«قاجار» دستمایه ساخت سریال‌های تلویزیونی

ژانر تاریخی یکی از جذاب‌ترین و البته سخت‌ترین ژانر‌ها در سینما و تلویزیون است. تاریخ کشورمان هم آن‌قدر سوژه و قصه جذاب و بکر دارد که کارگردانان را بار‌ها وسوسه کرده تا سراغ آن‌ها بروند. در این میان برخی از کارگردانان سال‌ها عمر خود را صرف ساخت سریال‌های تاریخی ایرانی کرده‌اند. در این یادداشت نگاهی به سریال‌های تاریخی تلویزیونی ایرانی خواهیم داشت که مقطع تاریخی قاجار دستمایه ساخت آن‌ها شده است. بدون تردید یکی از بهترین سریال‌های تاریخی ایران «هزاردستان» است که زنده‌یاد علی حاتمی قصه این اثر را از اواخر حکومت احمدشاه قاجار آغاز کرد و تا زمان پهلوی ادامه داد. این سریال قصه فردی به‌نام رضا خوشنویس (تفنگچی) است که تفنگچی مخصوص یکی از شاهزاده‌های قاجار بوده‌است.

با مرور زندگی پرفرازونشیب او، اتفاقات تاریخی روایت می‌شود. در این اثر وقایع تاریخی با تخیلات و هنر نویسنده تلفیق و داستانی با الهام از سرنوشت شخصیت‌های مهم دو دوره تاریخی روایت شده است. از دیگر سریال‌های تلویزیونی که به این دوره پرداخته می‌توان به سریال «امیرکبیر» ساخته سعید نیکپور اشاره کرد. سازنده این اثر قصه‌ای از دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار و صدارت میرزا محمدتقی‌خان فراهانی انتخاب کرده بود. در این اثر مخاطبان، جزئیات زندگی و اتفاقات سیاسی تاریخی زمان صدارت امیرکبیر را خواهند دید.
تاکنون چند کارگردان سراغ ساخت زندگی و صدارت امیرکبیر رفته‌اند، اما «امیرکبیر» سعید نیکپور بهترین و محبوب‌ترین‌آنهاست. محمدرضا ورزی هم از آن دست کارگردانان است که با ساخت سریال «تبریز در مه»، زمان سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار و چگونگی به‌سلطنت‌رسیدن محمدشاه را دستمایه قرار داد. این کارگردان هم با ساخت این اثر سعی کرد تاریخ سراسر تنزل و افول قاجار را نشان دهد.

تبریز در مه به زندگانی عباس‌میرزا، ولیعهد فتحعلی‌شاه قاجار و چالش‌های دوره او تا زمان کشته‌شدن ناحقش می‌پردازد. البته این کارگردان سریال دیگری هم به نام «ستارخان» ساخت که به همین دوران می‌پرداخت.
درواقع ورزی رکورددار ساخت سریال‌هایی با این محوریت است. او در سریال تلویزیونی «سال‌های مشروطه» هم روایتگر زندگی چهار پادشاه قاجار بود که به تهیه‌کنندگی علی لدنی تهیه و از شبکه یک روانه آنتن شد. عزیزا... حمیدنژاد هم با ساخت مجموعه پرمخاطب «بانوی عمارت» ملودرام عاشقانه‌ای را در مقطعی از تاریخ دوران قاجار روایت کرد که در این بستر به مهم‌ترین حادثه سیاسی آن زمان یعنی ترور ناصرالدین‌شاه توسط میرزارضا کرمانی پرداخته شده بود. این اثر هم توانسته بود نظر مخاطبان بسیاری را جلب کند. حسن فتحی از آن دست کارگردانان است که علاقه‌مند به ساخت سریال تاریخی است. او با ساخت سریال تلویزیونی «پهلوانان نمی‌میرند»، داستانی در زمان قاجار را روایت کرد. داستان از این قرار بود که در شهر تهران که پهلوانان ورزش‌باستانی مورد اعتماد و احترام همه مردم بودند ناگهان پهلوان اول پایتخت کشته‌می‌شود. در ادامه شخصیت‌های دیگری، چون پهلوان‌جواد کشته می‌شوند .... این سریال که اواسط دهه ۷۰ پخش شد، توانست نظر بینندگان را جلب کند. درمجموع این مقطع تاریخی بار‌ها دستمایه ساخت سریال‌های تلویزیونی شده و مخاطبان با تماشای این آثار نمایشی، جزئیات زیادی از این مقطع تاریخی در ذهن‌دارند.