از این رو دولت در سال گذشته چهار میلیارد دلار ارز برای واردات این فرآورده نفتی اختصاص داد، ولی گزارشها حاکی از آن است که این میزان در سال جاری حداقل به شش میلیارد دلار خواهد رسید. کارشناسان علل مختلفی را عامل ناترازی بنزین در کشور عنوان کردند، ولی به نظر میرسد در بین همه دلایل تولید خودروهای با کیفیت پایین و مصرف بالای سوخت آنها از اهمیت بیشتری نسبت به سایر عوامل برخوردار باشد.
چندی پیش سردار احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی در خصوص کیفیت این خودروها گفت: خودروهای ناایمن عامل ۶۰ درصد تصادفات فوتی هستند، به همین دلیل پیشنهاد میدهم خودروسازان خودشان و خانوادههایشان از خودروهایی که تولید میکنند استفاده کنند تا ضریب اعتماد به خودروهای داخلی مشخص شود. وی در بخش مهمی از سخنان خود با بیان اینکه برخی از خودروهای ایرانی ارابه مرگ هستند، گفت: باید بدانیم که ۵۰ الی ۶۰ درصد علت تصادفات فوتی مربوط به خودروهای ناایمن است؛ چراکه در تصادفات نتوانسته جان سرنشین را حفظ کند؛ موضوع ایمنی خودرو درکاهش جانباختگان تصادفات نقش اصلی رادارد. کارشناسان انرژی معتقدند مهمترین عامل در بخش تقاضای بنزین و تشدید مصرف، وجود خودروهایی است که بیش از استاندارد سوخت مصرف میکنند و بر این اساس روند تولید وعرضه خودروهای پرمصرف باید اصلاح شود تا خودروهای در حال تردد در کشور بیش از سهبرابر خودروهای روز جهان، مصرف بنزین نداشته باشند.همچنین اسقاط خودروها و موتورسیکلتهای فرسوده که به مصارف بیرویه سوخت در مسیرهای درون و برونشهری منجر شده و آلایندگی هوا را نیز تشدید میکنند، باید مدنظر دولت قرار گیرد. آمارها نشان میدهد هماکنون ۵۵درصد خودروهایی که در کشورمان درحال ترددهستند، فرسودهاند و تعداد آنها به ۵.۳میلیون خودرو میرسد، این درحالی است که با اسقاط این خودروها میتوان تا ۵۰میلیون لیتر در روز صرفهجویی در مصرف بنزین را تحقق بخشید.بنابراین بهصراحت بایدگفت که بخش زیادی از ناترازی بنزین به کیفیت پایین خودروهای تولیدداخل توسط ایرانخودرو و سایپا برمیگردد، بهطوری که مصرف سوخت این خودروها سهبرابر متوسط جهانی است.
درهمین خصوص هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمنهای علمی انرژی ایران به خبرنگار جامجم گفت: اصلیترین دلیل ناترازی بنزین در کشورمان به پیوند زر(قاچاقچیان سوخت) و زور(تولیدکنندگان خودروی داخلی) برمیگردد.وی افزود: از طرفی شاهد عدم ارتقای کیفیت خودرو توسط دو انحصارگر بازار هستیم که با تولید خودروهای بیکیفیت خود، سهبرابر متوسط جهانی باید مصرف سوخت داشته باشند و از طرف دیگر با توجه به قیمت گزاف بنزین در برخی کشورهای همسایه همچون افغانستان شاهد قاچاق گسترده بنزین به این کشور هستیم. مهدی هاشمزاده کارشناس انرژی در اینباره به خبرنگار جامجم گفت: مصرف خودروهای کشور سهبرابر استانداردهای جهانی است و این موضوع سبب شده که ناترازی بنزین تصاعدی شود. وی افزود: خودروسازان به سمت استانداردسازی خودروها حرکت نکردهاند و اگر روند این تولید خودرو به همین روش ادامه پیدا کند، همه درآمدهای نفتی را باید صرف واردات بنزین کنیم. هاشمزاده معتقد است اگر خودروهای کشور استاندارد بود، به جای واردات بنزین هماکنون صادرکننده بنزین بودیم و موضوعاتی نظیر ناترازی بنزین در کشور مطرح نبود.
ضرورت ارتقای کیفیت خودروها برای غلبه بر ناترازی بنزین
سامان گوران، کارشناس انرژی در خصوص اثر کیفیت پایین خودروهای داخلی بر افزایش ناترازی بنزین اظهار داشت: صنعت خودروسازی نهچندان پیشرفته کشور باعث شده مصرف سرسامآور بنزین بهطور تصاعدی بالا رفته و به ناترازی در مصرف سوخت دامن بزند. وی ادامه داد: از آن سومصرف فزاینده بنزین تولیدات پالایشگاهی را نیز تحت تاثیر قرار داده، بهطوری که پالایشگاههای کشور نمیتوانند پاسخگوی تقاضای مصرف خودروها باشند.این کارشناس انرژی درباره وضعیت مصرف بالای خودروهای ساخت داخل خاطرنشان کرد:وقتی خودروهای ساخت داخل درهرصدکیلومتر پیمایش چیزی حدود ۱۰ تا ۱۵ لیتر سوخت مصرف میکنند، نمیتوان به بهبود مشکلات ناترازی تولید و مصرف بنزین دلخوش بود و دولت ناچار است همچنان به واردات بنزین ادامه دهد.گوران گفت: نهادهای تصمیمگیر هم خود به این خطا پی بردهاند، اما در دایره بستهای قرار گرفتهاند که نمیتوانند از آن خارج شوند. تا زمانی که یک نگاه کلی به حوزههایی مانند حملونقل نداشته باشیم و خودروهای تولیدشده را با فناوریهای بهروز هماهنگ نکنیم، اتفاق خاصی رخ نمیدهد و هر سال تعداد زیادی خودرو تولید میکنیم که روزبهروز به ناوگان حملونقل ما اضافه میشوند و به همین میزان مصرف انرژی نیز بالا میرود.این کارشناس انرژی ادامه داد: باید هرچه سریعتر از این وضعیت خلاص شد و پای فناوریهای جدید خودروسازی را به کشور بازکردواین مهم صدالبته درصورتی امکانپذیر است که خودروسازان داخلی توسط دولت از انحصاریکردن بازار کناربکشند.وی با اشاره به قیمت بالای خودروهای کمکیفیت ساخت داخل گفت: عجیب اینجاست که درهمه جای جهان قیمت خودرو پایین و قیمت سوخت بالاست، در حالی که در ایران درست برعکس است و قیمت خودرو هر روز بالاتر میرود. به این ترتیب دولت مجبور است نرخ سوخت را پایین نگه دارد و از این بابت یارانههای بسیار هنگفت بپردازد.این کارشناس انرژی اضافه کرد: بر این اساس ضروری است با هدف کاهش و رفع ناترازی بنزین، کیفیت خودروهای داخلی با کمک فناوریهای بهروز جهانی ارتقا داده شود.