عملیات هفتم اکتبر ریشه در ۷۵ سال گذشته دارد

به گزارش جام جم آنلاین، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه ۲۰ آذرماه سال جاری، به صورت برخط در مجمع گفتگو‌های دوحه در قطر شرکت و به پرسش‌های «بکی اندرسون» مجری برنامه در مورد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پاسخ داد که متن کامل سئوالات و پاسخ‌های وزیر محترم امور خارجه در زیر می‌آید:

بکی اندرسون: ممنونم. خوشحال و مفتخرم که دورادور در خدمت وزیر امور خارجه ایران، حسین امیرعبداللهیان هستم.

اگر مشکلی ندارد می‌خواستم ابتدا در مورد غزه سوالی بپرسم. یک سوال بنیادی می‌خواهم داشته باشم؛ آیا شما از حملات وحشتناک حماس علیه اسراییل در ۷ اکتبر و پاسخ متعاقب اسراییل به آن، غافلگیر شدید؟

در مورد عملیات حماس در صبح هفتم اکتبر من مایلم به چند نکته اشاره کنم. عملیات هفتم اکتبر ریشه در هفتاد و پنج سال پیش دارد. اینکه ما تاریخ منازعه اسراییلی فلسطینی را هفتم اکتبر سال جاری میلادی بدانیم حتماً ارزیابی دقیقی نخواهد بود. ما در جریان این عملیات نبودیم، اما ما حماس را یک حرکت آزادی بخش در مقابل اشغالگر می‌دانیم.

در پانزدهمین هفته از جنگ شما یک تهدید واضح علیه اسراییل بیان کردید. شما گفتید حمله به غزه را متوقف کنید وگرنه ما مجبور خواهیم شد اقداماتی را پیگیری کنیم. شما علناً گفتید که ایران نمی‌تواند یک تماشاچی صرف باقی بماند. من فکر نمی‌کنم کسی در این اتاق باشد که ایران را یک تماشاچی صرف بداند خصوصاً با توجه به شرایط منطقه. شما حمایت مادی از حماس و بیش از آن از حزب الله که یکی از قدرتمندترین گروه‌های شبه نظامی در منطقه است به عمل می‌آورید که با حماس ارتباطاتی دارد. اما با در نظر داشتن برخی اهداف، می‌توان گفت که ایران اتفاقاً تماشاچی صرف بوده است. می‌توانید توضیح دهید چرا؟

در منطقه علاوه بر حماس، جهاد اسلامی و حزب‌الله در لبنان حضور دارند و فعالند. آن‌ها در مقابل اشغالگر واکنش نشان دادند. ما به صراحت هشدار دادیم که اگر این حملات علیه غیرنظامیان زنان و کودکان ادامه پیدا کند، منطقه وارد یک جنگ و گسترش دامنه‌ی جنگ خواهد شد. شما شاهدید از جبهه لبنان و نیز از جبهه یمن جنگ گسترش پیدا کرد. البته هیچکدام از این‌ها گروه‌های نیابتی ایران نیستند، ولی ما از هر اقدامی‌که بر مبنای حقوق بین‌الملل به رفع اشغال کمک کند، حمایت می‌کنیم. ما حمایت سیاسی قوی از حماس و مقاومت در مقابل پدیده‌ی اشغالگری داریم.

چه کمکی ایران ارائه می‌دهد؟ توصیف شما از این حمایت چیست؟ شما می‌گویید ایران محور مقاومت (شامل حماس و حزب الله) را کنترل نمی‌کند و آن‌ها مستقلاً تصمیمات شان را می‌گیرند. این را قبلاً نیز گفته بودید. پس حمایت شما به چه نحو است؟

صراحتاً به شما می‌گویم که ما در گذشته از حزب‌الله و حماس و جهاد اسلامی همه گونه حمایت بر مبنای حقوق بین‌الملل در مقابله با پدیده‌ی اشغالگری به عمل آوردیم، اما در مورد مطروحه امروز حماس و حزب‌الله خود سلاح مورد نیازشان را هم تولید و هم تهیه می‌کنند. اگر از من بپرسید از کجا تهیه می‌کنند، امروز یکی از بازار‌های سیاه تهیه‌ی اسلحه اوکراین است. خیلی راحت می‌توانند هر چه را بخواهند از اوکراین تهیه کنند، اما نکته اینجاست اسراییل یک رژیم اشغالگر است. ما برای مسأله فلسطین یک راه حل مهمی را ارائه دادیم و این راه حل برگزاری رفراندوم بین همه‌ی فلسطینیان اصیل شامل یهودی، مسیحی و مسلمان است. راه حل ما تعیین سرنوشت توسط فلسطینیان اصیل یهودی و مسیحی و مسلمان است. حق آنهاست که بعد از هفتاد و پنج سال برای تعیین سرنوشتشان در یک رفراندوم توسط سازمان ملل اعلام نظر کنند و بر مبنای نتیجه آن این موضوع خاتمه پیدا کند.

یکی از مسائلی که در این اجلاس مورد بحث قرار گرفته این بوده که در روز پس از پایان درگیری چه سیاستی باید پیگیری شود لذا باید این سوال را از شما هم بپرسم. به نظر می‌رسد که در این میان کشور‌های منطقه کسی چندان علاقه ندارد که به این مسئله بپردازد یا بی میل هستند که در این مورد صحبتی کنند. شما یکی از اولین نمایندگان کشور‌های منطقه هستید که برنامه پیشنهادی واضح و مبرهن خود را برای این موضوع بیان می‌کنید. می‌خواهم برگردم به موضع تهاجمی ایران. شما در مورد حمایت خود و استقلال محور مقاومت صحبت کردید. اما این را هم بیان داشته‌اید که منطقه ممکن است در شرایط انفجار غیرقابل کنترل قرار بگیرد. شما به وضوح گفته‌اید که تا زمانی که آمریکا از جنایات اسراییل حمایت می‌کند و جنگ ادامه دارد، احتمال انفجار و افزایش تنش‌ها وجود دارد. شما این را پس از آنکه آمریکا در روز جمعه قطعنامه آتش بس در غزه را وتو کرد، اظهار داشتید. از آنجایی که این حرف به وضوح یک تهدید به نظر می‌رسد، لطفاً توضیح دهید که از نظر شما انفجار غیرقابل کنترل در منطقه چه چیزی می‌تواند باشد؟

اسراییل الآن در حال انجام چه اقدامی است؟ رژیم اسراییل معتقد است که حدود هزار و دویست نفر در عملیات هفت اکتبر در مناطق اشغال شده فلسطین کشته شدند. طبق حقوق بین‌الملل اگر اسراییل می‌خواست اقدام متقابل انجام دهد بایستی اصل تفکیک را در حقوق بین‌الملل رعایت می‌کرد، یعنی تفکیک نظامیان از غیرنظامیان. باید اصل تناسب را رعایت می‌کرد. آیا کشتار هجده هزار غیرنظامی در مقابل هزار و دویست نفر این رعایت اصل تناسب در حقوق بین‌الملل است؟ اما ما یک راه حل سیاسی و دموکراتیک ارائه دادیم؛ رفراندوم. این رفراندوم و این راه حل را در سازمان ملل به عنوان یک ایده‌ی مترقی به ثبت رساندیم. اما اگر بنا باشد که این وضعیت ادامه پیدا کند، من مایلم خیلی شفاف بگویم، به همان شفافیتی که آمریکا با تمام توان به حمایت اسراییل آمده، به نظر من این یک افتضاح سیاسی برای کاخ سفید است که به صراحت در شورای امنیت توقف جنگ و توقف کشتار غیرنظامیان را وتو می‌کند. حداقل آمریکا باید می‌گفت من برای توقف کشتار غیرنظامیان به قطعنامه رأی می‌دهم، اما نظامی‌ها و حماس می‌توانند سال‌ها با هم بجنگند. این حرفی بود که آقای اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس به من زد. گفت: "ما آمادگی داریم سال‌ها با اسراییل بجنگیم، اما بیایید زنان و کودکان و غیرنظامیان را جدا کنید. " بله، من گفتم هر آن ممکن است یک انفجار در منطقه رخ دهد. بگذارید به صراحت بگویم الان در سایه جنگ در غزه چه وضعی در منطقه حاکم است؟ ما تقریباً هر هفته پیامی را از آمریکا دریافت می‌کنیم. مقامات آمریکا در این پیام‌ها ادعا می‌کنند که پایگاه‌های نظامی آمریکا در سوریه و عراق هدف برخی گروه‌ها قرار گرفته، گروه‌هایی که هیچ ارتباطی با ایران ندارند، اما این‌ها گروه‌هایی هستند که سال‌ها برای مبارزه با داعش ایجاد شدند و امروز برای دفاع از مردم عرب و مسلمان غزه که هم‌نوعشان هستند، پایگاه‌های آمریکا در عراق و سوریه را هدف قرار می‌دهند. ما هیچ دخالتی در تصمیمات آن‌ها نداریم، ولی این یعنی دامنه‌ی جنگ در بخش‌هایی از عراق و سوریه در حمایت از غزه گسترش پیدا کرده است. وقتی یمن قادر است با موشک بالستیک ایلات را در اسراییل هدف قرار دهد یعنی دامنه‌ی جنگ گسترش پیدا کرده است. من اخیراً با آقای سید حسن نصرالله در لبنان ملاقات داشتم. آقای سید حسن نصرالله گفت:«ما متناسب با شرایط هر لحظه تصمیم جدیدی خواهیم گرفت.» این تایید می‌کند که هر آن ممکن است یک انفجار در منطقه رخ دهد، انفجاری که در کنترل هیچ طرفی نباشد. ما از ابتدای بحران گفته‌ایم و هشدار داده‌ایم که جنگ علیه غیرنظامیان را متوقف کنید. به آمریکا هشدار داده‌ایم که ارسال بی‌رویه سلاح به تل آویو برای کشتار زنان و کودکان و غیرنظامیان را متوقف کنید. بگذارید به صراحت بگویم اگر آمریکا و اسراییل این جنگ را در غزه حتی ده سال هم ادامه دهند، قادر به از بین بردن حماس نخواهند بود. حماس ریشه در واقعیت مردم فلسطین دارد.

این پیام‌ها (پیام آمریکایی‌ها) برای شما دقیقاً چه معنایی دارد؟ آیا این پیام‌ها در تهران شنیده می‌شود؟ آیا شما برای اینکه اطمینان حاصل کنید که به اصطلاح «اشتباه محاسباتی» در منطقه صورت نمی‌گیرد، به طور مستمر با آمریکا در تعامل هستید؟ شما گفتید که حزب الله را کنترل نمی‌کنید پس لطفاً توضیح دهید که چطور اطمینان حاصل می‌کنید که آمریکا دچار اشتباه محاسباتی نمی‌شود.

ما در پیام‌ها به آمریکا هشدار دادیم. به صراحت آمریکا گفتیم که ما به دنبال توسعه‌ی دامنه‌ی جنگ در منطقه نیستیم، اما وضعیت منطقه به گونه‌ایست که هر آن امکان یک انفجار در منطقه وجود دارد. ما به آمریکا گفتیم که هیچ گروه نیابتی در منطقه نداریم. برعکس، اسراییل گروه نیابتی آمریکا در منطقه است. ما اسراییل را یک دولت نمی‌شناسیم. اسراییل یک قدرت اشغالگر در فلسطین است که هفتاد و پنج سال به این اشغال ادامه داده است. ما پاسخ برخی پیام‌های آمریکا را داده‌ایم و معتقدیم آمریکا باید حمایت بی، چون و چرا از اسراییل را متوقف کند. حماس از طریق جنگ نابود نخواهد شد. از طریق جنگ هیچ اسیری در غزه آزاد نخواهد شد، بلکه باید آتش‌بسی که بر سر آن توافق شد و اتفاقاً دوستان ما در قطر برای آن تلاش زیادی کردند، استمرار پیدا کند.

کشور‌های حوزه خاورمیانه و خلیج فارس همچنان حالتی تهاجمی در سیاست خارجی ایران مشاهده می‌کنند و معتقدند ایران حامی‌برخی ستیزه جویی‌هاست. پیام شما به منطقه چیست و نیز با توجه به میانجیگری چین در تجدید روابط بین ایران و عربستان، این آشتی چه کمکی به بهبود روابط شما و عربستان با سایر کشور‌های منطقه کرده است خصوصاً از مارس که این تجدید روابط شکل گرفت و یا در واقع در دوره جنگ اخیر که رئیس جمهور شما برای اولین بار در چند سال اخیر به عربستان سفر کرد. لطفاً ابعاد این آشتی و کمکی که این آشتی به ایران در منطقه کرده است را توضیح دهید.

سیاست ما در قبال کشور‌های همسایه یک سیاست مبتنی بر همکاری، صلح و تقویت امنیت حداکثری در منطقه است. ما در چارچوب این سیاست برای امنیت، ثبات و توسعه‌ی منطقه تلاش می‌کنیم. گفتگو‌های تهران و ریاض و همکاری‌های ما با کشور‌هایی همچون مصر در راستای تحقق ثبات بیشتر و امنیت پایدار در منطقه است. الان مشکل اینجاست که آمریکا فکر می‌کند می‌تواند از مسیر جنگ به حادثه هفت اکتبر پاسخ بدهد. ریشه در هفت اکتبر نیست. ریشه در اشغالگری هفتاد و پنج ساله است. ادامه‌ی جنگ وجهه‌ی آمریکا را بیش از پیش تخریب خواهد کرد. راه حل سیاسی است. راه حل گفتگوست. راه حل رفراندوم و تعیین سرنوشت است. حماس کاملاً برای تبادل اسرای فلسطینی و اسراییلی آماده بود. اینکه گفته می‌شود حماس آتش‌بس را نقض کرده یک دروغ اسراییلی است. دروغ آشکار نتانیاهو است. امروز مردم دنیا می‌بینند که هفت هزار کودک توسط دولت افراطی و نظامیان اسراییل کشته می‌شوند. هیچ‌کس نتانیاهو را باور نمی‌کند، حتی یهودیان آمریکا.

در ماه آگوست مقاله‌ای در نشریه فارین پالیسی چاپ شد که برایم جالب بود. این مقاله بیان می‌داشت که اصلی‌ترین چیزی که ایران از آن می‌ترسد، تقویت روابط بین آمریکا و متحدان عرب آمریکاست و چیزی که از این هم برای ایران ترسناک‌تر است، طبیعی سازی روابط بین آن‌ها و اسراییل است. قبل از اینکه این جنگ شروع شود نشانه‌هایی وجود داشت که می‌گفت عربستان می‌خواهد به سمت طبیعی سازی روابط با اسراییل برود. بزرگترین ترس ایران چیست؟

من مایلم تاکید کنم که همان کشور‌هایی که در دوره‌ی ترامپ اقدام به عادی سازی روابط با اسراییل کردند، هیچ سودی از این رابطه نبردند، بلکه امنیتشان تحت تأثیر فعالیت‌های سرویس‌های امنیتی اسراییل قرار گرفته است. امروز اسراییل از آن کشور‌ها در حال اقدام علیه امنیت منطقه است. ما به برخی از این کشور‌ها که روابطشان را با اسراییل عادی کردند، مستنداتی ارائه دادیم تا بدانند اسراییل دوست آن‌ها نیست. دشمن آن‌هاست. ما راه حل را در عادی‌سازی روابط نمی‌دانیم.

اجازه بدهید سخن تان را قطع کنم و سوال را به نحو دیگری بیان کنم. اگر طبیعی سازی روابط بین عربستان و اسراییل فرصتی را فراهم کند که افق سیاستی در مورد فلسطین گسترده‌تر شود مثلاً راه حل دو دولتی را روی میز بگذارد یا ابتکاراتی که در توافق ۲۰۰۲ بیروت اندیشیده شد دوباره مطرح شوند… اگر این راهی باشد برای صلح، امنیت، حفظ کرامت و طرح راه حل دو دولتی که توافق ۲۰۰۲ اعراب آن را اشعار می‌دارد… به نظر شما که به دنبال افق‌های سیاسی در مسئله فلسطین هستید آیا این نمی‌تواند حامل همان نتیجه یا راه حل سیاسی باشد که شما از آن حرف می‌زنید؟ گفتید که فلسطینیان در قلب روایت شما از جنگ غزه قرار دارند. قطعاً در تهران در این لحظه شما به دنبال راه حلی برای غزه هستید. اگر این راه حل با عادی سازی روابط به دست بیاید چه؟ مشکلی ندارید؟
‌
می‌دانید تنها نقطه‌ مشترک بین مواضع ما و اشغالگران اسراییلی چیست؟ اسراییل به دو دولت معتقد نیست. به یک دولت معتقد است. همان طوری که ما می‌گوییم یک دولت فلسطینی با حضور یهودیان، مسیحیان و مسلمانان در سراسر سرزمین تاریخی فلسطین به پایتختی قدس، اسراییل هم معتقد است فقط یک دولت در تمام سرزمین تاریخی فلسطین به نام اسراییل. (البته آنچه ما از مخالفت با دو دولتی می‌گوییم و می‌خواییم، صد و هشتاد درجه با اسراییل تفاوت دارد.) از دوره‌ی ترامپ حتی در دو سال گذشته‌ی آقای پرزیدنت بایدن ما شاهدیم که در عمل حتی دو دولتی نادیده گرفته شد. ما می‌گوییم مردم اصیل فلسطین شامل یهودی، مسلمان و مسیحی باید در مورد آینده تصمیم بگیرند. هر تصمیمی‌که در مسیر درست و رفراندوم و حق تعیین سرنوشت توسط یهودیان، مسیحیان و مسلمانان اصیل فلسطینی اتخاذ شود، ما به آن تصمیم احترام خواهیم گذاشت.

شما مستمراً در مورد لزوم آزادی و حفظ کرامت انسانی فلسطینیان صحبت کردید، اما اکنون بیش از یک سال از مرگ مهسا امینی و صد‌ها معترض در ایران گذشته، آیا این حقوقی که از آن حرف می‌زنید را برای مردم خودتان در ایران هم قائل هستید؟

بگذارید من خیلی شفاف به شما بگویم. سال گذشته فوت غم‌انگیز خانم مهسا امینی همه‌ی ما را متأثر کرد. حتی مقامات رژیم اسراییل و مقامات آمریکا و بسیاری از کشور‌های غربی تلاش کردند فوت مهسا امینی را در راستای دفاع از حقوق زن تبدیل به یک انفجار و آشفتگی در ایران کنند. سؤال من این است: تا امروز بیش از هجده هزار غیر نظامی و زن و کودک در غزه کشته شده‌اند. آیا آمریکا برای رسیدگی به این موضوع کمیته تحقیق در حوزه‌ی حقوق بشر تشکیل داد؟ نه. مردم به خوبی می‌بینند که برای فوت یک دختر چه کردند و امروز نه تنها در قبال کشته شدن هزار زن و کودک فلسطینی سکوت می‌کنند، بلکه از آن حمایت می‌کنند.

دیروز نوبل صلح به نرگس محمدی برای مبارزه علیه ظلم به زنان و تلاش برای آزادی و حقوق بشر برای همه اعطا شد. فرزندانش به نیابت از او این جایزه را دریافت کردند، زیرا خودش هنوز در اوین زندانی است. آیا جمهوری اسلامی او را آزاد خواهد کرد؟

الآن بیش از نه هزار و هشتصد زن و کودک و غیرنظامی فلسطینی در زندان‌های اسراییل اند. بیش از هجده هزار نفر از هفت اکتبر کشته شده‌اند. حقوق بشر در مورد این‌ها چگونه رعایت خواهد شد؟ آیا این‌ها انسان نیستند یا شهروند درجه‌ دهم و بیستم هستند؟ حقوق بشر نباید تبدیل به یک ابزار سیاسی شود.

ما در اینجا این فرصت را داشتیم تا نظر شما را در مورد مردم در غزه و راه حل پیشنهادی تان را بشنویم که باعث شد شما یکی از معدود مهمان‌هایی باشید که پیشنهادی مشخص ارائه می‌دهد. اما من اینجا یک سوال واضح از شما دارم: آیا جمهوری اسلامی نرگس محمدی را آزاد می‌کند؟

در مورد افرادی که در داخل ایران علیه امنیت ملی کشور عمل کرده باشند، در محکمه‌ی عادلانه تصمیم گرفته خواهد شد. بگذارید من برگردم و نکته‌ای را راجع به فلسطین بگویم. چیزی که نتانیاهو دنبال می‌کند، با موضع آمریکا یک تفاوت دارد. به نظر من در مقایسه با موضع اسراییل در قبال غزه، موضع آمریکا قدری واقع‌بینانه است. اسراییل به دنبال دو دولت نیست. اسراییل به دنبال کوچ اجباری ساکن غزه به مصر و ساکنان کرانه به اردن است، اما آمریکا به دنبال اداره‌ی غزه پساجنگ است. من فکر می‌کنم آمریکا اگر واقع بینانه برخورد کند، جنگ، کشتار و نسل‌کشی متوقف می‌شود و منطقه روی آرامش به خود خواهد دید. اما ادامه‌ی حمایت از جنگ یعنی احتمال وقوع یک انفجار مهیب و غیرقابل پیش‌بینی که به ضرر همه‌ی ماست؛ هم ما، هم آمریکا و هم دیگر کشور‌ها در منطقه. باید مذاکره و راه حل سیاسی را جایگزین جنگ کرد.

خیلی ممنونم بابت نظراتی که در مورد موضوع غزه ارائه دادید یک سوال دارم که جواب آن بله یا خیر است. آیا جمهوری اسلامی نرگس محمدی را آزاد می‌کند؟ بله یا خیر؟

هرچه که دستگاه قضایی بر اساس جرم ارتکابی تصمیم بگیرد، بر آن اساس عمل خواهد شد. من در جایگاه مقام قضایی نیستم، ولی سیستم قضایی ما کاملاً عادلانه عمل می‌کند.