامه دچار مشکل است اما بازیگر با نگاه، رفتار، منش و خصوصیات اخلاقی و درونگرا و برونگرایی خود به نقش بعد و شکل می‌دهد و نقش را شناسایی می‌کند. عبدالرضا اکبری  طی 2 سال اخیر کلیشه‌ها را شکسته و به نوعی خلاقیت را در کار خود ایجاد کرده است.
در  مدت فعالیت خود سعی کرده که از نقش‌های مثبت دور شده و با ایجاد وجه تمایز در کارهایش به نقش‌های منفی روی بیاورد. مار و پله، قلب و... از جمله مجموعه‌هایی است که می‌توان این تفاوت را در نقش‌های اکبری شاهد بود. وی در این رابطه تصریح کرد: زمانی که کارگردان با این علم پاپیش می‌گذارد که باید توانایی و شهامت و ریسک کردن در انتخاب بازیگر را داشته باشد، هر نقشی را به بازیگر واگذار می‌کند.

این بازیگر تأکید کرد: متأسفانه برخی از کارگردان‌ها می‌خواهند آسان به نقش برسند و به هیچ عنوان در کار ریسک نمی‌کنند. وی افزود: البته بخشی از این مورد به تولید مربوط می‌شود چرا که زمان تصویربرداری بسیار کوتاه است و تمرینی که باید قبل از تصویربرداری شود این فرصت وجود ندارد که بازیگر خود را آماده کند و درنهایت امر کارگردان برای سریع انجام دادن روند کاری خود از بازیگری استفاده می‌کند که چندین بار تجربه ایفای این نقش را داشته باشد.

گاهی اوقات در برخی از فیلم‌ها و سریال‌ها شاهد هستیم که بازیگران ضعیف تأثیر بیشتری بر بازیگران قوی می‌‌گذارند. اکبری با اشاره به تأثیر بازیگران ضعیف بر بازیگران حرفه‌ای گفت: متأسفانه به دلیل فرصت‌های کم در زمان تصویربرداری این اتفاق کم می‌افتد که کارگردان روی بازیگر ضعیف کار کند یا درصدد حفظ ویژگی بازیگر حرفه‌ای باشد. بازیگر نقش بابارضا تأکید کرد: به‌هر حال پخش مجموعه سرنوشت تازه آغاز شده است و شاید در قسمت‌های بعدی این اتفاق بیفتد که نقاط ضعف مجموعه به نوعی حل شود.

وی تصریح کرد: متأسفانه در بخش‌های مربوط به انتخاب بازیگر، مونتاژ، کارگردانی و حتی دکوپاژ دچار ضعف‌هایی هستیم. به هرحال هر مجموعه‌ای می‌تواند از یک‌سری حسن‌ها و معایبی برخوردار باشد اما مجموعه تلویزیونی «سرنوشت» با تمامی ‌حسن‌ها و معایبش درحال حاضر توانسته تا حدودی، مخاطبان خود را پای تلویزیون بنشاند. چند قسمتی بیشتر از پخش مجموعه نگذشته است و باید کمی ‌صبر و تحمل پیشه کرد تا دید که چه اتفاقاتی بر سرراه سامیه  خواهد افتاد و سامیه چگونه می‌تواند این مشکلات را از سرراه خود بردارد و به برادرش سام برسد. امیدواریم در قسمت‌های بعدی مجموعه قدری از نقاط ضعف آن کاهش یابد تا مخاطبان بتوانند بهترین لحظه زندگی خود را همراه خانواده در ساعت پخش مجموعه «سرنوشت» داشته باشند.

مینا رازدشت‌