2 گزارش متناقض از توان هسته ای ایران

سازمان اطلاعات ملی امریکا که متشکل از 16 سازمان اطلاعاتی است در گزارشی 150 صفحه ای که بخشی از آن به برنامه هسته ای ایران اختصاص دارد

کد خبر: ۱۵۵۹۷۵

، تاکید کرد براساس برآورد این سازمان ، ایران از سال 2003 برنامه های هسته ای ابهام آمیزی که بتوان به آن ابعادی نظامی داد، نداشته و آن را متوقف کرده است و نویسندگان گزارش گفته اند «اطمینان نسبی» دارند که ایران برنامه تولید سلاح هسته ای اش را دوباره آغاز نکرده است.
اهمیت این گزارش بیش از محتوای آن ، به خاطر منبع آن است ، چراکه شورای اطلاعات ملی امریکا متشکل از 16 نهاد اطلاعاتی امریکا و به عنوان بالاترین مرجع اطلاعاتی این کشور ارزیابی می شود.

در سند برآورد اطلاعات ملی سال 2005 آمده بود: ما با اطمینان خاطر زیاد چنین ارزیابی می کنیم که ایران در حال حاضر مصمم است با وجود تعهدات بین المللی اش و فشارهای وارد از سوی جامعه بین الملل به ساخت جنگ افزارهای هسته ای مبادرت کند؛ اما به نظر ما تغییر نظر ایران ناممکن نیست .حال آن که در سند برآورد اطلاعات ملی مربوط به فعالیت های هسته ای ایران در سال 2007 آمده است : با اطمینان خاطر زیاد می گوییم که ایران در پاییز سال 2003 برنامه ساخت جنگ افزارهای هسته ای اش را متوقف کرد. ما با اطمینان خاطر زیاد می گوییم که توقف این برنامه دست کم چند سال ادامه داشته است. شورای اطلاعات ملی امریکا به صورت نسبی اطمینان خاطر دارد که توقف این فعالیت ها به معنای توقف کل برنامه ساخت جنگ افزارهای هسته ای ایران است.
با اطمینان خاطر نسبی می گوییم که ایران برنامه ساخت جنگ افزارهای هسته ای اش را تا اواسط سال 2007 دوباره از سر نگرفته است ، اما نمی دانیم که آیا تهران در حال حاضر قصد ندارد جنگ افزارهای هسته ای تولید کند یا خیر.
ما با اطمینان خاطر زیاد می گوییم علت اصلی توقف این برنامه ، فشارها و نظارت های فزاینده بین المللی بوده که این نیز خود از افشای فعالیت های هسته ای اعلام نشده سابق ایران ناشی بوده است .ما با اطمینان خاطر نسبی تا زیاد می گوییم که ایران حداقل گزینه ساخت جنگ افزارهای هسته ای را باز نگاه داشته است.
در گزارش سال 2005 تصریح شده بود: ما درباره پیش بینی زمان اقدام احتمالی ایران در ساخت جنگ افزار هسته ای اطمینان خاطر نسبی داریم. به نظر ما بعید است که پیش از اوایل دهه بعد تا اواسط این دهه ( 2010تا 2015) ایران به چنین توانی دست پیدا کند.
حال آن که در سند اخیر برآورد اطلاعات ملی در سال 2007 تصریح شده است : ما با اطمینان خاطر نسبی می گوییم که زودترین زمانی که ایران از نظر فنی قادر خواهد بود به اندازه کافی اورانیوم غنی شده با خلوص بالا و مناسب برای ساخت جنگ افزارهای هسته ای تولید کند اواخر سال 2009 خواهد بود، اما این تحول بسیار بعید است.
ما با اطمینان خاطر «نسبی» می گوییم که ایران در فاصله زمانی بین سال 2010 تا 2015 از نظر فنی قادر خواهد بود به اندازه کافی اورانیوم غنی شده با خلوص بالا و مناسب برای ساخت جنگ افزار هسته ای تولید کند.
براساس ارزیابی اداره تحقیقات اطلاعاتی امریکا بعید است ایران تا پیش از سال 2013 به چنین توانی دست پیدا کند که علت این مساله نیز مشکلات برنامه ای و فنی متصور پیش روی این فعالیت هاست.

واکنش ها در قبال گزارش سازمان اطلاعات ملی امریکا

در واکنش به این گزارش ، جورج بوش ، رئیس جمهور امریکا آن را بیانگر ادامه تلاش های ایران برای دستیابی به فناوری هایی دانست که برای سلاح هسته ای ضروری است. او همچنین خواستار افزایش فشار بین المللی بر ایران شد. این در حالی است که حسینی ، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در واکنش به گزارش اطلاعاتی امریکا گفت: این گزارش به روشنی اذعان دارد که برنامه هسته ای ایران کاملا صلح آمیز است و رفتار ایران و گزارش های آژانس همگی دلالت بر عدم انحراف این برنامه دارد و گزارش های قبلی دولتمردان امریکایی مبنی بر تصمیم ایران برای ساخت سلاح هسته ای کاملا بی اساس و ساختگی بوده است. همچنین در پی انتشار گزارش اطلاعاتی امریکا، چین درباره تصویب تحریم های بین المللی جدید علیه این کشور ابراز تردید و بر ضرورت حل این موضوع از طریق مذاکره تاکید کرد. رئیس کمیسیون امور بین الملل شورای فدراسیون روسیه نیز گزارش مرکز «اطلاعات ملی امریکا» را سرآغازی برای تجدیدنظر غرب در مواضع خود در قبال ایران دانست.
وی همچنین افزود: در تهیه این گزارش تجربه ناخوشایند امریکا در عراق و عدم تایید وجود سلاح های کشتار جمعی در این کشور که دستاویز واشنگتن برای حمله به عراق بود، مورد توجه قرار گرفت . میخائیل مارگلیف این گزارش را فرصت خوبی برای آغاز همکاری ها با ایران تلقی کرد و افزود با اعتراف امریکا به ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران ، جناح تندرو در واشنگتن از استدلال برای حمله نظامی به ایران محروم شد. کنستانتین کاساچیف رئیس کمیسیون امور بین المللی دومای روسیه نیز درباره این گزارش گفت: دستگاه اطلاعاتی امریکا از اشتباهات گذشته درس گرفته و با اهداف سیاسی عمل نمی کند. وی با اشاره به شکست امریکا در عراق افزود: گزارش های نهادهای اطلاعاتی امریکا در مورد عراق که در آن به تهدیدها اشاره شده بود، نادرست بود و امریکا و کل جهان را در وضعیت بسیار خطرناکی قرار داد. مضاف بر این محمد البرادعی ، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در واکنش به برآورد سازمان های اطلاعاتی امریکا آن را عاملی برای کاهش تنش ها توصیف کرد.
وی همچنین این گزارش را نشانگر سازنده بودن فشارهای دیپلماتیک بر ایران توصیف کرد. مدیرکل آژانس همچنین گفت که این گزارش علاوه بر کاهش تنش ها باید ایران را به سمت همکاری فعالانه و فوری با آژانس برای روشن کردن ابعاد مبهم برنامه هایش سوق دهد. اولین تاثیر انتشار این برآورد متزلزل ساختن مبنای استدلال های مطرح شده در مناقشه امریکا با ایران است . این گزارش پرسش های زیادی مطرح می کند که ساده ترین آنها به صحت گزارش های منتشر شده پیشین درباره ایران بازمی گردد. همچنین نتایج اعلام شده نشان می دهد بنا کردن دیپلماسی های پیچیده بر اساس یافته های نامطمئن و در حال تغییر منابع اطلاعاتی تا چه اندازه مشکل ایجاد می کند. در واقع آژانس های اطلاعاتی امریکا با انتشار این گزارش رسما اعلام کرده اند که درباره برنامه تسلیحاتی هسته ای ایران اشتباه کرده اند. درباره این گزارش گمانه زنی های مختلفی از سوی تحلیلگران و آگاهان سیاسی صورت گرفته است . در این راستا هر چند برخی تحلیلگران بر استقلال نهاد اطلاعات ملی امریکا از کاخ سفید تاکید دارند که در مقدمه این گزارش نیز به استقلال و تاثیرناپذیری گزارش از سیاست های دولت امریکا و خطمشی کاخ سفید تاکید شده است ، اما انتشار این گزارش محرمانه در امریکا را تلاش کاخ سفید برای بازسازی فضایی جدید در روند سیاست امریکا نسبت به پرونده هسته ای ایران ارزیابی می کنند. بر پایه این تحلیل ها موضع توام با تهدید و تخاصم امریکا علیه برنامه های هسته ای ایران ، افزون بر آن که میدان فعالیت و مانور را برای رقبای روسی و چینی امریکایی ها باز کرده است ، به روسیه این فرصت را داده تا از مهره ایران برای فشار بر امریکا در شرق اروپا استفاده کند. از سوی دیگر، پس از انتشار گزارش البرادعی و پیشروی روند تعامل گفتگوهای ایران و آژانس در چارچوب طرح اقدام ، پافشاری امریکا بر تهدیدآمیز بودن برنامه های هسته ای ایران ، چهره ای جنگ طلب و معارضه جو از امریکا در جهان ترسیم کرده که حتی جایگاه اقتصادی امریکا را در بازارهای جهانی به چالش کشیده به طوری که دلار هر روز در برابر واحدهای دیگر پولی آسیب پذیرتر می شود.
نکته دیگر، این که بازار انرژی و نفت در برابر ناامنی های بین المللی روز به روز شکننده تر و ناایمن تر می شود به گونه ای که گویش تند و تهدیدآمیز امریکا علیه ایران در چند ماه اخیر اثری مستقیم بر قیمت نفت داشته و آن را به مرز صد دلار رسانده است .نکته دیگری که در این تحلیل ها مطرح می شود این است که با توجه به بحرانی که امریکا در عراق دچار آن شده است و از سویی ورود دولتمردان کاخ سفید به فضای انتخاباتی سال آینده دراین کشور، تهدید به گشودن جبهه ای تازه که بسیار خطرناک تر و ناشناخته تر از عراق است ، کفه ترازو را به نفع رقبای جمهوریخواهان سنگین می کند.
به طور کلی ارزیابی های به عمل آمده از این گزارش درباره فرآیند آینده پرونده هسته ای حکایت از آن دارد که این گزارش راه واشنگتن را در یافتن حامیان بیشتر برای اعمال قطعنامه های شدیدتر علیه تهران دشوارتر خواهد کرد. همچنین بر قابل اجرا نبودن استراتژی سابق واشنگتن مبنی بر تهدید ایران به اعمال قطعنامه شدیدتر برای تحت فشار قرار دادن این کشور اشاره دارند. بنابراین تلاش های واشنگتن برای تشکیل یک جبهه متحد علیه تهران را در چنین شرایطی ناممکن تلقی کرده و حتی این اعتقاد مطرح شده است که گزارش اخیر سازمان اطلاعات ملی امریکا، متحدان اروپایی امریکا را درباره راه حل صرفا قطعنامه شدیدتر علیه ایران در برنامه هسته ای این کشور دچار تردید کرده است.