خانه‌تکانی آری، ‌وسواس نه‌!

مدام مواد مختلف شوینده را با هم ترکیب میکرد تا شاید وسایل را بهنظرش تمیزتر کنداما نتیجه آن شده بود پف زیر چشم و دستهایی که حالا از شدت سوزش امانش را بریده بود. کرمهای مختلف مرطوب کننده را بارها امتحان کرده بود اما باز هم اثری نداشت و ناچار مجبور شد به پزشک مراجعه کند. این عوارض از زمانی سراغش آمد که از یک ماه قبل شستوشوی خانه را وسواسگونه شروع کرده بود. این روزها رفتارهای وسواسی برخی خانم برای نظافت خانه برایشان دردسرساز شده است. با وجود آنکه خانه تکانی و تمیز کردن فضای منزل در عید رفتار مثبت و پسندیدهای به شمار میرود اما نباید این رفتارها به وسواس تبدیل شود و کار در نظافت به جایی برسد که از تعادل خارج شود. برخی بانوان با این تصور که برای تمیز کردن خانه هر قدر مواد شوینده بیشتری را با هم ترکیب کنند، خانه تمیزتر میشود انواع شویندهها را با هم مخلوط میکنند. این در حالی است که بیشتر این مواد شیمیایی بوده و ترکیب انها سبب میشود فرد دچار مسمومیت شود. مسمومیت در خانه تکانی مهمترین مشکلی که این شستوشوهای مداوم ایجاد میکند، مسمومیت است، زیرا ترکیبات شوینده، خاصیت اسیدی یا قلیایی زیادی دارند بهویژه زمانیکه این ترکیبات در یک محیط بسته مورد استفاده قرار گیرند، گازهایی که بر اثر ترکیب مواد اسیدی و قلیایی با ترکیبات محیطی ایجاد میشود، میتواند به چشم، پوست و ریه افراد آسیب بزند. دکتر داوود سیادت، سمشناس درباره خطر مواد شوینده و ترکیب آنها به جامجم توضیح میدهد که این مواد کاملا اسیدی است و استفاده از آنها در محیطهای بسته و بدون تهویه میتواند بسیار خطرناک باشد. از سوی دیگر ترکیباتی مانند وایتکس یا سفیدکنندههای خانگی یا چاه باز کنها را که ترکیبات اسیدی هستند به هیچ عنوان نباید باهم مخلوط کرد، زیرا حاصل این مخلوط کردن میتواند به آسیبهای ریوی منجر شود. از سوی دیگر ترکیبات این مواد مانند کلر یا کلرامین بهشدت خطرناک به شمار میروند و به دستگاه تنفسی آسیب جدی وارد میکنند. او میگوید: «این ترکیبات کاملا جلوی تنفس را میگیرد و اگر هنگام استفاده از این مواد بخارهای سمی وارد ریه شما شود و دچار سوزش ریه، سرفه و تنگی نفس شدید، بلافاصله به فضای باز بروید و چند دقیقهای آنجا بمانید اما اگر مشکل تنفسی شما برطرف نشد حتما با ۱۱۵ تماس بگیرید و خودتان را به بیمارستان برسانید.»این کارشناس توصیه میکند حتما برای استفاده از شویندهها از دستکش استفاده کنید، زیرا وقتی این مواد مدت زمان زیادی با پوست در تماس باشد به آنها واکنش نشان میدهد و غشای پوست را نابود میکند به همین دلیل بسیاری از افراد تا مدتها پس از شروع فصل بهار احساس خشکی در پوست میکنند. برخی این اتفاق را نتیجه تغییر فصل میدانند در حالی که ماجرا به مصرف زیاد شویندها مربوط است، نه تغییر فصل. وسواس را کنار بگذارید اصولا هیچ منطقی پشت رفتارهای وسواس گونه وجود ندارد. اگر از کسی که مدام تلاش میکند خانه را بیش از اندازه تمیز کند بپرسید آیا واقعا دیوارهایی که چند بار آنها را تمیز میکنید تا این اندازه کثیف است، میگوید: « نمیدانم اما باید تمیز کنم!» نکته مهمی که در این رفتارهای وسواسی دیده میشود این است که فرد در این رفتارها هم خودش را اذیت میکند و هم سایر اعضای خانواده را. محمد نبی صالحی، روانشناس و استاد دانشگاه در خصوص این رفتارها که گاهی در ماههای پایانی سال در تمیز کردن خانه نمود پیدا میکند، میگوید: «خانه تکانی در باور بعضی از خانمها این است که باید جزء به جزء وسایل را بشویند و به بهترین شکل تمیزشان کنند و اگر این کار را نکنند، مدام در ذهنشان این فکر تکرار میشود که این وسایل تمیز نشدهاند. بارها از آنها شنیدهایم که چرا این مبل تمیز نشد، پردهها را شستهام اما تمیز نیستند یا باید دوباره شسته شوند! باید همه ظرفهای داخل کابینت، یخچال و گاز دوباره شسته شود.» از نگاه این کارشناس زمانی که این باید گفتنها بدون هیچ دلیلی تکرار میشود به وسواس بله گفتهایم. او بر این باور است که آدمهای وسواسی اعتماد به نفسشان کم است. آنها مدام از دیگران نظر میخواهند و در مورد تمیز شدن وسایل خانه از این و آن سؤال میپرسند. این نشان میدهد که با وجود همه این تمیزکاریها باز هم به خودشان اعتماد ندارند و مدام تصور میکنند آنطور که باید و شاید خانه و زندگیشان تمیز نشده است. راه حل چیست؟ خانه تکانی میکنیم که خودمان و خانواده از نظافت و پاکیزگی لذت ببریم و شاداب شویم. دکتر صالحی با بیان این موضوع تاکید میکند اگر واقعا این مسائل را سرلوحه خانه تکانی قرار دهیم دیگر افکار وسواسی سراغمان نمیآید، زیرا وقتی جایی را با وسواس تمیز میکنیم مدام نگرانیم که دیگر اعضای خانواده آنجا را نامرتب کنند و این سبب بروز برخی مشکلات در خانواده میشود. تلاش کنید زمانتان را مدیریت کنید. این روانشناس با تاکید بر این موضوع ادامه میدهد: «برخلاف اینکه باور اغلب مردم نسبت به افراد وسواسی این است که بسیار منظم و دقیق هستند، اتفاقا این افراد بسیار بینظمند. مثلا تصور کنید در همین مراسم خانه تکانی قرار است کمدی را مرتب کنیم. یک فرد وسواسی با دقت زیاد شروع به مرتب کردن همه جزئیات کمد میکند و ساعتها این کار طول میکشد. طولانی شدن این کار باعث خستگی او میشود و از سایر کارها میماند. در نتیجه یک کمد تمیز دارد و یک اتاق نامرتب و فوقالعاده کثیف! پس یکی از رفتارهایی که کمک میکند از رفتارهای بیمورد دور بمانیم و افکار وسواسی سراغمان نیاید، مدیریت زمان است.» روزنامه جام جم