روایتی نو از مهم‌ترین نهاد اجتماعی

رسانه‌ملی، به‌ویژه تلویزیون به‌عنوان فراگیرترین ابزار ارتباط‌ جمعی در کشور، در سال‌های اخیر بیش از پیش به اهمیت این موضوع پی برده و به همین دلیل، شاهد رشد چشمگیر برنامه‌های تلویزیونی با محوریت خانواده هستیم‌؛ رشدی که هم در بعد کمی قابل‌توجه است و هم از منظر کیفی مسیر رو به بلوغی را طی می‌کند.  در سال‌های نه‌چندان دور، برنامه‌های خانوادگی در رسانه‌ملی اغلب محدود به ساعات خاصی از روز مانند صبح‌ها یا تعطیلات آخر هفته می‌شدند و محتوای آنها نیز گاه از کلیشه‌های رایج فراتر نمی‌رفت اما امروز، با نگاهی به جدول پخش شبکه‌های مختلف سیما، می‌توان به‌وضوح دید که خانواده دیگر تنها  مخاطب برنامه‌ها نیست، بلکه به موضوع اصلی آنها تبدیل شده است. از برنامه‌هایی با رویکرد آموزشی و روان‌شناسی گرفته تا برنامه‌های ترکیبی، گفت‌وگو‌محور، نمایشی و حتی مسابقه‌محور، همگی سعی دارند گوشه‌ای از دغدغه‌های خانواده ایرانی را بازنمایی کنند.  برنامه‌هایی نظیر «خانه ما»، «دست در دست»، «فرزند من»، «مثبت سلامت»، «سیمای خانواده»، «به خانه برمی‌گردیم» و ده‌ها عنوان دیگر، نمونه‌هایی هستند که با قالب‌ها و رویکردهای متفاوت به موضوع خانواده ورود کرده‌اند. این برنامه‌ها نه‌تنها به طرح مشکلات و چالش‌های موجود در خانواده‌ها می‌پردازند، بلکه تلاش می‌کنند راهکارهایی مبتنی بر فرهنگ بومی و ارزش‌های ایرانی ــ اسلامی برای عبور از بحران‌ها ارائه دهند. از تربیت فرزند تا روابط میان‌فردی، از مسائل اقتصادی تا روان‌شناسی خانواده، از سبک زندگی تا سلامت روح و جسم، موضوعاتی هستند که به شکل‌های متنوع در این برنامه‌ها بازتاب یافته‌اند.  افزون بر این، برنامه‌های خانوادگی امروز دیگر تک‌صدایی نیستند. مشارکت کارشناسان، روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و حتی مخاطبان در قالب تماس، پیامک یا حضور در استودیو، به این برنامه‌ها عمق و پویایی بخشیده است. این تعامل دوسویه سبب شده تا رسانه‌ملی بتواند ارتباطی نزدیک‌تر و صمیمی‌تر با خانواده‌ها برقرار کند و به یک همراه و مشاور فرهنگی برای خانواده‌ها تبدیل شود.  نکته قابل‌توجه دیگر، تلاش برای بازنمایی چهره‌های واقعی از خانواده ایرانی است. در گذشته، رسانه گاه به بازنمایی ‌یکجانبه از خانواده می‌پرداخت اما اکنون تلاش برای نمایش واقعیت‌های زندگی ــ با همه پیچیدگی‌ها، تلخی‌ها و شیرینی‌هایش ــ برجسته‌تر شده است. این بازنمایی واقعی، مخاطب را با رسانه همدل‌تر می‌سازد و احساس صمیمیت و اعتماد را در او تقویت می‌کند.  تنوع فرهنگی، قومیتی، جغرافیایی و اقتصادی در ایران ایجاب می‌کند که برنامه‌های خانوادگی نیز متناسب با این تنوع طراحی شوند. همچنین، استفاده از قالب‌های نوین مانند رئالیتی‌شوهای آموزنده، مستندهای تعاملی و استفاده هوشمندانه از ظرفیت فضای مجازی می‌تواند به تقویت این مسیر کمک کند.  در پایان، آنچه مسلم است این‌که رسانه‌ملی با تمرکز بر خانواده، نه‌تنها به اصلی‌ترین مخاطب خود احترام گذاشته، بلکه گامی مهم در راستای تقویت انسجام اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌ها و ارتقای سطح فرهنگی جامعه برداشته است.