کاسبی با نبش‌قبر شایعات

در شهری که زندگی در آن با مشکلات متفاوتی گره خورده، مدتی است مرگ هم از ‌‌حاشیه به دور نمانده است. برخی معتقدند بهشت زهرا که آخرین منزل میلیون‌ها تهرانی به نظر می‌رسد، دیگر جایی برای خواب ابدی شهروندان این کلانشهر ندارد. به عبارت دیگر قبرهای خالی اما رزروشده، افزایش بی‌سابقه قیمت‌ها و بلاتکلیفی قطعات جدید، آرام‌آرام زنگ خطر را برای آینده تدفین در پایتخت به صدا درآورده است. این درحالی است که برخی نیز هشدار می‌دهند که چنین ادعاهایی از سوی برخی سوداگران زمین مطرح شده تا به این شکل روی قیمت‌ زمین‌های حاشیه‌ای تهران تاثیر بگذارند و جیب‌های خود را پر کنند.

کد خبر: ۱۵۰۵۷۷۸

نویسنده زهرا حامدی-گروه جامعه

بهشت زهرا به‌عنوان بزرگ‌ترین آرامستان کشور و محل دفن میلیون‌ها نفر از شهروندان تهرانی، حالا با مسأله‌ جدی کمبود فضای دفن مواجه شده است! هرچند موضوع پایان ظرفیت این مجموعه طی سال‌های گذشته بارها مطرح شده اما در روزهای اخیر دوباره با هشدار برخی مسئولان شهری، این مسأله به صدر اخبار بازگشته است. این‌بار اما یک نکته مهم، ماجرا را پیچیده‌تر کرده آن هم ادعای خالی بودن بیش از ۷۰درصد قبرهایی است که در گذشته فروخته شده‌!

اظهارات متناقض
در کنار هشدارهای مربوط به پایان ظرفیت قطعات فعال، موضوع قابل‌توجه دیگری از سال گذشته مطرح شده است؛ این‌که هزاران قبر طی سال‌های گذشته توسط شهروندان خریداری شده‌ اما هنوز استفاده نشده است! سال گذشته بود که مالک حسینی، مدیرعامل پیشین سازمان بهشت‌زهرا اعلام کرد که در برخی قطعات، از جمله قطعه‌های ویژه و گران‌قیمت، ۷۰‌درصد قبرها فروخته‌شده اما استفاده نشده است. او گفته بود: بسیاری از این قبور برای آینده توسط خانواده‌ها رزرو شده‌، یا صاحبان آنها هنوز از این قبور استفاده نکرده‌اند و سال‌هاست بلااستفاده مانده ‌است. این در حالی است که به‌تازگی مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران اعلام کرد؛ اگرچه ممکن است در برخی قطعات قدیمی بهشت زهرا فضاهایی برای دفن وجود داشته باشد؛ اما در قطعات جدید، به‌ویژه قطعات شماره ۳۰۰ به بالا، فضای خالی وجود ندارد. آن‌طور که او می‌گوید در حال حاضر تنها قطعه باقی مانده برای دفن روزانه اموات در بهشت زهرا قطعه ۳۲۹ است و قطعه دیگری برای دفن روزانه در این آرامستان پیش‌بینی نشده؛ بنابراین چنانچه ظرفیت این قطعه نیز به پایان برسد، بهشت زهرا دیگر امکان دفن روزانه اموات را نخواهد داشت.

اهمیت جانمایی آرامستان
باتوجه به ظرفیت رو به پایان بهشت زهرا شورای اسلامی شهر تهران لایحه ایجاد آرامستان‌های جدید را تصویب کرده است. اگرچه براساس این لایحه مقرر شد تا سه آرامستان جدید در جنوب شرقی شهر در سه‌راه سیمان، ابتدای جاده ساوه و کلاغایه احداث شود اما تعیین محل آرامستان‌های جدید همچنان محل بحث است. چندی پیش سیدکمال‌الدین میرجعفریان، معاون عمرانی استاندار تهران باانتقاد از مکان‌های تعبیه‌شده برای آرامستان‌های جدید گفت: پروژه احداث آرامستان تهران در کنار اتوبان تهران-ساوه، با وجود تردد بسیار بالای خودروهای سبک و سنگین، نیازمند بررسی‌های دقیق فنی و ترافیکی است و تا انجام این بررسی‌ها، دستگاه‌های ذی‌صلاح باید برای توقف آن ورود کنند. علاوه‌بر مباحث ترافیکی، برخی دیگر از مسئولان احداث آرامستان در جنوب تهران را عاملی در جهت تشدید شکاف اجتماعی در تهران می‌دانند. در همین راستا جعفر بندی شربیانی، عضو شورای شهر تهران گفت: تمرکز تاریخی در بحث دفن افراد در جنوب شهر موجب شده تصویر ذهنی در جنوب شهر با سوگ و غم همراه شود. آن‌طور که او گفته شکاف ساختاری بین شمال و جنوب تهران یک نابرابری نهادینه است هرچند در دوره‌های اخیر برای کاهش شکاف بین شمال و جنوب تلاش شده است؛ اما هنوز آمارهای شمال و جنوب با هم فاصله دارد. بنابراین توسعه پایدار در چنین بستر نامتوازنی امکان‌پذیر نیست و باید در کالبد شهر توزیع متناسب صورت بگیرد.

گره‌‌گشایی با شفافیت‌
در حال حاضر بهشت زهرا با همه عظمت و اهمیتش، به یک نقطه بحرانی رسیده است. ظرفیت محدود، قبرهای بلااستفاده، قیمت‌های نجومی، فقدان زیرساخت جایگزین و تعلل در اجرای پروژه‌های آرامستانی جدید، تهرانی‌ها را نگران کرده است. آینده دفن در این کلانشهر نه فقط یک مسأله خدماتی که یک بحران اجتماعی در حال ظهور است. ضروری است شهرداری، شورای شهر و سازمان‌های مرتبط با شفافیت، عدالت و دوراندیشی به این موضوع بپردازند تا آخرین منزلگاه تهرانی‌ها به دغدغه‌ای بزرگ برای بازماندگان‌شان تبدیل نشود.

وضعیت بحرانی نیست!
درحالی که چند روزی است برخی از مسئولان شهری هشدارهای مختلفی درخصوص تکمیل ظرفیت آرامستان تهران می‌دهند، برخی دیگر از مسئولان نظر متفاوتی دارند. روز گذشته یکی از اعضای شورای شهر تهران اعلام کرد که بهشت زهرا تا چندین سال آینده امکان دفن اموات را دارد؛ در وضعیت بحرانی نیستیم که بخواهیم تصمیم عجولانه‌ای بگیریم. وی در واکنش به هشدارهای برخی از مسئولان درخصوص تکمیل ظرفیت بهشت زهرا افزود: شلوغ کردن بیش از حد بعضی‌ها نشان می‌دهد مقاصدی پشت این مسأله است و سوداگران زمین در آنجا با برجسته کردن یک مشکل به دنبال کسب منافع خود هستند. البته صحبت‌های این عضو شورای شهر تهران چندان بی‌راه هم نیست؛ چراکه با توجه به رشد تصاعدی قیمت زمین در تهران، بدیهی است که بسیاری از صاحبان زمین برای احیای ارزش زمین خود به دنبال انتقال هرچه سریع‌تر آرامستان باشند. مسئولان بهشت زهرا نیز نظری مشابه دارند. امیر مرادعلی، مدیر روابط‌عمومی این سازمان در گفت‌وگو با جام‌جم با رد ادعای تکمیل ظرفیت می‌گوید: درحال حاضر وضعیت دفن افراد در بهشت زهرا بحرانی نیست چراکه این آرامستان درحال توسعه است و تعداد زیادی قبر خالی داریم که در رزرو بسیاری از خانواده‌های تهرانی است اما متاسفانه وقتی درمورد ظرفیت بهشت‌زهرا صحبت می‌شود به این نکات توجه نمی‌شود. وی می‌افزاید: درحال حاضر قطعه ۳۲۹ و ۳۲۸ خالی است و ظرفیت دفن اموات جدید را دارد. بااین حال احداث آرامستان جدید نیز در دستور کار قرار دارد و منوط به نظر شورای شهر، استانداری و وزارت کشور است. علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران نیز به جام‌جم می‌گوید: همان‌طور که رئیس شورای شهر تهران اعلام کردند ما هنوز در بحث ظرفیت بهشت زهرا به شرایط خطیر نرسیدیم؛ البته این به‌آن معنا نیست که ما باید اجازه دهیم تا به آن نقطه بحرانی برسیم. با این وجود شورا در حال بررسی این مسأله بوده و این موضوع رها نشده است. چراکه بزرگی و حجم جمعیت شهر تهران به حدی دارای اهمیت است که قابل سهل‌انگاری نیست. به گفته وی در حال حاضر هنوز به آن نقطه بحرانی که جا و فضایی برای دفن اموات نداشته باشیم، نرسیده‌ایم ولی به سمت بحران در حال حرکتیم.