سراب کاهش وزن با دستگاه‌ های لاغری

گویا دستیابی سریع و آسان به تناسب اندام با استفاده از دستگاه‌های لاغری همان رؤیایی است که می‌تواند نتیجه سال‌ها بررسی و تحقیق متخصصان تغذیه را برای دستیابی به سالم‌ترین و ماندگارترین روش لاغری و کاهش وزن بی‌اثر کند اما نکته مهمی‌که با وجود تکرارشدن همچنان از نظر بسیاری از علاقه‌مندان به استفاده از این میانبرهای لاغری دور می‌ماند، این است که اثربخشی استفاده از این دستگاه‌ها کوتاه‌تر از آن است که لذت رسیدن به وزن و سایز دلخواه را در کام استفاده‌کنندگان برای دراز مدت، شیرین نگه دارد.

به بیان دیگر نه استفاده از دستگاه‌های لاغری و نه مصرف داروهای چربی‌سوز، بدون تصمیم به اصلاح سبک زندگی، الگوی تغذیه و داشتن برنامه تحرکی منظم ناممکن است. با این تفاسیر با مهرداد رحیم‌ زاده، مشاور تغذیه و رژیم درمانی و دکتر سید مرتضی صفوی، استاد گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت‌وگو کرده‌ایم تا بر تحلیل این دو فعال حوزه تغذیه از بایدها و نبایدهای استفاده از این روش‌های کاهش وزن مروری کرده باشیم.

استفاده از دستگاه‌های جدید لاغری و کاهش سایز را که مدعی غیرتهاجمی و کم‌عارضه‌بودن هستند به‌عنوان میانبری برای لاغری توصیه می‌کنید؟

صفوی: هدف اصلی در بحث کاهش وزن، مسأله تغییر سبک زندگی است. بنابراین روشی باعنوان میانبر برای لاغری توصیه نمی‌شود، زیرا منظور از کاهش وزن، تغییر عادات غذایی ناسالم به سالم است که با روش‌های میانبر از جمله دستگاه‌های لاغری به تنهایی محقق نمی‌شود.

رحیم‌زاده: چاقی حاصل فرآیند مثبت کالری‌های اضافی مصرفی نسبت به کالری سوخته‌شده در بدن است که به‌صورت چربی در بدن انباشته می‌شود و این روزها به خاطر مصرف خوراکی‌های لذت‌بخش و همین طور کم‌شدن تحرک عمومی به‌شکل فزاینده‌ای به‌خصوص در آمریکا و کشورهای در حال توسعه در حال گسترش است. پس همه کالری‌های اضافه در بدن فقط به‌صورت چربی ذخیره می‌شود، یعنی شما پروتئین خورده باشید یا کربوهیدرات یا چربی همه اینها در بدن تبدیل به چربی می‌شود. اتفاق بد اینجاست که چربی در بدن قابلیت ندارد به چیز دیگری تبدیل شود و فقط باید بسوزد. یعنی راه دفع چربی در بدن وجود ندارد و تبدیل به چیز دیگری هم نمی‌شود. قطعا کارشناسان فروش شرکت‌های تولیدکننده دستگاه‌های لاغری می‌گویند دفع چربی از طریق ادرار صورت می‌گیرد. در حالی که اگر کسی اطلاعات اندکی از فیزیولوژی بدن داشته باشد، می‌داند هیچ‌گونه مکانیسم دفع چربی از ادرار وجود ندارد. برخی نیز می‌گویند چربی تبدیل به اجسام کتونی می‌شود و از طریق صفرا دفع می‌شود. این تحلیل شاید اندکی درست باشد، ولی مقدار آن بسیار ناچیزتر از آنچه است که بتواند بر لاغری تأثیر بگذارد. با این حال به ندرت فروشندگان با انصاف و آگاهی بوده‌اند که جواب درست بدهند؛ این‌که این دستگاه‌ها بر کاهش وزن اثری ندارد اما با فشرده‌سازی چربی‌ها می‌تواند سایز قابل قبولی را برای افراد ایجاد کند. پس استفاده از دستگاه‌های لاغری تأثیری در افزایش سلامت و کاهش چاقی ندارد اما در کاهش سایز مانند بسیاری از کارهای دیگر همچون ماساژ می‌تواند مؤثر باشد.

چه نقدهایی از دید شما به‌عنوان یک کارشناس رژیم درمانی به استفاده از این دستگاه‌ها وارد است؟

صفوی: یکی این است که جنبه اصلی کاهش وزن یعنی رعایت اصول تغذیه سالم و داشتن فعالیت بدنی مغفول می‌ماند و فقط جنبه زیبایی و نه سلامت در آنها مورد توجه قرار می‌گیرد.

رحیم‌زاده: متأسفانه به‌ازای هر یک اقدام توصیه‌شده برای لاغری و کاهش وزن، ۹ اقدام دیگر هم برای کاهش عذاب وجدان یا استرس افراد چاق پیشنهاد می‌شود. از لحاظ روان‌شناسی بسیاری از افراد چاق، اراده کافی برای لاغرشدن ندارند. این افراد دست به کارهایی می‌زنند که از استرس چاقی رهایی یابند، هرچند لاغر نشوند. مثلا شما در اطراف خود افراد زیادی را می‌بینید که سال‌هاست کارهایی برای لاغری می‌کنند؛ داروی لاغری می‌خورند، باشگاه می‌روند، ولی چاق‌تر می‌شوند. انواع و اقسام دستگاه‌های لاغری و تب سوزنی و انواع رژیم را امتحان کرده‌اند اما هنوز چاقند.

این افراد اراده‌ای برای لاغر شدن ندارند اما همیشه می‌خواهند سر خود را با موضوع گرم کنند تا عذاب وجدان خود را کاهش دهند. دستگاه‌های لاغری هم یکی از همین سرگرمی‌هاست که پول زیادی بابت آن می‌دهیم و دلخوش به این هستیم که برای لاغرشدن کاری انجام داده‌ایم.

آیا این‌که گفته می‌شود نتایج به‌دست آمده از این دستگاه‌ها در رفع سلولیت، سفتی بدن و کاهش سایز بستگی به داشتن رژیم غذایی همراه و نیز انجام ورزش‌های هوازی منظم دارد، درست است؟

رحیم‌زاده: اپراتورهای این دستگاه‌ها همیشه توصیه به کاهش کالری مصرفی و پیاده‌روی دارند و اصولا چون ما پول زیادی را بابت استفاده از دستگاه‌های لاغری پرداخت کرده‌ایم به توصیه این افراد هم توجه می‌کنیم، کالری مصرفی را کاهش می‌دهیم و پیاده‌روی می‌کنیم برای این‌که پولمان هدر نرفته باشد. در نتیجه به‌صورت کاملا موقت لاغر هم می‌شویم، زیرا نتیجه این کار ناشی از اصلاح عادات و رفتار غذایی نیست و فقط یک جلوگیری و جوگیری موقتی است.

صفوی: دستگاه‌های دارای مجوز در صورتی که با رژیم و فعالیت بدنی منظم همراه باشند، می‌توانند تا حدودی مؤثر واقع شوند.

آیا هر فردی با هر میزان چاقی و اضافه وزن باید به این روش‌ها به‌عنوان میانبری برای رسبدن به تناسب اندام دلخوش باشد؟

صفوی: خیر، میزان چاقی و اضافه وزن به‌علاوه بیماری‌های همراه سهم عمده‌ای در تعیین روش لاغری ازجمله استفاده از مکمل‌های غذایی، دستگاه یا جراحی‌ها دارد.

آیا کسانی که اهل ورزش یا حتی پیاده‌روی مداوم و منظم نیستند و نمی‌توانند سبک غذایی خود را به‌طور اساسی اصلاح کنند شاهد برگشت اثرات ناشی از استفاده از این دستگاه‌ها خواهند بود؟

صفوی: هر نوع روش لاغری از دستگاه تا جراحی در صورتی که با تغییر سبک زندگی همراه نباشد، در طولانی مدت مؤثر نخواهد بود.

رحیم‌زاده: وقتی شما ۱۰۰کیلو هستید سبک زندگی شما مانند یک آدم ۱۰۰ کیلویی بوده است. در تمام دوران زندگی‌تان یا مقطعی از آن وقتی شما ۷۰ کیلو هستید سبک زندگی‌تان مانند یک فرد ۷۰ کیلویی بوده است. وقتی یک نفر خوش‌اندام است، طرز فکر و طرز زندگی‌اش مانند یک فرد ورزشکار یا خوش اندام بوده است. تا فردی طرز فکر و زندگی خود را عوض نکند هیچ چیزی عوض نمی‌شود. اصولا هر فضیلتی با تمرین به‌دست می‌آید. تغییر عادات و رفتار زندگی هم همین‌گونه است. اگر شما می‌خواهید خوش‌اندام باشید باید آن را با تمرین برای اصلاح سبک زندگی به‌دست بیاورید. با استفاده از قرص یا دستگاه شدنی نیست.

این برگشت طی چه مدتی اتفاق می‌افتد؟

رحیم‌زاده: این برگشت به تداوم جوگیری آن فرد بستگی دارد ولی معمولا چیزی که دیده می‌شود این افراد بین دو تا شش ماه بعد کاملا به شکل قبل برمی‌گردند.

صفوی: بسته به میزان رعایت‌نکردن رژیم و فعالیت بدنی طی دوماه یا کمی بیشتر قابل برگشت است.

آیا ممکن است تجمع سلول‌های چربی در نقاط دیگر بدن پس از مدتی در این دسته افراد اتفاق بیفتد؟

صفوی: سلول‌های چربی از نظر تعداد کاهش پیدا نمی‌کند، بلکه از نظر حجم، کاهش پیدا می‌کند که در صورت رعایت نکردن نکات تغذیه‌ای، حجم سلول‌های چربی دوباره قابل افزایش هستند.

رحیم‌زاده: در عمل‌های لیپوماتیک معمولا برگشت چربی در نقاط جدید و گاهی عجیب اتفاق می‌افتد. ولی در کسانی که از دستگاه‌های لاغری استفاده می‌کنند معمولا برگشت چربی از همان نقاط قبلی خواهد بود. در کل دستگاه‌های لاغری وسیله بسیار خوبی برای درآمدزایی واردکنندگان، دلالان و کاربران آنهاست. ولی روشی برای سالم‌تر و لاغرشدن نیست. شاید بگویید اطراف خود افراد زیادی را می‌شناسیم که از این دستگاه‌ها استفاده کرده‌اند و لاغر شده‌اند. من هم می‌گویم بسیاری از افراد را می‌شناسم که سرطان دارند و مرفین استفاده می‌کنند و دردی ندارند. آیا این به معنای این است که مرفین درمان سرطان است؟!

چه خطرات دیگری به‌دنبال استفاده از این روش‌ها محتمل است؟

صفوی: بسته به نوع دستگاه از حساسیت‌های موضعی تا خطرات آمبولی و تشکیل لخته خون متغیر است.

اگر به هر دلیلی می‌خواهید سراغ دستگاه‌ های لاغری بروید...

از این دو متخصص پرسیدم چه توصیه‌ای به افرادی می‌کنید که به‌دنبال تناسب اندام و کاهش وزن از طریق دستگاه‌ های لاغری هستند؟

رحیم‌زاده می‌گوید: به جای این که دنبال خرج‌کردن پول زیاد برای کارهای بیهوده باشید با حذف غذاهای ناسالم و افزایش تحرک به‌اصلاح سبک زندگی خود اقدام کنید. برای این کار تاجای ممکن مسیرهای خود را طوری تنظیم کنید که پیاده‌روی بیشتری داشته باشید و همین‌طور با یک مشاور تغذیه مطمئن، یک رژیم غذایی سالم را پیگیری کنید تا بتوانید به مرور سبک زندگی یک فرد سالم را در خود ایجاد کنید.

صفوی نیز معتقد است: در صورتی که خواستار استفاده از دستگاه‌های لاغری هستید، ابتدا سبک زندگی خود را اصلاح کنید و در کنار آن در صورت صلاحدید متخصص، اقدام به استفاده از دستگاه‌ها به‌عنوان همراه و روش فرعی کنید. به‌علاوه استفاده از این دستگاه‌ها باید در مکان‌های دارای مجوز و تحت نظر متخصص انجام شود و فریب افراد بدون صلاحیت و همچنین تبلیغات مجازی را در این خصوص نخورید.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم