بخش مهمی از درآمدهای کشورها، بهویژه کشورهایی که منابع نفت و گاز ندارند، دریافت مالیات است. هر کشوری نیز قوانین و مقررات مربوط به خود را در این زمینه دارد؛ مثلا برخی کشورها از حسابهای بانکی افراد نیز مالیات میگیرند. در سالهای گذشته مسئولان کشور به مالیاتستانی برای تامین بخشی از هزینههای جاری کشور بیشتر توجه کردند و در همین راستا یکی از طرحهای مالیاتی که به اجرا گذاشته شد، مالیات بر خانههای گرانقیمت و خانههای خالی بود اما نتیجه مطلوبی را در این زمینه شاهد نیستیم.
قانون مالیات بر خانههای خالی و خانههای گرانقیمت اگرچه تیرماه ۱۳۹۹ تصویب شد اما اجرای آن تا سال ۱۴۰۰ به تعویق افتاد. دولت سیزدهم نسبت به اخذ مالیات از این خانهها اقداماتی انجام داد اما کل مالیاتی که از محل خانههای گرانقیمت جمعآوری شده، کمتر از ۴۳ میلیارد تومان است. در این میان، سهم مالیات دولت از نقلوانتقال سرقفلی و انتقال مالکیت نیز بهترتیب سه و شش هزار میلیارد تومان بوده است. این موضوع نشان میدهد که خانههای گرانقیمت، محل چندان مناسبی برای کسب درآمد دولت نبودند و طبیعتا بازدارندگی لازم را هم برای مالکان ندارد. درآمد حاصل از مالیات بر خانههای خالی نیز فقط سه میلیارد و ۸۰۲ میلیون تومان بوده؛ رقمی که حتی به اندازه خرید یک واحد آپارتمان معمولی در تهران هم نیست! هرچند دولت اساسا اخذ مالیات از خانههای خالی را بهمنظور وارد کردن این خانهها به بازار مسکن کلید زده و روی درآمدهای مالیاتی آنها حساب ویژهای باز نکرده است. بر اساس آخرین اطلاعات از سوی سازمان امور مالیاتی کشور، برای سال ۱۴۰۰ تعداد بیش از ۱۲ هزار خانه گرانقیمت به ارزش ۳۹۰ میلیارد تومان، برای سال ۱۴۰۱، بیش از ۴۰ هزار خانه گرانقیمت به ارزش یک هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان و برای سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۱۳۵ هزار خانه گرانقیمت به ارزش بیش از سه هزار میلیارد تومان شناسایی شده است. در بهمنماه سال گذشته بود که سازمان امور مالیاتی کشور، درباره آخرین وضعیت خانههای لوکس اعلام کرد مالیاتستانی از خانه و خودروهای لوکس در سال ۱۴۰۰ مشمول خانههای بالای ۱۰ میلیارد تومان بوده که این عدد با نرخ تورم افزایش پیدا میکند و در سال ۱۴۰۱ خانهها با ارزش بالای ۱۵ میلیارد تومان و در سال ۱۴۰۲ واحدها با ارزش بالای ۲۰ میلیارد تومان مشمول مالیات بر خانههای لوکس میشوند. در سال ۱۴۰۰ تعداد خانههای لوکس شناساییشده ۱۲ هزار و ۳۰۰ واحد بود که مالیات تعیینشده ۴۰۰ میلیارد تومان، در سال ۱۴۰۱ تعداد ۴۰ هزار و ۵۰۰ واحد شناسایی شده و مالیات تعیینشده در حدود یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و در سال ۱۴۰۲ تعداد ۱۶۰ هزار واحد لوکس شناسایی شده که مالیات تعیینشده آن هم حدود هفت هزار میلیارد تومان است. مسئولان سازمان مالیاتی هم گفتهاند برای امسال اطلاعات کامل نشده، ولی تاکنون توسط پایگاههای سازمان امور مالیاتی و با همکاری یک شرکت دانشبنیان که در زمینه هوش مصنوعی برای شناسایی املاک گرانقیمت در حال فعالیت است، بالغ بر ۱۱۴ هزار واحد مسکونی شناسایی شده و این عدد تکمیل خواهد شد.
شناسایی خانههای خالی و گرانقیمت
طبیعتا روند شناسایی این خانهها بسیار کند است و بهعنوان مثال در موضوع خانههای خالی با فرض ثابتماندن تعداد خانههای خالی، اگر قرار باشد هر سال فقط ۲۰هزارواحدخالی شناسایی شود، حدود ۱۰۰سال زمان لازم است تا همه واحدهای خالی شناسایی شوند! در همین راستا ابوالفضل نوروزی، سرپرست وزارت راه و شهرسازی از وجود حدود دو میلیون مسکن خالی در کشور خبر داد که تا آبانماه ۱۴۰۲ فقط ۱۸ هزار واحد مسکونی خالی شناسایی شده بود. بررسی آمار شناسایی خانههای گرانقیمت نشان میدهد که با وجود چندبرابر شدن تعداد خانههای گرانقیمت شناساییشده از سوی دولت، رقم مالیاتی آنها کاهش چشمگیری داشته است. به گفته شاهین مستوفی، رقم۳۹۰میلیارد تومان برای عملکرد ۱۴۰۰و ۱۱۰۰میلیارد تومان برای عملکرد۱۴۰۱ مالیات بر خانههای مجلل محاسبه شده است، اما آمار مرکز پژوهشهای مجلس این رقم را برای سال ۱۴۰۲ فقط ۴۴ میلیارد تومان اعلام کرده که حاکی ازکاهش تقریبا ۳۰۰درصدی وصول مالیات ازخانههای لوکس باوجود سهبرابرشدن تعدادخانههای شناساییشده است.
خودروهای گرانقیمت
محمدهادی سبحانیان، رئیس کل سازمان امور مالیاتی درباره آخرین وضعیت مالیات از خودروهای لوکس گفته است که در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۷۷ هزار خودرو با قیمت ۲۰۰۰ میلیارد تومان مشمول مالیات بر خودروهای لوکس شدند، همچنین در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۵۲ هزار خودرو با نرخ ۲۳۰۰ میلیارد تومان مشمول مالیات شدند و در سال ۱۴۰۲، ۱۶۲ هزار خودرو با ارزش ۲۸۰۰ میلیارد تومان مشمول مالیات میشوند. در سال ۱۴۰۲، ۱.۵میلیارد تومان مالیات از این محل وصول شده است.
