دلایل عدم موفقیت پیام رسان های بومی

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از خبرگزاری مهر،سی و چهارمین محفل هم افزایی فعالین فضای مجازی که هر هفته توسط جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک (فمپ) برگزار می شود، این هفته به موضوع «برنده بازی توئیتر کیست؟» پرداخت.

در این نشست، فعالان فضای مجازی پاک دلایل حضور کاربران ایرانی در شبکه های اجتماعی خارجی را مورد بررسی قرار دادند و به دلایلی برای عدم موفقیت پیام رسان های بومی اشاره کردند. در همین حال مزایا و معایب حضور در شبکه های اجتماعی خارجی، انحصاری که این پیام رسان ها در کشور ایجاد کرده اند و تهدیدات مربوط به آنها، مورد بررسی قرار گرفت.

صاحبنظران حاضر در محفل فضای مجازی پاک معتقدند که «در هیچ جای دنیا به اندازه ایران از ابزارهای فیلترینگ و گمنامی در فضای مجازی به صورت عام استفاده نمی شود و خروج این میزان دیتای کشور از طریق فیلترشکن ها تهدید محسوب می شود.»

در این نشست این طور عنوان شد که ناپایداری پلتفرم های بومی در کشور از عملکرد مسئولان و قانونگذاران نشات می گیرد.

مهاجرت نخبگانی به شبکه های اجتماعی خارجی 

دکتر عاطفه موسوی مسئول بخش خانواده جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک با انتقاد از حضور فضای نخبگانی کشور در سکوها و پلتفرم های خارجی و فروکاهش فعالیت های رسانه ای به این فضا، گفت: به نظر می رسد در فضای نخبگانی کشور، تخمین افراطی از فایده حضور در سکوها و پلتفرم های خارجی مطرح می شود.

وی گفت: اینکه کار و فعالیت رسانه ای را بخواهیم با یک توئیت و پست زنی در پلتفرم های اجتماعی جایگزین کنیم، به نوعی فروکاهش است. باید توجه داشت که رسانه ابعاد گسترده ای دارد اما هم اکنون شاهد هستیم که به دلیل ترویج بیش از حد شبکه های اجتماعی در کشور، رسانه در حال فراموش شدن است.

موسوی با بیان اینکه حتی شاهد هستیم که مسئولان نیز در خبررسانی به انتشار یک پست در فضای مجازی انتقاد می کنند و بسیاری از اخبار مهم ذیل پست های شبکه های اجتماعی گم می شود، از مهاجرت گسترده کاربران به سکوهای انحصاری خارجی انتقاد کرد.

این کارشناس ادامه داد: شاید کاربران شبکه های اجتماعی خارجی مانند توئیتر تصور کنند که با انتشار یک پست و یا توئیت یک کار رسانه ای خوب انجام داده اند اما باید حواسمان باشد که چه پایگاه داده بزرگی را در شبکه های اجتماعی تقدیم دشمن می کنیم.

وی با اشاره به اینکه نوعی از مهاجرت نخبگانی را در فضای مجازی به سمت شبکه های اجتماعی خارجی می بینیم، خاطرنشان کرد: حتی جامعه نخبگانی کشور حاضر نیستند در شبکه های اجتماعی داخلی فعالیت کنند و به دلیل اینکه از شبکه های داخلی راضی نیستند، مهاجرتشان را توجیه می کنند.

این کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه نمی خواهیم بگوییم همه حضورها در سکوهای خارجی اشتباه است، گفت: حضور در هر سکویی با توجه به پارامترها و اقتضائاتی مانند میزان اطلاعات، موضوع فعالیت، زبان و مخاطبان، متقاوت است اما باید توجه کرد که جبهه داخلی را نباید به خارجی ها واگذار کرد.

توئیتر را خبرگزاری رسمی نکنیم

وی گفت: اینکه بگوییم پیام رسان واحد قوی و شبکه ملی اطلاعات نداریم پس باید در فضای شبکه های خارجی فعالیت کنیم، توجیه درستی نیست. باید حواسمان باشد که چه محتوایی را تقدیم خارجی ها می کنیم. 

موسوی با بیان اینکه قدرت خبرگزاری های مهم که اخبار رسمی کشور را مخابره کنند و سایر سایت ها از آن ها استفاده می کنند به دلیل توجه به شبکه های اجتماعی از دست رفته است، ادامه داد: این هشدار را جدی بگیریم که توئیتر را خبرگزاری رسمی نکنیم. شبکه اجتماعی که کنترل آن هم در اختیار خودمان نیست؛ با این روند شاید تا دو سال دیگر چیزی به نام خبرگزاری رسمی در کشور نداشته باشیم.

این کارشناس با تاکید بر اینکه راهبرد بلندمدتی برای ساماندهی استفاده از پیام رسان های اجتماعی در کشور دیده نمی شود، گفت: کمترین اقدام ممکن این است که حداقل از یک رسانه واحد خارجی مانند توئیتر استفاده نکنیم و به انحصاری بودن آن کمک نکنیم.

وی تاکید کرد: ابعاد کنشگری فضای مجازی تراز انقلاب اسلامی، در فضای مجازی قابل آموزش است و هم اکنون در این زمینه خلا داریم.

مردم در پیام رسان های بومی دغدغه امنیت ندارند

در این نشست محمدمهدی حبیبی فعال فضای مجازی و عضو هیات مدیره جمعیت توسعه ‎گران فضای مجازی پاک نیز با بیان اینکه ما چه با حضور در شبکه های اجتماعی خارجی و چه بدون حضور در این شبکه ها دچار نوعی اضمحلال شده ایم، اظهار داشت: پیام رسان های داخلی ما از نظر کارآیی و کارآمدی روز به روز وضعیت بدتری پیدا می کنند و مردم حتی برای فعالیت روزمره شان از قبیل پیام دادن نمی توانند از این شبکه ها استفاده کنند. در این شرایط نمی توان از کاربران خواست که به فضای پیام رسان های خارجی نروند. 

وی گفت: مشکل فعلی در حوزه پیام رسان های بومی، عدم وفاق ملی از سوی مسئولان و سیاست گذاران است و ما معتقدیم که عموم مردم در استفاده از پیام رسان های بومی، دغدغه امنیت ندارند.

این فعال فضای مجازی با تاکید بر اینکه مسئولان نباید محوریت را به شبکه های اجتماعی خارجی بدهند، ادامه داد: باید وزن انتشار محتوا را به سمت شبکه های اجتماعی داخلی سوق دهیم. 

کشور به اشتراک نظر در رسانه های اجتماعی نرسیده است

آرش وکیلیان کارشناس فضای مجازی نیز در این نشست با طرح این موضوع که برخورد با شبکه های اجتماعی در کشور جای ابهام دارد، افزود: حتی در حوزه گفتمانی و یا در مجلس نیز شاهد رویکردهای مختلف در حوزه رسانه ها و پیام رسان های اجتماعی هستیم و این نشان می دهد که ما در سطح کشور، به اشتراک نظر در مورد اینکه پیام رسان های اجتماعی چگونه باشند نرسیدیم.

وی افزود: شاید به همین دلیل است که فعالان این حوزه مردد هستند و سرمایه گذاران نیز تمایلی به سرمایه گذاری در این بخش ندارند. چرا که نمی توان به این محیط اعتماد کرد.

وکیلیان با اشاره به اینکه این نبود اشتراک نظر از سال ۸۳ و با ظهور شبکه اجتماعی اورکات تاکنون در کشور دیده می شود، گفت: با این سطح از ابهام در حاکمیت پیام رسان های اجتماعی و درهم تنیدگی مسائل حقوقی و سیاسی متعدد و دارای تعارض، نمی توان انتظار داشت که سرمایه گذاری مناسبی در کشور در این حوزه شکل گیرد.

نبود وفاق ملی در سیاستگذاری پیام رسان های بومی 

در این نشست دکتر رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به این سوال که چرا سرویس خوب داخلی در حوزه پیام رسان ها نداریم، گفت: ما با یک سری مساله در خصوص خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات مواجه هستیم که کمابیش حل نشده اند. 

وی با بیان اینکه مساله این است که شفافیت تنظیم گری در این حوزه وجود ندارد اما این همه ماجرا نیست، افزود: از آنجایی که سرمایه گذاری روی شبکه های پیام رسان که دیر بازده هستند، سخت است، دولت باید تمهیدات و مشوق هایی فراهم کند که بخش خصوصی در این حوزه سرمایه گذاری کند و این کسب و کار به کسب و کاری سودآور تبدیل شود.

جلیلی با اشاره به حضور مدیران و مسئولان کشور از جمله نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی در شبکه های اجتماعی خارجی، ادامه داد: اینکه مدیر و یا یک نماینده مجلس، قانون را دور می زند و به حریم قانون احترام نمی گذارد، در هیچ جامعه ای پذیرفته نیست. اگر قانون منع حضور در شبکه های اجتماعی خارجی فیلترشده اشکال دارد باید آن را تصحیح کنند اما مادامی که این قانون وجود دارد، باید به آن احترام گذاشت.

عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی گفت: این که سرویس خوب داخلی در حوزه پیام رسان های اجتماعی نداریم درست است اما موضوع این است که در حد سیاست گذاران، قانونگذاران و مدیران که باید این زیرساخت را فراهم کنند، وفاق ملی دیده نمی شود. اگر این وفاق وجود داشت هم اکنون ما پیام رسان بومی قابل دفاع داشتیم. 

وی افزود: ما هم اکنون در کشور منابعی مانند پهنای باند، برق ، سرور، استوریج و امواج فرکانس داریم و می توانیم نرم افزار مورد نیازمان را هم خریداری کنیم. اما این نیازمند وجود وفاق است؛ در صورتی که این همدلی وجود داشت می توانستیم حتی نسخه یک نرم افزار موفق خارجی مانند وی چت را از چین خریداری کرده و در کشور نصب کنیم. در این صورت سرمایه گذار خارجی را ترغیب به سرمایه گذاری در کشور می کردیم.

جلیلی با اشاره به اینکه زمانی روزنامه ها مرجع اصلی اخبار بودند و هم اکنون شبکه های اجتماعی، اضافه کرد: ما معتقدیم که در این فضا نباید یک استاندارد واحد را برای دسترسی اقشار مختلف مردم به کار گرفت.

وی با بیان اینکه نظام طبقه بندی دسترسی به اینترنت از سال ۸۷ مطرح و آماده شده است، گفت: اما برای عملیاتی کردن آن شاهد تعارف مسئولان هستیم و به همین دلیل این سند، میان دولت های مختف پاسکاری می شود. البته امیدواریم در سال آخر دولت دوازدهم، این تعارفات کنار گذاشته شده و این سند اجرایی شود.

برنده بازی توئیتر نظام سرمایه داری امریکا است

پرهام فرهنگ وصال پژوهشگر حقوق و اقتصاد بین الملل از دانشگاه ژنو نیز در این نشست، برنده بازی توئیتر را یک کمپانی خصوصی و سهامداران این پیام رسان اجتماعی عنوان کرد و گفت: به دلیل نظام سرمایه داری موجود در آمریکا، رگولاتوری این جامعه را کمپانی هایی مانند توئیتر در اختیار دارند.

وی با بیان اینکه در ایران در زمینه شناخت موضوع پیام رسان های اجتماعی و وضعیت موجود، یک توافق نظر وجود ندارد و شاهد یک وفاق از سوی مسئولان در این حوزه نیستیم، گفت: با وجودی که هم اکنون توئیتر فیلتر است اما در عمل می بینیم که آقایان از آن استفاده می کنند. این درحالی است که حتی مدیران و وزیران رژیم صهیونیستی نیز کمتر اکانتی در توئیتر دارند.

این پژوهشگر با تاکید بر اینکه فضای شبکه های اجتماعی را باید به صورت نامحسوس کنترل کرد و شاید یکی از دلایلی که کاربران، جذب سرویس های خارجی نمی شوند، فضای عدم اعتماد و نگرانی است، خاطرنشان کرد: به جرات می توان گفت که ۸۰ درصد محتوای شبکه های اجتماعی از نوع ابتذال و تفریحات است و مابقی آن به فعالیت های سیاسی و تجارت الکترونیک مربوط می شود.

وی گفت: البته معتقدم که مشاغلی که هم اکنون در شبکه اجتماعی اینستاگرام ایجاد شده است به هیچ عنوان کارآفرینی و کسب و کارهای نوپا در حیطه تجارت الکترونیک نیست. چرا که تجارت الکترونیک باید مولد باشد اما کسب و کارهایی که هم اکنون در اینستاگرام شکل گرفته است، بدون وجود این شبکه نیز، قابلیت فعالیت دارند.