اربعین حسینی و طلوع «خاورمیانه نوین»

هشت سال پیش، از مارس ۲۰۱۱ میلادی، جنگ داخلی سوریه آغاز شد؛ جنگی که قرار بود بار دیگر جغرافیای سیاسی منطقه را دگرگون کند بر بنیاد طرحی که به «بالکانیزاسیون خاورمیانه» شهرت یافت. در سال‌های نخست دهه ۱۹۹۰ میلادی، در پیامد فروپاشی اتحاد شوروی و بلوک شرق در اروپای شرقی، کشور بزرگ و قدرتمند یوگسلاوی در منطقه بالکان در کوران جنگی خونین و 11‌ساله به چند دولت کوچک و ضعیف تجزیه شد چون با پایان یافتن دوران ۴۵ ساله جنگ سرد می‌توانست از نظر اقتصادی به قدرتمندترین کشور اروپایی بدل شود. اینک مقرر بود سه دولت قدرتمند خاورمیانه (سوریه، عراق و ایران) سرنوشتی مشابه یابند.

سپتامبر ۲۰۱۳ نقطه عطف در شکست طرح بالکانیزاسیون خاورمیانه بود؛ زمانی که قدرت‌های بزرگ غربی نتوانستند طرح حمله نظامی مشترک به سوریه و انجام عملیاتی همچون تهاجم به لیبی (۲۰۱۱) را محقق کنند. در پیامد این شکست، هیولایی به‌نام داعش ساخته شد که در ۱۰‌ژوئن ۲۰۱۴ موصل، سومین شهر بزرگ عراق را به اشغال درآورد. پروژه داعش نیز پس از سه سال به شکست انجامید. در ژوئن ۲۰۱۷ موصل آزاد شد.دومین نقطه عطف در تولد خاورمیانه نوین را باید حمله به تأسیسات نفتی سعودی (۱۴ سپتامبر ۲۰۱۹) دانست؛ ماجرایی که چرخش توازن نیروها در منطقه را علیه جنگ‌طلبان متجاوز سعودی ـ اماراتی و به سود مبارزان یمنی نشان داد.
این تحولات بزرگ و تاریخ‌ساز سرزمینی وسیع شامل سه کشور ایران و عراق و سوریه را ـ به مساحت دو میلیون و ۲۷۰ هزار کیلومتر مربع و با جمعیتی قریب به ۱۴۰ میلیون نفر ـ به منطقه‌ای مشترک المنافع بدل کرده است. در درون این منطقه مشترک المنافع، با ویزایی شبیه به ویزای شینگن اتحادیه اروپا، می‌توان در مسیری ۲۲ تا ۲۵ ساعته با اتومبیل و دو سه ساعته با هواپیما از تهران به بیروت و لاذقیه و سایر بنادر مدیترانه رفت و برعکس. این حوزه مشترکی است که تعامل در آن دستاوردهای بزرگ تجاری ـ اقتصادی، فرهنگی و سیاسی برای ایران و ایرانیان دارد.
برخی تحرکات ناچیز ضد ایرانی که در آشوب‌های داخلی روزهای اخیر در عراق رخ نمود، از واپسین تلاش‌ها برای خرابکاری در راه بزرگی است که منطقه در آن گام نهاده است. راهپیمایی میلیونی زائران در اربعین حسینی (۲۷ مهر ۱۳۹۸) طلیعه پربرکت ظهور این «خاورمیانه نوین»، به‌رغم انواع ستیزها و کارشکنی‌هاست.

عبدا... شهبازی‌

تاریخ‌نگار