ماده زنده‌ای که از دیوار چین محافظت می‌کند

به گزارش جام جم آنلاین، برای هزاران سال، بخش‌های طولانی از سازه خاکی و استحکامات سنگی که مجموعاً به عنوان «دیوار بزرگ چین» شناخته می‌شوند، گواهی بر نبوغ و اقتدار سلسله‌های حاکم بر چین بوده‌اند.

وضعیت شگفت‌انگیز حفظ این سازه تصادفی نیست، زیرا تلاش‌های حفاظتی و مرمتی برای اطمینان از اینکه پژوهشگران و گردشگران به طور یکسان بتوانند به ستایش شگفتی‌های باستان‌شناسی برای نسل‌های آینده ادامه دهند، انجام شده است.

اما مطالعه جدیدی که توسط پژوهشگرانی از چین، ایالات متحده و اسپانیا انجام شده است، می‌تواند به حل یک مساله در جامعه محافظان محیط زیست در مورد خطرات و مزایای ناشی از رشد مواد زنده در چنین قطعات گرانبهایی از تاریخ ما کمک کند.

گلسنگ‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها، خزه‌ها و سایر گیاهان کوچک که به عنوان پوسته زیستی شناخته می‌شوند، تقریباً روی هر سطح معدنی رشد می‌کنند و لایه‌های نازکی را در عمق چند میلی‌متری تا چند سانتی‌متری تشکیل می‌دهند.

برخی می‌ترسند که فرآیند‌های فیزیکی و شیمیایی درگیر در رشد چنین موجوداتی به عنوان نوعی هوازدگی عمل کرده و یکپارچگی ساختار‌های زیرین را به خطر بیندازند. به این ترتیب می‌گویند که آن‌ها باید حذف شوند تا یکپارچگی بنا‌هایی مانند دیوار بزرگ چین پایدار بماند.

این در حالی است که پوسته‌های زیستی نقشی حیاتی در محافظت از خاک در برابر فرسایش باد و باران دارند و هم به عنوان سپر و هم به عنوان داربست برای خاک و سنگ زیرین عمل می‌کنند؛ بنابراین اگر این پوسته‌های زیستی، سطوح طبیعی را از فرسودگی محافظت می‌کنند، پس می‌توانند به عنوان نوعی سپر زنده برای ساختار‌های غیرطبیعی نیز عمل کنند.

تیم کوچکی از پژوهشگران برای به دست آوردن بینشی در مورد شرایط خاصی که تحت آن پوسته‌های زیستی می‌توانند به حفاظت از باستان‌شناسی کمک کنند، با تمرکز بر بخش‌هایی از دیوار بزرگ چین که در آب و هوای خشک‌تر قرار دارد، بررسی گسترده‌ای را بر روی تقریباً ۶۰۰ کیلومتر از این دیوار طویل انجام دادند.

آنچه عموماً به عنوان یک دیوار واحد از آن یاد می‌شود، در واقع مجموعه‌ای از استحکامات، برج‌ها و سنگر‌ها است که توسط حاکمان متوالی از حدود قرن هفتم قبل از میلاد ساخته شده است تا شمالی‌ترین مرز حکومت خود را مشخص کنند.

بخش‌های معروف‌تر در امتداد برآمدگی‌های کوهستانی مانند مار‌های سنگی، پر پیچ و خم می‌شوند. با این حال بسیاری از قطعات قدیمی‌تر دیوار از خاک غنی از رسی که بین قاب‌های چوبی ریخته و مثل سنگ سخت شده، ساخته شده است.

در مناطق خشک‌تر مانند صحرای گوبی، لایه‌هایی از ماسه، سنگ‌ریزه و شاخه‌های درختچه کوچکی به نام تماریسک (tamarisk) به طور متناوب جایگزین شده تا یک سازه محکم را تشکیل دهد.

زمان با بسیاری از این بخش‌های قدیمی‌تر دیوار بزرگ چین مهربان نبوده است، زیرا باد و باران‌های گاه به گاه بخش زیادی از آن را تا پایه‌های آن تحلیل برده است. از ساختار‌های خاکی باقیمانده که توسط تیم تحقیقاتی مورد مطالعه قرار گرفت، بیش از دو سوم از پوسته زیستی از سیانوباکتر‌ها و خزه پوشیده شده بود، با گونه‌هایی از گلسنگ‌ها که دیوار را پوشانده بوده‌اند.

این تیم دریافت که بخش‌هایی از دیوار که زیر پوشش جوامع گیاهان و میکروب‌ها بوده، کمتر متخلخل شده و در مقایسه با بخش‌هایی که فاقد پوسته زیستی بودند، فرو نریخته‌اند.

اگرچه ممکن است ریشه‌ها و رشته‌های خزه‌ها و گلسنگ‌ها مقدار کمی آسیب دیده باشند، اما شواهد حاکی از آن است که توانایی آن در اتصال ذرات بر هر خطری که برای ساختار کلی ایجاد می‌کنند، بیشتر است.

محققان در گزارش خود گفته‌اند: بنابراین، عملکرد محافظتی پوسته‌های زیستی که با کاهش فرسایش‌پذیری ایجاد می‌شوند، بسیار بیشتر از تخریب بالقوه زیستی ناشی از هوازدگی بیولوژیکی آنهاست و باعث می‌شود که اولی جنبه قابل توجه و مهم‌تری در حفاظت از میراث‌های خاکی داشته باشد.

با توجه به تغییرات آب و هوای جهانی که تهدیدی برای ربودن هزاران سال تاریخ از ماست، نسل‌های آینده خوشحال می‌شوند که یک پوشش طبیعی می‌تواند به حفظ یکی از گنجینه‌های بزرگ معماری جهان کمک کند.

این پژوهش در مجله Science Advances منتشر شده است.