یک لقمه از فرهنگ و تاریخ

مجموعه سفر اوبه هند وصحبت از آشپزی این کشور، این روزها از شبکه آموزش در حال پخش است. استاین که چند کتاب و برنامه تلویزیونی در کارنامه کاری خود دارد، تلاش کرده باسفر به کشورهای خاور دور، روایتگر فرهنگ و تاریخ این مناطق  باشد. چیزی که کار او راموردتوجه قرار داده، توجه به فرهنگ شرق و یک گستره تمدنی است که در کشورهایی مثل هند یا ایران می‌توان یافت. 
   
شگفتی از فرهنگ شرق
او در تولید این مجموعه، از مواجه شدن با فرهنگ و تاریخ شرق شگفت‌زده می‌شود و تلاشی هم برای کتمان آن نمی‌کند. کما این‌که وقتی درهند با آیینه‌کاری‌های سنتی مواجه می‌شود، با شگفتی ازآن صحبت می‌کند و آن رابه تاریخ و غذا پیوند می‌دهد.آشپزی با ریک دست کم دربخش هند،روایتگر اشتراکات ایران بزرگ فرهنگی است.وقتی به تفاوت غذاهای لاکنا با دیگر استان‌های هند می‌پردازد بر استفاده به اندازه از ادویه تاکید می‌کندوبعدتربه این اشاره می‌کندکه بیشتر آشپزهای این استان، ایرانی‌الاصل هستند، هنگامی که اززعفران و گلاب درطبخ یک دستور غذا استفاده می‌کند، این‌طورمی‌گوید که سنت ریختن گلاب، یک سنت خاورمیانه‌ای است. همان‌جا می‌گوید که بسیاری از آشپزهای لاکنا، اهل ایران هستند. 
   
مردم‌شناسی غذا در غرب آسیا 
استاین در مجموعه‌ای که برای هند و غذاهای این کشور ساخته، غذاهایی را معرفی می‌کند که بیشتر ریشه ایرانی دارد و تلاش می‌کند تاریخ پشت آن غذاها را روایت کند.البته غذا بهانه‌ای برای استاین است تا بحث حکومت‌های تاریخی، رگ و ریشه کلمات به کار برده شده و فرهنگ و سنت غذا را در غرب آسیا بیان کند. کما این‌که از نقش پارسیان هند در تاریخ غذا می‌گوید و غذاهای گمشده پنجاب را بازآفرینی می‌کند. اودراین سفر خود، ابتدا به گشت و گذاری در فرهنگ و آیین غذا می‌پردازد و به نوعی دنبال مردم‌شناسی  و ریشه‌یابی غذاهای هندی است و بعدبابازگشت به محل اقامت خود درنزدیک یک مرداب، درآشپزخانه کوچکش،آن غذا را بازآفرینی‌ می‌کند.این برنامه انگار همان‌قدرکه برای مخاطب جذاب است، به دل خود استاین هم نشسته. چرا که یک بار گفته بود سفر هند بهترین سفر کاری‌اش بوده. زندگی استاین به آشپزی گره خورده و از تولید محتوا تا کتاب و برنامه، در چنین حوزه‌ای حضور دارد. البته نکته مهم در مورد کارهای او، عشق به آشپزی و تاریخ است. کما این‌که یک بار هم در ۷۳سالگی گفته بود به فکر بازنشستگی نیست و اصلا حس نمی‌کند به این سن رسیده است. 
   
مطالعه و بیان نکات تاریخی 
نکته مهم دیگر در مورد مجموعه قسمت‌های آشپزی استاین در هند، مطالعه او در این حوزه است که تلاش می‌کند در تاریخ هر غذا کنکاش کند تا رگ و ریشه واقعی آن را دریابد. او معتقد است هند سرزمین تضادهاست و انگار از لابه‌لای همین تضادها هم تلاش می‌کند سنت‌های ماندگار را کشف کند. این را می‌توان در ذوق‌زدگی او هنگام سرو غذا در برگ موز تماشا کرد که از فلسفه آن می‌گوید و برایش جالب است. شاید تاکنون برنامه‌های مختلفی با دست فرمان طبخ غذا تولید و روانه آنتن شده باشد اما برنامه استاین را می‌توان از این منظر خاص دانست که دنبال تجربه و کشف و شهود است. حتی جایی وقتی از طبخ کاری صحبت می‌کند، این پرسش را دارد که «یه خورش آبداره یا روش زندگیه؟» یک جای دیگر هم اززبان هندی‌ها می‌گوید:«اول به روح‌تان غذا بدهید. هرچقدر در هند می‌مانم بیشتر متوجه می‌شوم که غذا بامهربانی آمیخته شده ودیگران به فکر هم هستند. در واقع مهم نیست فقیر هستید یا نه، چرا که همه در کنار هم می‌نشینند، غذامی‌خورندوعبادت می‌کنند.یک جایی به او گفته شده که اگر این سیستم در هند اجرا نمی‌شد، افراد زیادی در هند بی‌غذا می‌ماندند.» 

یک پیشنهاد ویژه برای علاقه‌مندان  به گستره فرهنگ ایرانی 
کار استاین همیشه با واکنش روبه‌رو بوده. تا جایی که سال‌ها قبل روزنامه گاردین در مطلبی این پرسش را مطرح کرده بود که چرا استاین تصور کرده برای این پروژه آدم مناسبی بوده. هرچند این روزنامه هم اذعان کرده بود که استاین یک فرد فعال در حوزه سفر و تجربه غذاهاست اما انگار بیشتر تجربه او در حوزه غذاهای دریایی بوده است. استاین تاکنون به کشورهای مختلفی سفر کرده اما باید برنامه‌های او در خصوص هند را نقطه تمایز کارهایش دانست که توانسته بود رگ و ریشه تاریخی غذاهای غرب آسیا را به روایت درآورد. او درطول تمام این سال‌ها تلاش کرده بیشتر ازروایتگری دستورپخت غذا، انتقال دهنده تجربیات فرهنگی و اشتراکات آن باشد. چیزی که به نظر می‌رسد در بخش آشپزی اودرهند بیشترعیان شده است.البته این را هم باید تاکید کرد که شرق و به صورت خاص هند،به واسطه نقاط مشترکی که بافرهنگ ایران دارد،حال وهوای متفاوت‌تری نسبت به دیگرتولیدات این چهره آشپزی دارد.شاید به همین دلیل رسانه‌ملی دست روی آن گذاشته تا روایتگر این جزئیات و تاریخ پنهان طعم‌های تند هندی باشد. برنامه آشپزی با ریک استاین در بخش هند،برای آنهایی مناسب است که دل درگروی ایران فرهنگی دارند ودوست دارند از رگ و ریشه‌های نهفته در طعم و طبخ شرق بدانند. همه آنهایی که باور دارند، ایران را باید کلان‌تر از امروز و این مرزها دانست و مرزی نمی‌توان برای فرهنگ شرق و غرب آسیا قائل شد. ریک‌استاین در نمایش این کدهای فرهنگی موفق عمل کرده است.