پیام‌های تهران به طالبان

کما این که امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان هم در ۲۴ساعت حضورش در سمرقند خطاب به سرپرست وزارت خارجه هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان گفت: ۲۱ماه است منتظر دولت فراگیر هستیم و افغانستان باید به جغرافیای تعامل و همکاری برای کشورهای منطقه تبدیل شود.

سمرقند ازبکستان محل برگزاری چهارمین نشست کشورهای همسایه افغانستان یعنی ایران، چین، پاکستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان به اضافه روسیه بود و حسین امیرعبداللهیان برای شرکت در این نشست به سمرقند رفت. نخستین نشست کشورهای همسایه افغانستان ۱۷شهریور ۱۴۰۰ به‌صورت مجازی با حضور وزرای خارجه شش کشور همسایه افغانستان و به میزبانی چین برگزار شد و تهران هم در ۵ آبان ۱۴۰۰ میزبان دومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان به‌اضافه روسیه بود که به‌جز وزرای خارجه روسیه و چین بقیه وزرا به‌صورت حضوری در نشست تهران شرکت کردند و اعلام شد چین میزبانی سومین نشست را به‌عهده خواهد داشت. افزوده شدن روسیه به این ترکیب هم پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران بود. حالا در چهارمین نشست کشورهای همسایه افغانستان در سمرقند ازبکستان بر اهمیت تشکیل نظام حکمرانی فراگیر و جامع در افغانستان که منعکس‌کننده منافع همه اقشار جامعه این کشور باشد، تأکید شده است و قرار شد نشست بعدی در عشق آباد در سال ۲۰۲۴ یا در صورت لزوم در تاریخی زودتر از آن برگزار شود.

توصیه امیرعبداللهیان به هیأت حاکمه موقت افغانستان
این دیپلمات ارشد کشورمان طی سخنانی در این نشست ضمن توصیه به هیأت حاکمه موقت افغانستان برای تشکیل دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام در این کشور، بر ضرورت پایان بخشیدن به برخی تنش آفرینی‌ها در مرزهای مشترک با همسایگان افغانستان تأکید کرد. وی افزود: آمریکا و متحدان آن مسئولیت دارند هم به‌عنوان اشغالگر در عملکرد دو دهه گذشته خود در افغانستان و هم به‌عنوان یک عضو سازمان ملل متحد پاسخگوی شرایط به وجود آمده در افغانستان باشند.
امیرعبداللهیان با تأکید بر این‌که مسأله محرومیت تحصیلی زنان و دختران و سلب فرصت حضور اجتماعی زنان و دختران در افغانستان برای ما نگران کننده است، افزود: ایران آماده کمک بیشتر به امر آموزش دختران و زنان افغانستان به کمک سازمان ملل متحد و تشویق هیأت حاکمه موقت به این امر مهم است. ضرورت
پایان بخشیدن به برخی تنش‌آفرینی‌ها در مرزهای مشترک با همسایگان افغانستان از دیگر مواردی بود که دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی در این نشست بر آن تأکید کرد.
وزیر خارجه پس از شرکت در این نشست در گفت‌وگویی عنوان کرد: نگرانی‌ها درباره افغانستان را مورد توجه قرار دادیم. این نگرانی‌ها شامل گسترش تروریسم، بحران‌های ناشی از تداوم تحریم‌های غرب و وضعیت معیشتی بسیار سخت مردم افغانستان و نتیجه نامطلوب آن یعنی افزایش فزاینده آوارگان و مهاجران به سمت کشورهای همسایه از جمله ایران را مورد توجه قرار دادیم. بحث مواد مخدر و ضرورت کنترل جدی آن از طریق مرزهای همسایه از جمله ایران و اشاره به مسئولیت هیأت حاکمه موقت افغانستان در این رابطه به‌اضافه نگرانی جدی ما از محروم‌کردن زنان و دختران افغانستان از تحصیل و اعلام آمادگی ایران برای این‌که هم از طریق حضوری و هم با روش‌های مجازی این خلأ به وجود آمده در افغانستان را بتوانیم با همکاری هیأت حاکمه موقت حل و از آن عبور کنیم و همچنین زنان و دختران مسلمان افغانستان از این حق تحصیل و اشتغال محروم نباشند. هماهنگی‌هایی برای اتخاذ رویکرد هماهنگ‌تر کشورهای همسایه افغانستان در قبال این نشست را هم مورد توجه قرار دادیم.

رایزنی با حنا ربانی برای افغانستان
بعد از شرکت در دومین نشست چهارجانبه، رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در هتل محل اقامتش با حنا ربانی، وزیر مشاور در امور خارجی پاکستان دیدار کرد. وزیر خارجه در این دیدار بر همکاری نزدیک دو کشور در خصوص افغانستان تأکید کرد و همکاری نزدیک و متقابل ایران و پاکستان را در زمینه افغانستان بسترساز ارتقای همکاری‌های سه جانبه خواند و افزود: ایران و پاکستان هر دو از اتفاقات افغانستان به‌طور مستقیم تاثیر می‌پذیرند و همین نکته، تقویت بیش از پیش اشتراکات و همکاری‌ها را ضروری‌تر می‌سازد.

تذکر حقابه‌ای برای هیرمند
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان هم از سوی ازبکستانِ میزبان به سمرقند دعوت شده بود. وی در حاشیه این نشست با برخی مقامات شرکت کننده از جمله حسین امیرعبداللهیان دیدار و گفت‌وگو کرد. البته او در ابتدای چهارمین نشست کشورهای همسایه افغانستان حضور نداشت و در اواخر جلسه با حضور در نشست مذکور که به صورت بسته و بدون حضور خبرنگاران برگزار شد به تشریح وضعیت کنونی افغانستان و برنامه‌های هیأت حاکمه موقت افغانستان پرداخت.
پس از ربانی، امیرخان متقی نیز به دیدار وزیر خارجه ایران آمد. امیرعبداللهیان در این دیدار خطاب به وی گفت: ما ۲۱ماه است منتظر دولت فراگیر هستیم، بنشینیم از شما حرف‌های شیرین بشنویم. وزیر خارجه در این دیدار اقدامات به عمل آمده از سوی افغانستان را درباره حقابه هیرمند لازم اما غیرکافی خواند و تصریح کرد: ملاک اصلی برای ایران، دریافت عینی و ملموس حقابه است. متقی هم جدی بودن دولت سرپرستی افغانستان در مبارزه با تروریسم و اطمینان به کشورهای همسایه مبنی بر نبود هرگونه تهدیدی از جانب افغانستان را مورد تأکید قرار داد و اطمینان داد هیأت حاکمه موقت افغانستان تمام تلاش خود را برای ایجاد محدودیت در کشت و قاچاق موارد مخدر به کار خواهد گرفت. وی همچنین از امیرعبداللهیان برای سفر به افغانستان دعوت کرد.

خروج از چالش‌های مشترک امنیتی
به نظر می‌رسد نشست سمرقند سرآغازی در جهت مقابله همزمان، هماهنگ و منسجم میان کشورهای حاضر در این نشست است، چرا که خطر امنیتی از افغانستان هر روز تمام منطقه را تهدید می‌کند و از این رو نشست سمرقند فرصت همکاری مناسبی در زمینه امنیتی و اطلاعاتی را به وجود خواهد آورد، چون قطعا همه کشورهای پیرامونی به‌دنبال این هستند خود را از چالش‌های مشترک امنیتی خارج کنند.

آمریکا، مسئول وضعیت کنونی افغانستان
وزرای خارجه ایران، روسیه، چین و وزیر مشاور در امور خارجی پاکستان در دومین نشست چهارجانبه افغانستان در سمرقند با صدور بیانیه‌ای، آمریکا را مسئول وضعیت کنونی افغانستان خوانده و بر تشکیل حکومت فراگیر در این کشور تأکید کردند. لغو فوری تحریم‌های یکجانبه علیه افغانستان و استرداد دارایی‌های آن در خارج از کشور به نفع مردم افغانستان از دیگر مواردی بود که حاضران در این نشست به آن اشاره کردند.وزرای شرکت کننده از مقامات افغانستان خواستند یک حکومت فراگیر با مشارکت عملی همه اقوام و نهادهای سیاسی ایجاد و تمام اقدامات محدودکننده علیه زنان و اقلیت‌های قومی را لغو کند. وزرای حاضر در این نشست بر نگرانی عمیق خود در مورد وضعیت امنیتی مرتبط با تروریسم در افغانستان تأکید کرده و خاطرنشان کردند تمام گروه‌های تروریستی شامل داعش(ISIS)، القاعده، جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM)، تحریک طالبان پاکستان(TTP)، ارتش آزادیبخش بلوچستان(BLA)، جیش العدل و... مستقر در افغانستان، تهدیدی جدی برای امنیت منطقه‌ای و جهانی هستند. البته وزرای شرکت کننده از ایران و پاکستان به‌خاطر پذیرایی از میلیون‌ها افغانستانی قدردانی کرده و از جامعه بین‌المللی خواستند تا حمایت و کمک‌های لازم را به این کشورها ارائه کنند.