پیشواز مرگبار چهارشنبه آخر سال

 این بساط هر سال است و سال به سال هم بدتر می‌شود. درست یک‌ماه مانده به چهارشنبه آخر سال عده‌ای، از پیر و جوان گرفته تا کودک و نوجوان، بی‌این‌که از مرگ‌ومیر سال‌های‌گذشته عبرت بگیرند بساط آتش‌ بازی چهارشنبه‌ سوزی را می‌چینند تا هم خودشان را بسوزانند و هم آتش به جان دیگران بیندازند.

امسال هم با این‌که هنوز یک هفته به چهارشنبه آخر سال باقی مانده اما تا همین‌جا هم کلی تلفات ‌گرفته است.

درحالی‌که انتظار می‌رفت حوادث ناشی از چهارشنبه‌ سوزی، به اواخر اسفندماه ختم شود اما اهالی کوچه بوستان ۴ بوکان خیلی زود به استقبال خطرات چهارشنبه آخر سال رفتند.

به گفته فواد هاشمی، رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بوکان، نگهداری و انفجار مواد محترقه در ۱۴ بهمن امسال، باعث انفجار و آتش‌سوزی در یک منزل مسکونی شد که در این حادثه، یک زن ۳۳ساله در دم جان‌باخت. علاوه‌ بر فوت این زن جوان، خسارات مالی زیادی هم به خانه وارد شد.

مواد محترقه، اراکی‌ها را نیز بی‌نصیب نگذاشت. بنابر اعلام سرهنگ محمود خلجی، معاون فرهنگی و اجتماعی فرماندهی انتظامی استان، در این حادثه که ۱۴بهمن‌ماه امسال رخ داد، پس از وقوع انفجار در یکی از منازل مسکونی شهرستان شازند، بلافاصله تیم‌های امدادی و انتظامی به محل اعزام شدند. در بررسی‌ها مشخص شد دو پسر نوجوان ۱۴ساله، هنگام ساخت مواد محترقه دست‌ساز در داخل انباری خانه از ناحیه صورت دچار سوختگی و به بیمارستان منتقل شدند.

پنجم اسفندماه هم روز خوبی برای اصفهانی‌ها نبود و بازی با مواد محترقه کار دست یک جوان ۱۸ساله داد. آن‌طور که فرهاد حیدری، سرپرست اورژانس پیش‌بیمارستانی و مدیر حوادث استان اصفهان اعلام کرد، در این روز، چهارشنبه‌ سوری، اولین قربانی‌اش را با سوختگی شدید و قطع عضو گرفت. با اعلام حادثه به مرکز ۱۱۵، کارشناسان اورژانس پس از انجام اقدامات فوری، مصدوم را به بیمارستان امام‌خمینی(ره) شهر فلاورجان منتقل کردند. جوان ۱۸ساله به‌سرعت به اتاق عمل منتقل شد اما با وجود تلاش‌های پزشکان، دست راست وی از ناحیه ساعد قطع شد.

سه‌شنبه ۱۷ اسفند امسال هم روز خونباری برای اهالی محله احمدآباد تبریز رقم خورد. در این حادثه که بازهم در اثر انفجار مواد محترقه رخ داد، چند منزل مسکونی به‌صورت صددرصدی تخریب و چند ساختمان دیگر هم دچار آسیب‌دیدگی شد اما این پایان انفجار خسارت‌بار نبود و علاوه بر خسارات مالی شدید، هفت نفر هم مصدوم شدند. یک نفر در بیمارستان فوت کرد، یک نفر به‌صورت سرپایی درمان شد و دو مصدوم هم به بیمارستان سینا و سه مصدوم نیز به بیمارستان امام‌رضا منتقل شدند. بنا بر اعلام روابط‌عمومی آتش‌نشانی تبریز، وضعیت دو مصدوم حادثه وخیم است. این در حالی بود که سه روز قبل از این انفجار، بازی دختر ۹ساله با ترقه در تبریز بینایی او را گرفته بود.

این حادثه در حالی رخ داد که روز پنجم اسفندماه، سردار علی محمدی، جانشین فرمانده انتظامی آذربایجان‌شرقی از کشف دومیلیون عدد انواع مواد محترقه غیرمجاز در تبریز خبر داده بود. اواخر بهمن امسال نیز، در اثر انفجار مواد محترقه در شهر تبریز، یک خانه مسکونی به‌طور کامل تخریب شد و سه نفر نیز در این حادثه فوت شدند.

دیروز نخستین حادثه انفجار مرتبط با ترقه در مشهد نیز در بلوار حر عاملی رخ‌داد و پنج پسر ۱۰ تا ۲۰ساله را مصدوم کرد. معاون عملیات آتش‌نشانی مشهد دراین‌باره گفت: در بررسی‌های دقیق در محل مشخص شد این حادثه حین ساخت مواد محترقه توسط این پنج نفر و در نبود والدین‌شان رخ داده بود و علت دقیق این حادثه توسط کارشناسان در دست بررسی است.

۱۵۲ مصدوم با انفجار ترقه

بر‌اساس آمار اورژانس کشور، ۱۴۶مصدوم و چهار کشته، آخرین آمار قربانیان و مصدمان انفجار ترقه در ۴۷ روز گذشته است.

این در‌حالی است که دیروز پنج نفر هم در مشهد بر اثر انفجار مواد محترقه مصدوم شدند تا تعداد مصدومان به ۱۵۱ نفر افزایش پیدا کند.

به‌طور میانگین در این مدت، هر روز سه نفر بر اثر انفجار مواد محترقه مصدوم شدند که چندین نفر از آنها بینایی خود را از دست داده یا نقص عضو شدند.

آن‌طور که یحیی طبری، رئیس اورژانس تهران اعلام کرده است در هفت روز گذشته در تهران هفت حادثه مرتبط با انفجار مواد محترقه رخ داد که بیشتر حوادث در جنوب تهران و مربوط به جمعه سیزدهمین روز اسفند بود.

۱۰ اسفند، انفجار ترقه در حوالی میدان خراسان به چشم پسر نوجوان آسیب جدی وارد و او را روانه بیمارستان کرد. این نوجوان در حال ساخت ترقه بود که انفجار آن به چشمش آسیب وارد کرد.

۱۳ اسفند، انفجار مواد محترقه در شهرری باعث مصدومیت شدید سه مرد شد. آنها در حال ساخت ترقه، با انفجار آن مصدوم شدند.

۱۳ اسفند، امدادگران اورژانس برای امدادرسانی راهی محل کیانشهر شده و پسر نوجوانی را که با انفجار ترقه از ناحیه چشم به‌شدت آسیب‌دیده بود به بیمارستان انتقال دادند.

۱۳ اسفند، در اتوبان شهید چراغی، انفجار ترقه باعث مصدومیت پای مردی شد که او نیز کارش به بیمارستان کشید.

۱۵ اسفند، کودک ۱۴ ساله‌ای در شهرری در حال ساخت ترقه بود که ناگهان ترقه منفجر شد و از ناحیه دست و صورت به‌شدت آسیب دید و راهی بیمارستان شد.

۱۷ اسفند، پسر ۱۵ ساله به‌دلیل انفجار ترقه در دستش به شدت آسیب دید و امدادگران اورژانس او را از محل انفجار در بومهن به بیمارستانی در تهران انتقال دادند.

۱۷ اسفند در دومین حادثه مرتبط با ترقه در این روز در شهرک رضویه پسر ۱۲ ساله‌ای هنگام بازی با ترقه و انفجار آن از ناحیه چشم به‌شدت آسیب دید.

خود‌درمانی ممنوع

خوشبختانه آمار حوادث ناشی از چهارشنبه آخر سال ۹۹ نسبت به سال‌های‌گذشته کمتر بود اما با این‌حال لزوم پیشگیری را نقض نمی‌کند و معتقدم زمان آن رسیده که مردم برای برگزاری مراسم چهارشنبه‌ سوری سراغ روش‌های سنتی نیاکان خود بروند و از فرهنگ وارداتی، ایجاد سر و صدا و استفاده از لوازم محترقه و آتش‌زای خطرناک خودداری ‌کنند اما در مورد سوختگی‌های سطحی، برخی از درمان‌هایی مانند سیب‌زمینی، ماست و خمیردندان استفاده می‌کنند که استفاده از سیب‌زمینی به‌دلیل حالت خنک‌کنندگی‌که دارد، شاید چندان بد نباشد اما استفاده از پماد سوختگی و مراجعه به مرکز درمانی‌کمک‌کننده است.

در مورد سوختگی‌های پیشرفته، افراد قبل از هر اقداکی بهتر است با ۱۱۵ تماس بگیرند تا تکنیسین‌های اورژانس‌که آموزش‌دیده هستند، اقدامات درمانی را انجام دهند.

اگر سوختگی در‌حدی است که فرد بیهوش شده، در این مواقع بهتر است فرد را به پهلوی چپ خوابانده و از دادن هرنوع خوراکی به وی خودداری‌کنند؛ سپس با ۱۱۵ تماس‌گرفته تا اقدامات بعدی انجام شود.

در مواردی نیز پس از انفجار مواد محترقه، قطع عضو یا خونریزی اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی توصیه می‌کنیم محل بالای خونریزی بسته شود که برای جلوگیری از شوک و مرگ زودرس‌ کمک‌کننده است. پس از قطع عضو نیز بهتر است افراد، عضو قطع شده را درون ظرفی قرار داده و اطراف ظرف را مملو از یخ‌کنند و سپس به بیمارستان انتقال دهند تا در صورت مساعد بودن شرایط و تشخیص پزشکان، عضو قطع شده به مصدوم پیوند زده شود.

لوازم آتش‌زای استاندارد وجود ندارد

موادی مانند باروت، اکلیل‌سرنج و امثال این‌ها، ازجمله مواد آتش‌گیر و منفجره است که هیچ کارخانه، سازمان و کارگاهی، اقدام به ساخت انواع استاندارد آن نمی‌کند، چون می‌تواند آسیب‌زا باشد. در اصل هیچ‌یک از مواد آتش‌زایی‌که وجود دارد، از نظر ما ایمن نیست و بنابراین خرید مواد محترقه از هر نوع را به مردم و نوجوانان توصیه نمی‌کنیم.

ضمن این‌که به نوجوانان که بیشترین آسیب‌ها را متحمل می‌شوند، توصیه می‌کنیم تحت هیچ شرایطی از نارنجک‌های دستی و آبشارها که مشخص نیست در ساخت آنها، چه میزان مواد انفجاری به کار رفته است استفاده نکنند.

درحال‌حاضر برخی از انواع مواد محترقه به نام پوست پیازی در بازار به فروش می‌رسد که صدای ایجاد شده در اثر آن ناچیز است و به‌نظر بی‌خطرترین مواد محترقه است.

داخل این نوع ترقه‌ها نیز سنگریزه و مواد انفجاری وجود دارد که در عین شاید بی‌خطر بودن مشکلاتی ایجاد می‌کند. سال‌ها پیش، یکی از همین ترقه‌ها به‌صورت نوجوانی اصابت کرد و یکی از سنگریزه‌های داخل ترقه وارد چشم او شد. بنابراین چنین مواد در ظاهر بی‌خطری نیز می‌تواند آسیب‌زا باشد.

بحث دومی که باید به آن اشاره داشت، نحوه روشن کردن آتش و رعایت نکات مراقبتی برای جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار است.

به والدین توصیه می‌کنیم هنگام روشن کردن آتش، فرزندان خود را همراهی کنند و از تنها گذاشتن آنان با دوستان خود هنگام آتش‌بازی به‌دلیل این‌که ممکن است تحت تاثیر جو قرار گیرند، خودداری‌کنند. والدین از روشن کردن آتش در حوالی عملک‌های گاز، خودروها، درختان و پارکینگ خوداری کنند.

از ریختن بنزین و مواد قابل اشتعال و کپسول‌های تحت فشار مانند اسپری‌ها و فندک به درون آتش خودداری‌کنند.

حجم کوچکی از آتش روشن شود که افراد توان پریدن از روی آن را داشته باشند. هنگام پریدن از روی آتش، از پوشاندن لباس‌های گشاد که امکان آتش ‌گرفتن دارد، خودداری شود و بزرگ‌ترها از دو طرف دستان کودکان را گرفته و از روی آتش بپرند.

اگر می‌خواهند داخل کوچه آتش‌ بازی‌ کنند، برای آسیب نرساندن به محیط‌زیست و آسفالت، بهتر است روی آسفالت مقداری خاک بریزند و سپس آتش‌کوچکی روشن‌کنند.

هنگام آتش‌بازی بهتر است شلنگ آب، جعبه کمک‌های اولیه و کپسول کوچک آتش‌نشانی کنارشان باشد تا در زمان وقوع حادثه احتمالی به سرعت آتش را خاموش‌کنند.

پس از اتمام مراسم چهارشنبه‌ سوری، آتش را خنک کرده و ذغال‌های حاصل از چوب‌های سوخته را داخل سطل زباله نریزند.

محمد غمخوار - لیلا حسین زاده - حوادث / روزنامه جام جم