حراج تخصص‌های بدون مشتری

کمبود پزشک متخصص در کشور به‌ویژه در رشته‌های حیاتی موضوع جدیدی نیست و مدت‌هاست که زنگ خطر آن به صدا درآمده است. بنابر گزارش وزارت بهداشت، درحال‌حاضر ورودی‌ها در برخی رشته‌های جراحی دشوار مانند جراحی قلب، جراحی عروق، بیهوشی و طب اورژانس به اندازه نیاز کشور نیست. البته ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود، چراکه وضعیت در رشته‌هایی مثل طب اورژانس و اطفال فراتر از یک ناترازی است برای نمونه در سال‌های اخیر، حدود ۹۰ درصد ظرفیت رشته طب اورژانس، ۷۰درصد ظرفیت اطفال و ۵۰درصد ظرفیت بیهوشی خالی مانده است. 
   
پیامدهای یک نسخه تازه
درحالی‌که آمارهای نگران‌کننده از ریزش شدید متقاضیان رشته‌های حیاتی پزشکی یکی پس از دیگری منتشر می‌شوند، مسئولان نیز ‌گاهی با تصمیمی جدید سعی در حل معضل دارند. تصمیماتی که البته اغلب به پر شدن صندلی‌های خالی تخصص‌های مورد نیاز منجر نمی‌شود! مثلا همین چند سال پیش بود که وزارت بهداشت برای جبران این کمبودها ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی را افزایش داد اما‌صندلی‌های خالی‌ پر نشدند. 
در تازه‌ترین اتفاق برای پر شدن این صندلی‌های خالی دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی اعلام کرده است که ثبت‌نام پذیرش دستیاری به‌صورت مستقیم انجام می‌شود. بر همین اساس ثبت‌نام متقاضیان از روز شنبه ۲۶مهرماه از طریق سامانه مرکز سنجش آموزش پزشکی انجام می‌شود و تا شنبه سوم آبان‌ماه نیز ادامه دارد. اقدامی که البته از همین ابتدا نقدهایی به آن وارد است. علی سلحشور، متخصص بیهوشی و مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی به جام‌جم می‌گوید: چنین اقدامی نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند بلکه اعتبار این رشته‌ها را هم زیر سؤال می‌برد. بیهوشی و طب اورژانس از حساس‌ترین رشته‌های پزشکی هستند. نمی‌شود جان مردم را به تصمیم‌هایی سپرد که بدون پشتوانه علمی و آزمون‌های لازم گرفته شده‌اند.
آن‌طور که او توضیح می‌دهد، این تصمیم نوعی بی‌احترامی به پزشکان متخصصی است که با تلاش، درس‌خواندن و عبور از مراحل دشوار، به این جایگاه رسیده‌اند. 
سلحشور با انتقاد از شیوه‌های تصمیم‌گیری در حوزه آموزش پزشکی تاکید می‌کند: تصمیم‌های مهمی مثل پذیرش بدون آزمون یا تغییر در ظرفیت رشته‌ها باید شفاف اعلام شود. باید مشخص شود چه شخصی‌ یا چه نهادی مسئول چنین تصمیم‌هایی است تا در صورت بروز مشکل، پاسخگو باشد.
او ادامه می‌دهد: متأسفانه امروز نه‌تنها مسأله‌ اصلی یعنی اصلاح تعرفه‌ها و پرداخت‌ها حل نشده بلکه با تصمیم‌های عجولانه، جایگاه و اعتبار این رشته‌های حیاتی نیز آسیب دیده است.
   
ریشه‌های یک بی‌تمایلی مفرط
در روزگاری نه‌چندان دور، رقابت بر سر صندلی‌های تخصص پزشکی آنچنان داغ بود که قبولی در رشته‌هایی مانند بیهوشی یا جراحی قلب، آرزوی بسیاری از پزشکان جوان به شمار می‌رفت اما حالا چند سالی می‌شود که ورق برگشته است! سلحشور مهم‌ترین چالش امروز رشته‌های حیاتی را عدم تعادل بین مسئولیت شغلی و میزان درآمد می‌داند و می‌گوید: رشته‌های بیهوشی، اطفال و طب اورژانس از پایه‌های اصلی نظام درمانی کشور محسوب می‌شوند، به‌گونه‌ای که بدون حضور متخصصان این حوزه‌ها، فعالیت بسیاری از بخش‌های بیمارستانی مختل خواهد شد. بااین‌حال، وضعیت مالی این رشته‌ها به‌هیچ‌وجه با حجم مسئولیت و فشار کاری آنها متناسب نیست.
آن‌طور که سلحشور توضیح می‌دهد، مشکل اصلی این است که تأمین مالی مناسبی برای این چهار رشته انجام نشده است. بیشتر رشته‌های بیمارستانی در صورت نبود بیهوشی یا اطفال عملا از کار می‌افتند، اما درآمد متخصصان این رشته‌ها بسیار پایین است. چون در این رشته‌ها برخلاف برخی حوزه‌های دیگر، امکان دریافت زیرمیزی یا پرداخت غیررسمی از سوی بیمار وجود ندارد. در نتیجه، وقتی تعرفه‌ها پایین باشد، پزشک راه دیگری برای جبران ندارد.
‌این متخصص بیهوشی‌ یکی دیگر از معضلات اصلی را تأخیرهای طولانی در پرداخت‌ها می‌داند و می‌گوید: در سیستم دولتی، پرداخت دستمزد پزشکان گاهی ‌۹ تا ۱۲ماه به تأخیر می‌افتد. یعنی پزشک امروز کارمی‌کند اما حقوقش را نزدیک به یک سال بعد می‌گیرد. در هیچ شغلی چنین شرایطی وجود ندارد.