تلاش در خط مقدم درمان‌های جدید

شاید از مهم‌ترین شاخصه‌های فعالیت‌های این مجموعه پژوهشی که از زمان دکتر سعید کاظمی آشتیانی، دانشمند فقید بنیان‌گذار این پژوهشگاه به یادگار مانده است، توجه و تأکید بر ایجاد شبکه تبادل علمی و ارتباطات بین‌المللی به منظور آگاهی از آخرین دستاورد‌های روز پژوهشگران داخلی و خارجی بوده است. جشنواره بین‌المللی تحقیقاتی رویان، با هدف شناسایی و تقدیر از پژوهشگران جوانی که تحقیقات شاخصی در حوزه‌های درمان ناباروری، علوم سلولی و علوم بین‌رشته‌ای داشته‌اند شکل گرفته است به صورت سالانه برگزار می‌شود. اگرچه همه‌گیری کووید-۱۹ برگزاری این رویداد مهم علمی کشور را دو سال با تأخیر روبه‌رو کرده بود، نهم تا یازدهم شهریور امسال شاهد برگزاری بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی تحقیقاتی، بیست‌وسومین کنگره بین‌المللی پزشکی تولیدمثل رویان و هجدهمین کنگره بین‌المللی سلول‌های بنیادی رویان در سالن همایش‌های رازی بودیم؛ رویدادی که با شناسایی سه پژوهشگر داخلی و دو پژوهشگر ایرانی مقیم کشور‌های خارجی از دستاورد‌های ارزشمند آن‌ها در حوزه توسعه روش‌های درمانی جدید تقدیر کرد.

دکتر عبدالحسین شاهوردی، رئیس پژوهشگاه رویان در پاسخ به پرسش جام‌جم در خصوص تغییرات اعمال شده در روند برگزاری جشنواره بین‌المللی رویان می‌گوید: در کنار تغییرات در نحوه انتخاب برگزیدگان از ثبت‌نام به شکل معرفی نامزد‌ها مانند سایر جشنواره‌های معتبر بین‌المللی، تصمیم گرفتیم در جشنواره رویان از محققان زیر ۴۵ سال تقدیر شود و جایزه دکترکاظمی به پیشکسوتان تحقیقات در حوزه‌های مرتبط تعلق بگیرد.
روند برگزاری جشنواره و جایزه دکتر کاظمی هم به صورت یک سال در میان شود. همچنین از این دوره در راستای اجرای سیاست‌های کلان نظام بخش مجزای پژوهشگران ایرانی مقیم خارج از کشور نیز به جشنواره اضافه شده است تا زمینه مشارکت و همکاری‌های علمی ایرانی‌های مقیم خارج از کشور بیش از پیش فراهم شود.

دکتر امیرعلی حمیدیه، دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی در مراسم اهدای جوایز برگزیدگان جشنواره ضمن اشاره به عملکرد پژوهشگران ایرانی در مراکز تحقیقاتی مانند رویان در بالا بردن جایگاه کشور در مجامع بین‌المللی در حوزه درمان ناباروری و تحقیقات سلول‌های بنیادی بیان کرد: وقت آن رسیده است که با توجه به ظرفیت شرکت‌های فعال در حوزه سلول‌های بنیادی در کشور، برند‌های تجاری بین‌المللی را در این زمینه به دنیا معرفی کنیم. وی در پاسخ به پرسش جام‌جم در خصوص اقدامات ستاد تحت مدیریتش در این رابطه می‌گوید: ایران در زمینه سلول بنیادی در سطح بین‌المللی شناخته شده است. اکنون هم به محصول و هم شکل‌گیری شرکت‌ها رسیده‌ایم، اما جهانی شدن و بازار بین‌المللی سهم گرفتن خودش مهارت و علم خاصی می‌خواهد و اقتصاددانان ماهری در این زمینه باید وارد شوند. برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان ما اکنون در مرحله‌ای هستند که ظرفیت لازم برای تبدیل شدن به برند بین‌المللی را دارند. ما برای صادرات داریم سعی خودمان را می‌کنیم، ولی صادرات بین‌المللی بحثی نیست که فقط از ستاد حاصل شود. همه دستگاه‌ها از وزارت خارجه تا وزارت صمت باید بیایند کمک کنند و چیزی نیست که به تنهایی از عهده ستاد سلول‌های بنیادی بربیاید.

دکتر ایمان شعبانی

برنده ملی گروه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی
دکتر ایمان شعبانی، دکترای خود را سال ۱۳۹۲ از دانشگاه صنعتی امیرکبیر دریافت کرده و به عنوان استادیار در همان دانشگاه به تدریس و تحقیق مشغول است. پژوهش‌های او در زمنیه طراحی ترکیبی زیست‌فعال دارای خواص الکتریکی برای ساخت داربست پلی‌آنیلینی برای کاربرد‌های مهندسی بافت متمرکز شده است. دکتر شعبانی در پاسخ به جام‌جم در خصوص کاربرد این ترکیب نانویی می‌گوید: هدف تحقیقات ما استفاده از ساختار‌های جدید برای تهیه نانوالیاف پلیمری رساناست. یکی از مشکلات اصلی ساختار‌های مورد استفاده در مهندسی بافت، سمی بودن اندک سلولی این ترکیبات است که به سلول‌های بنیادی که روی آن کشت داده می‌شود، آسیب می‌زند. در این پژوهش ما با استفاده از ترکیبات جدیدی که منشا زیستی دارند، به این چالش پاسخ داده‌ایم؛ طوری که هم خواص خوبی داشته باشند از نظر رسانایی برای کاربرد‌هایی که مدنظرمان هست در حوزه مهندسی‌بافت پوست و استخوان و هم سمی بودن سلولی وجود نداشته باشد و زیست‌سازگاری مناسبی داشته باشند. وی در خصوص میزان پیشرفت این پژوهش توضیح می‌دهد: بیشتر تحقیقات ما در مرحله مطالعات آزمایشگاهی هستند و برخی نیز در مرحله کارآزمایی در مدل‌های حیوانی کوچک هستند که با نتایج اولیه خوبی همراه بوده‌اند. چنین مطالعاتی، چون حوزه مرز دانش است، به زمان زیادی برای رسیدن به مرحله کارآزمایی بالینی نیاز دارند.

دکتر مهدی جایمند

برنده ملی گروه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی
مهدی جایمند، استادیار دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه است که در سال ۱۳۹۶ دکترای تخصصی خود را در رشته بیوتکنولوژی دارویی در دانشگاه علوم پزشکی تبریز به پایان رسانده است. زمینه تحقیقاتی او بیشتر بر مهندسی بافت متمرکز است. دکتر جایمند در مورد دستاورد‌های اخیرش به جام‌جم می‌گوید: ما در حال حاضر ساخت داربست‌های سلولی پلیمری به‌منظور تولید بافت‌های مختلف هستیم. در آینده نزدیک این اندام‌ها وارد مرحله پیش‌بالینی شده و روی حیوانات به‌صورت ایمپلنت بررسی خواهند شد. به گفته این پژوهشگر جوان، این داربست‌ها برای تولید انواع بافت‌ها از پوست، ماهیچه تا استخوان و سایر موارد می‌تواند استفاده شود. داربست‌های سلولی ساختار‌های سه‌بعدی از جنس ترکیبات زیست‌سازگار هستند که ساختار مناسب برای قرارگیری سلول‌ها در کنار یکدیگر و ایجاد بافت‌های مختلف در محیط آزمایشگاه را فراهم می‌کنند. به گفته دکتر جایمند، داربست‌های تولید شده رسانای جریان الکتریسته هستند و به‌خصوص برای بافت‌هایی که نسبت به تحریک الکتریکی مثل پوست ماهیچه و استخوان حساس هستند، کاربرد بیشتری دارد. کاهش سمیت و بهبود عملکرد دو ویژگی متمایزکننده این داربست از نمونه‌های تولید شده در تحقیقات دیگر است.

دکتر مرضیه تولایی

برنده ملی گروه پزشکی تولیدمثل
دکتر تولایی مدرک دکترای خود را در سال ۱۳۹۵ در رشته زیست‌شناسی دریافت کرده و هم‌اکنون به‌عنوان دانشیار زیست‌شناسی در پژوهشگاه رویان مشغول به فعالیت است. زمینه پژوهشی او روی ناباروری مردان ازجمله تست‌های عملکرد اسپرم، روش‌های جدید و معمول انتخاب اسپرم، علت‌شناسی واریکوسل و‌... متمرکز است. وی در پاسخ به جام‌جم در‌خصوص آخرین نتایج تحقیقاتش در زمینه ناباروری مردان می‌گوید: گروه تحقیقاتی ما حدود ۱۸ سال است که زیرنظر دکتر نصر اصفهانی در زمینه ناباروری مردان فعالیت می‌کند.

 

پژوهش ما در رابطه با مردان ناباروری بوده که پارامتر‌های اسپرمی بسیار ضعیفی داشتند و با استفاده از روش‌های فعال‌سازی مصنوعی تخمک، اسپرم این افراد از طریق میکرواینجکشن به داخل تخمک تزریق و بعد از آن از دارو‌های فعال‌سازی برای تشکیل جنین استفاده می‌شود. این روش نتایج بارداری خوبی به‌دنبال داشت و تمام مقاله‌های منتشر شده و به‌عنوان روشی برای درمان ناباروری مردان در حال استفاده است.

دکتر امید ماشین‌چیان

متخصص مقیم سوئیس
دکتر امید ماشین‌چیان مدرک دکترای خود را در رشته زیست‌فناوری و مهندسی زیستی از موسسه علوم بهداشتی نستله/ موسسه فناوری فدرال سوئیس (EPFL) در سال ۱۳۹۸ اخذ کرده است. وی هم اکنون به‌عنوان سرپرست تیم و متخصص پزشکی بازساختی دقیق در گروه تحقیق و توسعه در موسسه علوم بهداشتی نستله در سوئیس مشغول به فعالیت است. دکتر ماشین‌چیان در گفتگو با جام‌جم در مورد زمینه تحقیقاتش می‌گوید: پژوهش‌های ما در زمینه سلول‌های بنیادی و سلول‌درمانی است و فعالیت‌هایمان در سه بخش تعریف شده است؛ هدف بخش اول آماده‌سازی بهترین سلول‌های بنیادی با هدف سلول‌درمانی با تمرکز بر سلول‌درمانی ماهیچه، دستگاه گوارش و مشکلات پوستی و... است. وی تصریح می‌کند: بخش دوم مطالعات بر تولید دارو‌هایی طبیعی با پایه گیاهی برای حفظ یا بهبود عملکرد سلول‌های بنیادی است. هدف ما این است که مکمل‌های دارویی و غذایی با منشأ طبیعی را هم برای افراد سالم و هم در ادامه تحقیقات به بیماران ارائه کنیم تا به تمایز سلول‌های بنیادی و بازسازی بافت‌ها کمک کند. این محقق مهندسی زیستی خاطرنشان می‌کند: فعالیت سوم ما نیز در خصوص مدل‌سازی فیزیولوژی اندام‌ها با تولید ارگانوئید‌ها یا اندام‌های آزمایشگاهی است و برای مصارف تحقیقاتی و جایگزینی تحقیقات روی مدل‌های حیوانی به کار می‌رود. دکتر ماشین‌چیان، اصلی‌ترین مزیت مراکز تحقیقاتی کشور به‌ویژه پژوهشگاه رویان را تعداد بالای محققان باهوش و جوان می‌داند و می‌گوید: با توجه به ظرفیت بالایی که در این پژوهشگاه وجود دارد، امیدوارم این تبادلات علمی منجر به شکل‌گیری تحقیقات مشترک و توسعه همکاری‌های بین‌المللی شود.

پروفسور علی هنرآموز

متخصص مقیم کانادا
دکتر علی هنرآموز پس از اخذ مدرک دکترای حرفه‌ای در دامپزشکی در سال۱۳۷۸ دکترای غدد درون ریز تولید مثل را از دانشگاه ساسکاچوان و در سال ۱۳۸۳ مدرک پسادکترای خود را در زمینه فناوری‌های تولیدمثل از دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کرد. تحقیقات وی در حوزه باروری و تولید مثل با استفاده از مدل‌های حیوانی مختلف است. دکتر هنرآموز در خصوص نتایج آخرین تحقیقاتش به جام‌جم می‌گوید: از جمله آخرین بررسی‌هایی که داشته‌ایم، تاثیر دخانیات و سیگار کشیدن بوده است حتی سیگار‌های جدیدی که بدون دود است و با نام ویپ در بازار عرضه می‌شود و تبلیغ می‌کنند که این برند بدون خطر است. متأسفانه باید بگویم این‌ها بدون خطر نبوده و تاثیرش همان موقع قابل مشاهده نیست. زمانی که ما ترکیبات سیگار‌های الکتریکی را در آزمایشگاه به سلول‌ها اضافه می‌کنیم در بیشتر موارد حتی رشد نمی‌کنند. تاثیرات هرقدر خفیف هم که باشد ۲۰ تا ۳۰ سال بعد خودش را نشان می‌دهد. در جوامع پیشرفته صنعتی و رو به توسعه میزان باروری یک چهارم شده و در ۵۰ سال اخیر از آن طرف موارد ابتلا به سرطان بیضه در جوان‌های ۲۰ تا ۲۵ سال ۴۰۰برابر بالارفته است. هنوز علت این موارد به طور دقیق مشخص نشده، اما هر ترکیب جدید غیرطبیعی که وارد زندگی ما می‌شود، می‌تواند اثراتی داشته باشد که تا چند دهه بعد به‌طور دقیق قابل ردیابی نباشد.

روزنامه جام جم