حکایت سقوط فیلیمو

در این مدت بارها با این پرسش رو‌به‌رو شده‌ایم که بالاخره سریال سقوط در شبکه نمایش خانگی توزیع می‌شود یا بعد از صحبت‌های حمید فرخ‌نژاد این اتفاق رخ نمی‌دهد؟ بنابراین همه کم و بیش در جریان این اتفاق هستیم، اما نکته قابل تامل این است که شنیده می‌شود بار دیگر فیلیمو تخلف انجام داده و ورای همه این حرف و حدیث‌ها از اساس سریال را بدون گرفتن مجوز از ساترا تولید کرده است. در واقع این مناقشه‌های فراوان برای توزیع و پخش سریالی است که بدون پروانه ساخت مقابل دوربین رفته است. با مرور این روند باید پرسید چرا باید سریالی بدون گرفتن مجوز از ساترا به مرحله تولید برسد که بعد از آن مسائل مختلف دامنگیر پروژه و دست‌اندرکاران آن شود.

سوال دیگر این که آیا محتوای سریال طبق آیین‌نامه‌های محتوایی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی قابل تایید است یا خیر؟ چون تعداد این سوالات کم نیست، سعی کرده‌ایم این موضوع را در گزارشی مورد بررسی قرار دهیم. پیگیری خبرنگار جام‌جم منجر به پاسخگویی به این سوالات شده است.

همان طور که بیان شد بر اساس شنیده‌ها مدیران فیلیمو قصد دارند سریال امنیتی سقوط را بدون اخذ مجوز از سازمان صوت و تصویر فراگیر (ساترا) توزیع کنند. البته آنچنان که از مستندات و پیگیری‌های ما برمی‌آید سریال سقوط از اساس بدون دریافت مجوز و پروانه ساخت از ساترا تولید شده است و بالطبع حالا دست‌اندرکارانش بدون دریافت پروانه نمایش از این سازمان قصد انتشار آن را دارند.

ساخت و پخش؛ بدون مجوز

پیگیری خبرنگار روزنامه جام‌جم از برخی نهادهای حاکمیتی حاکی است که قرار است در جلسه‌ای با حضور نمایندگان سازمان صداوسیما، وزارت ارشاد، ساترا و قوه قضاییه درخصوص پخش یا عدم پخش سریال تصمیم‌گیری شود و شنیده می شود سریال از چهارشنبه این هفته پخش می‌شود! با نگاهی به روند ساخت این سریال تخلفات پیاپی فیلیمو را به خاطر می‌آوریم و می‌توان گفت این اولین بار نیست که فیلیمو بدون اهمیت قائل‌شدن برای نهادتنظیم گر رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، اقدام به ساخت یا توزیع سریال می‌کند و بدون مجوزهای قانونی کار را پیش می‌برد.

تخلف‌های سریالی

به هر روی با پیگیری خبرنگار روزنامه جام‌جم از ساترا باید بیان کرد هر چند تولید سریال سقوط بدون مجوز از ساترا انجام شده است اما به هر روی باید محتوای سریال بررسی شود تا مشخص شود آیا این سریال آیین‌نامه‌های محتوایی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را رعایت کرده است یا خیر؟ و به لحاظ رده سنی و همچنین برای همه مخاطبان که احتمالا به صورت خانوادگی تماشاگر سریال‎‌ها هستند، مناسب است یا باید با ملاحظاتی همراه باشد؟ با این روند پیش‌آمده که بدون نظارت ساترا صورت گرفته است این سازمان به عنوان تضمین‌کننده محتوای اثر آیا می تواند و مسئولیت آن را بر عهده بگیرد. البته اشاره شد که قانون‌گریزی فیلیمو یا برخی دیگر از سکوهای انتشار محتوا در فضای مجازی سابقه‌دار است. برای مثال پیش از این بر اساس اخبار و اعلام رسمی ساترا سریال‌‌های یاغی، جادوگر و برخی قسمت‌های سریال جیران هم بدون اخذ مجوزهای قانونی ساخته شد. همچنین فعالیت‌های مغایر قانون فیلیمو در فروردین ۱۴۰۱ سبب شد پلتفرم نماوا هم سریال نوبت لیلی و پلتفرم فیلم‌نت سریال شهرک کلیله و دمنه را بدون دریافت‌ مجوزهای قانونی توزیع کنند.

صدای «سقوط» فرخ‌نژاد

اگر آن روز حمید فرخ‌نژاد با همان حرکت غیراخلاقی مقابل دوربین ننشسته و از «سقوط» نگفته بود، ماجرای این سریال امنیتی اینقدر کشدار نمی‌شد. ماجرا از جایی آغاز شد که فرخ‌‎نژاد در قامت یکی از بازیگران سریال تازه ساخته‌شده سقوط، تصمیم گرفت بعد از آن که چک سریال را نقد کرد، بلیتی به مقصد آمریکا بگیرد و بعد در مصاحبه‌ای از چیزهایی بگوید که از نظر خودش در این مدت در گلویش مانده بود. رفتارهایی غیراخلاقی که در نهایت با گله عوامل سریال سقوط همراه شد و آن طور که عوامل این سریال بعدها در نامه‌ای خطاب به فرخ‌نژاد نوشتند، باورشان نمی‌شد که چند روز قبل از صحبت‌های او، یکدیگر را در آغوش کشیده باشند و برای هم آرزوی موفقیت کرده باشند و حالا او آنها را در این مخمصه انداخته باشد. سقوط که با همکاری مشترک محمدحسین مهدویان و سجاد پهلوان‌زاده ساخته شده، یک سریال امنیتی است که فرخ‌نژاد برای چندمین بار در کارنامه خود، نقش یک مامور امنیتی را در آن بازی کرده است. البته قبل از این وقتی صحبت از کارهای جدید می‌شد، مهدویان صحبتی درباره ساخت سقوط نکرده بود اما گفته می‌شود این سریال بدون سر و صدا تصویربرداری شده است. کمی بعد از صحبت‌های فرخ‌نژاد، عوامل سقوط در نامه‌ای خطاب به این بازیگر، از او گله کرده و نسبت به سرنوشت سریال ابراز نگرانی کرده بودند. در بخشی از این نامه عنوان شده بود:«همه ما تیم تولید سریال «سقوط» شوکه هستیم. مگر می‌شود مرارت‌هایی که در روزهای سخت و خاک‌آلود فیلمبرداری در کوه و بیابان کشیدیم، از خاطر برد؟ مگر می‌شود شب‌های سرد سقز را که با مهمان‌نوازی هموطنان عزیز کُرد گرم شده بود، فراموش کرد؟ مگر می‌شود شب‌بیداری عوامل تولید و علاقهِ‌شان را به تولید سریالی متفاوت و جذاب برای مردم از یاد برد؟» اما نامه عوامل سقوط تنها شروعی بر جنجالی بود که فرخ‌نژاد به پا کرده بود. کما این که کمی بعد از آن، روی دیگری از سقوط به میان آمد و مشخص شد که این سریال از ابتدا مجوز ساخت نداشته است.

در همان زمان بود که ساترا در نامه‌ای اعلام کرد که «تولید و انتشار سریال و برنامه تلویزیونی بدون انجام فرآیندهای قانونی تخلف محسوب می‌شود» تا مشخص کند حاشیه‌های ایجادشده بر سر سقوط، تنها به رفتن فرخ‌نژاد ختم نمی‌شود. سقوط به عنوان یک مینی‌سریال پلیسی-امنیتی توانسته یک قصه درام عاشقانه کردی را روایت کند تا سریالی تازه به شبکه نمایش خانگی برود. این سریال به حواشی جنایات داعش می‌پردازد که ماموران امنیتی ایران تلاش می‌کنند یک عملیات نجات را انجام دهند. تاکنون جزئیات دیگری از آن مشخص نشده است.

تکرار یک کار غیرحرفه ای

شاید ماجرای سقوط اتفاق تازه‌ای به نظر برسد اما همین اتفاق و در شکل دیگری در مقیاس‌های کوچک‌تر رخ داده است. برای مثال اگر خاطرتان باشد همین چند سال پیش یکی دیگر از سریال‌ها هم درست زمانی که یک قسمت از ضبط سریال باقی مانده بود دچار دردسر شد. یک بازیگر تلویزیون که در این سریال نقش محوری داشت، به دلیل دریافت‌نکردن چک خود از ادامه همکاری انصراف داد. مساله‌ای که در نهایت سبب شد قسمت آخر سریال به گونه دیگری دوباره ضبط شود. به نظر می‌رسد ماجرای فرخ‌نژاد را هم باید در راستای همین رخدادها دانست، اما در ابعادی دیگر؛ که بدون توجه به سرنوشت سریال، مسیر خود را از عوامل آن جدا کرد. هرچند که ماجرای اخیر را جدی‌تر از موارد قبل دانست چرا که برخلاف موارد قبلی، جای حق‌دادن به این بازیگر سابق سینما و تلویزیون وجود ندارد.

روزنامه جام جم