پنجه دیوان بشکن،‌ای وطنم «ایران»

آیا امروز تاریخ تکرار می‌شود و شاگردان کارلوس کی‌روش می‌توانند یکی از مهم‌ترین بازی‌های این قرن را هم با پیروزی پشت سر بگذارند و بار دیگر آن اشک شوق‌ها را ببینیم، البته این بار از چشمان مهدی طارمی، سردار آزمون، کریم انصاری‌فرد یا دیگر بازیکنان تیم‌ملی فوتبال ایران؟ اگر قرار به تکرار دلپذیر تاریخ باشد، باز هم تقویم دلگرم‌مان می‌کند و به ما قوت قلب می‌دهد؛ چراکه تیم‌ملی فوبتال ایران ۲۵ سال پیش در چنین روزی با برتری در مجموع مقابل تیم‌ملی فوتبال استرالیا «حماسه ملبورن» را رقم زد و راهی همان جام‌جهانی شد که تیم‌ملی فوتبال آمریکا را شکست داد. حالا چه چیزی می‌تواند این شور و هیجان و غرور ملی را تقویت و هواداران ایران را برای حمایت همه‌جانبه سر ذوق آورد؟ شنیدن موسیقی‌ها و آهنگ‌هایی که خوانندگان سرشناس کشورمان در همه این سال‌ها درباره ایران و برای ایران خوانده‌اند.

برای ایران

تازه‌ترین اثر موسیقایی منتشر شده با موضوع ایران، همین نماآهنگ «برای ایران» با صدای محمد اصفهانی و تهیه شده در مرکز تهیه تولیدات تصویری باشگاه خبرنگاران پویاست. نماآهنگی مختصر، مفید، شنیدنی و دیدنی که مشخصا اثری مناسب و فکر شده‌است و دیدن و شنیدن آن در هر بزنگاه ملی- از جمله همین مسابقه امروز ایران و آمریکا- پیشنهاد می‌شود و مخاطبان ایرانی را با هر طیف و نگاهی یکدل و یکرنگ می‌کند و به وجد می‌آورد. تصویر به شیوه برنامه گوگل ارث ابتدا نقشه جهان را نشان می‌دهد، به ایران می‌رسد و بعد هم به اهتزاز پرچم ایران دیزالو (برهم نمایی) می‌شود. در ادامه هم تصاویری از پیروزی حسن یزدانی در مسابقات کشتی (با چاشنی گزارش هادی عامل و تکیه‌کلام مشهورش: شیر مادر و نان پدر حلالت)، غلبه بهداد سلیمی بر وزنه‌های سنگین، مهار ضربه پنالتی رونالدو توسط علیرضا بیرانوند، بوسیدن پلاک جنگی توسط مجید سوزوکی در فیلم اخراجی‌ها و موشک ذوالفقار می‌بینیم. دکلمه گوینده روی این تصاویر با موضوع ایران، ضمن همراهی درست با فیلم، عرق و تعصب ایران‌دوستی را تقویت می‌کند. بعد هم تصاویری از نماد‌های شهری از برج میلاد تهران تا سی و سه پل اصفهان و دماوند و مردم می‌بینیم که با ریتم تند در موسیقی و ضرباهنگ مناسب در تدوین همراه است و زمینه را برای شروع خواندن محمد اصفهانی آغاز می‌کند. این خواننده خوش‌صدا هم با وسعت صدا و تحریر همیشگی‌اش به تدریج به کلامش اوج می‌دهد و می‌خواند: «ایران، شروع و پایان/ ایران بالاتر از جان/ ایران نبینمت ویران/ ایران کلام آخر/ ایران تمام باور/ ایران نبینمت پرپر.» شنیدن صدای اصفهانی روی تصاویری که ترکیبی از مستند و برخی آثار سینمایی حوزه جنگ و دفاع‌مقدس است، حس و حال خاصی دارد و مخاطب را تا پایان نماآهنگ با خود همراه می‌کند. کلماتی، چون «تا دنیا دنیاست/ این پرچم، بالاست» هم حسن ختام مناسبی برای این اثر دیداری- شنیداری است.

وطن یعنی همین عشقی که داری

رضا صادقی به عنوان یکی از خواننده‌های محبوب و سرشناس پاپ که عموما با آهنگ‌های عاشقانه شناخته می‌شود، ترانه‌ای شنیدنی با موضوع ایران دارد. قطعه «به نام ایران» که صادقی آن را با همان حس و حال قطعات عاشقانه‌اش خوانده و آن را با عرق و تعصب و شور و حال وطن‌پرستی تقویت کرده‌است. وقتی با عقبه آثار صادقی این قطعه را می‌شنویم، انگار با عاشقانه‌ترین ترانه مواجه هستیم. متن ترانه هم به این عشق دامن می‌زند و از واژگانی آشنا برای عشق و رابطه عاشقانه مرسوم مثل «میون قصه‌های عاشقانه/ تو لیلایی و من مجنون‌ترینم» به تدریج به عشقی بزرگ‌تر به نام وطن می‌رسد: «وطن یعنی یه رویای بهاری/ وطن یعنی همین عشقی که داری/ وطن زیباترین حس نیازه/ تو روزا و شبای بی قراری».

پنجه دیوان بشکن‌ای وطنم ایران

محمد معتمدی به جز همین ترانه اخیری که به نام «تا پای جان برای ایران» و به مناسبت حضور تیم‌ملی فوتبال ایران در جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر خوانده، باز هم قطعات وطن‌پرستانه جذابی در کارنامه دارد، از جمله قطعه «جان ایران» و همین قطعه مشهور و بار‌ها شنیده شده «وطنم ایران»؛ اثری که شنیدن آن به ویژه بعد از دلاوری و پیروزی قهرمان‌های ملی و ورزشی ایران مخاطب را به وجد می‌آورد: «مثل سیاوش تنها، بگذر از این آتش‌ها/ تندی توفان بشکن،‌ای وطنم ایران/ شمع دعا روشن کن نام خدا جوشن کن/ پنجه دیوان بشکن‌ای وطنم ایران».

شرح این عاشقی ننشیند در سخن

اگر به عنوان یک ایرانی ساکن وطن و میان شلوغی‌ها و روزمرگی‌ها، حس عشق و علاقه‌تان به میهن گل کرد یا به عنوان یک ایرانی در غربت، دل‌تان هوای وطن را کرد، همیشه آهنگ «ای ایران ایران» با صدای مخملی محمد نوری جواب می‌دهد و به معنای واقعی کلمه یک‌درمان و تراپی است و می‌تواند پاسخگوی احساسات و نیاز‌های وطن‌پرستانه‌تان باشد: «ای ایران ایران دور از دامان پاکت دست دگران بد گهران/‌ای عشق سوزان‌ای شیرین‌ترین رویای من تو بمان در دل و جان».‌

ای شکوه پابرجا سالار عقیلی هم از جمله خوانندگانی است که نامش با ترانه‌ها و آهنگ‌های مرتبط با وطن گره‌خورده و کم‌آهنگ درباره ایران نخوانده‌است. این تعلق خاطر در ترکیب با توانایی او در خواندن هم به بار نشسته و به قطعاتی ماندگار با موضوع وطن منجر شده‌است. به جز قطعه مشهور «ایران فدای اشک و خنده تو دل پر و تپنده تو» می‌توان به آهنگ «وطنم» سروده افشین یداللهی اشاره کرد که حس و غرور ملی را تقویت و از همان شروع کوبنده و در اوج، عقیلی شنونده را جذب می‌کند: «وطنم؛‌ای شکوهِ پابرجا در دل التهاب دوران‌ها/ کشور روز‌های دشوار زخمی سربلند بحران‌ها/ ایستادی به جنگ رو در رو خنجر از پشت می‌زند دشمن/ گویی از ما و در نهان بر ما وطنم! پشت حیله را بشکن».

قلب من این وطن است

محسن چاوشی از جمله خوانندگان محبوبی است که همیشه در کارهایش نیم‌نگاهی به مسائل و دغدغه‌های اجتماعی داشته‌است. او همان‌قدر که در عمل و در عالم واقعیت دستگیر مردم و یاری کننده گرفتاران است و دست خیر دارد، در آثار موسیقایی‌اش هم این تعهد اجتماعی را لحاظ می‌کند. دلیل محبوبیت او هم پویایی و پاسخگویی به نیاز مردم در هر دو حوزه زندگی و موسیقی است. با این پیشینه و ویژگی‌ها، شنیدن ترانه‌ای، چون «مام وطن» با موضوع ایران با صدای چاوشی معقول و موردانتظار و البته شنیدنی و تاثیرگذار است و حکایت از سربلندی همیشگی ایران ریشه‌دار با وجود زخم‌های تاریخی دارد: «راز خوشبختی من خفته در قلب من است/ تو کجا می‌گردی قلب من این وطن است».

همیشه با تو بوده‌ام

علیرضا قربانی از بهترین خواننده‌های سال‌های اخیر کشور در زمینه موسیقی سنتی است که او را با قطعات و آهنگ‌های شنیدنی و تاثیرگذاری به یاد می‌آوریم. او به جز انتشار تک آهنگ‌ها و آلبوم‌های موسیقی، سر‌زلفی هم با هنر‌های نمایشی گره زده و صدای خوبش را در تیتراژ فیلم و سریال‌ها هم به یاد داریم. رگ و ریشه عشق وطن و میهن‌پرستی در برخی ترانه‌هایش مشهود است، اما یکی از بارزترین آن‌ها قطعه «وطن نامه» است: «وطن وطن نظر فکن به من/ که من به هر کجا غریب‌وار/ که زیر آسمان دیگری غنوده‌ام/ همیشه با تو بوده‌ام همیشه با تو بوده‌ام».‌ای پرچمت ما را کفن همایون شجریان با هنر و نبوغی مثال‌زدنی صدای ایران شده و غرور ملی را با موسیقی فریاد زده‌است. یکی از بهترین آهنگ‌های این خواننده قطعه «ایران من» است که با خواندن پرشور در بالاترین گام، مو بر تن شنونده سیخ می‌کند. آن‌هایی که مرداد و شهریور ۹۶ کنسرت نمایش سی با قصه‌هایی از شاهنامه فردوسی را در کاخ سعدآباد تهران دیدند، برای نخستین بار این قطعه پراحساس را آنجا شنیدند: «ای در رگانم خون وطن‌ای پرچمت ما را کفن/ دور از تو بادا اهرمن ایران من، ایران من».

وطن یعنی خلیج تا ابد فارس

علیرضا عصار از جمله خوانندگان ایرانی است که اهمیت فراوانی برای متن، شعر و کلام قائل است و برخلاف برخی و چه بسا خیلی از خواننده‌ها، صحت شنیدن کلمات را قربانی حجم و ابهت صدا نمی‌کند. برعکس این صلابت خوانندگی را برای تقویت کلام به کار می‌برد و آثار موسیقایی‌اش را اثرگذارتر می‌کند. این ویژگی به خصوص در ترکیب با دغدغه ملی میهنی او منجر به کار‌های درخشانی شده‌است، از جمله همین قطعه شنیدنی و غرورآمیز «وطن»: «وطن یعنی سرای ترک تا پارس/ وطن یعنی خلیج تا ابد فارس/ وطن یعنی دو دست از جان کشیدن/ به تنگستان و دشتستان رسیدن».

کارون به کارون و اروند تا اروند

علیرضا افتخاری از مشهورترین و محبوب‌ترین خواننده‌های سال‌های پس از انقلاب است که ابتدا با موسیقی سنتی کار خود را شروع کرد و بعد هم با تلفیق موسیقی سنتی با پاپ، آلبوم‌های موفق و فراوانی را راهی بازار موسیقی کرد. او تا قبل از این‌که در زمینه موسیقی کم کار شود، در دهه ۷۰ پرکارترین خواننده بود و سالانه کلی آهنگ و آلبوم از او منتشر و با استقبال مواجه می‌شد. خواننده آلبوم موفق «نیلوفرانه» هم قطعه آهنگی شنیدنی با موضوع وطن و ایران دارد، اثری به نام «قلب وطن» که صدای گرم افتخاری به‌خوبی مضمون غرورآمیز وطن‌پرستی و وطن‌دوستی را به شنونده ایرانی منتقل می‌کند: «کارون به کارون و اروند تا اروند پای تو جان دادیم سوگند تا سوگند/ مجنون‌تر از مجنون لیلاتر از لیلا ماندیم تا این خاک آزاد شد از بند».

روزنامه جام جم