نامِ ولی به قلم شاعر آلمانی

کمی درباره گوته
گوته یا به عبارت دقیق‌تر یوهان ولفگانگ فون گوته نیمه قرن 18 در فرانکفورت به دنیا آمد و 83 سال بعد در وایمار که یکی از شهرهای فرهنگی آلمان محسوب می‌شود از دنیا رفت. او شاعر، نویسنده، نقاش، محقق، فیلسوف و سیاستمدار بود. به عبارت دقیق‌تر گوته بزرگ‌ترین شاعر آلمانی و از بزرگ‌ترین ادیبان جهان است که نامش آمده در کنار شکسپیر انگلیسی، هومر یونانی و دانته ایتالیایی. از معروف‌ترین آثار او می‌توان به فاوست اشاره کرد که شخصیت اصلی آن بر مبنای یک افسانه آلمانی خلق شده؛ فاوست انسانی موفق با تحصیلات دانشگاهی است که از زندگی ناراضی است و روحش را با دانش نامحدود و لذت دنیایی در معامله‌ای با شیطان معاوضه می‌کند. این نمایشنامه محل الهام بسیاری از آثار ادبی، داستانی، سینمایی و موسیقیایی قرار گرفته و در ایران هم بارها به صورت مکتوب یا صحنه‌ای ارائه شده است. برای ما ایرانی‌ها اما گوته فرق‌های جدی و اساسی دارد با همه شاعران و ادیبان و فیلسوفان غربی. گوته شاعری بود که از اشعار حافظ الهام گرفته بود و دیوان عربی شرقی‌اش را تقدیم کرده بود به حافظ. علاوه بر این به فرهنگ شیعه توجه داشت و تلاش کرده بود زبان فارسی و عربی را بیاموزد. شعری در مدح پیامبر اسلام(ص) سروده و دستنوشته‌های زیادی از او باقی مانده که نشان می‌دهد چه روزگاری سپری کرده پای خواندن متون ادبی به زبان فارسی و عربی و چه عشق‌ها ورزیده به ادبیات مشرق‌زمین.

سوره ناس به خط گوته
فروردین 95 ایکنا خبر داد که تصویری از سوره ناس به دستخط گوته منتشر شده که از علاقه‌ این شاعر آلمانی به اسلام خبر می‌دهد؛ خبری که البته بر علاقه‌مندان به آثار گوته پوشیده نبوده چرا که براساس گزارش خبرگزاری ایکنا سال 2001 کاترینا ممسن استاد دانشگاه استانفورد آمریکا کتابی با عنوان «گوته و اسلام» منتشر کرد و در آن مقاله‌ای نوشت با عنوان اسلام و قرآن در اندیشه گوته.
این مقاله در همان سال‌ها توسط دکتر محمد اخگری که مشاور رئیس سازمان صدا و سیما و نیز پژوهشگر ادبیات آلمانی است، ترجمه و در روزنامه جام‌جم منتشر شد.
در بخشی از این مقاله آمده است: گوته در یادداشت‌های خود برای فهم بهتر دیوان شرقی در وصف قرآن چنین می‌نگارد: «سبک قرآن قوی، با عظمت، پربار و توام با حقیقتی شگرف است». هرکس زبان گوته را بشناسد، می‌داند که او تعبیر «حقیقت شگرف» را همه جا به کار نمی‌برد، مگر آن که اثر شاهکاری عظیم باشد. اگر مطالعات قرآنی گوته را در این دوره بررسی کنیم، متوجه می‌شویم او قصد داشته زبان و نوشتار عربی فراگیرد. همچنین در میان این مطالعات به اوراقی برمی خوریم که یادداشت های گوته را از برخی آیات قرآن (ترجمه مگرلین و ترجمه لاتین مارسی‌سی) نشان می‌دهد».

نمایشگاه مرواریدهای شاعرانه
تصویر علی ولی‌ا...، تازه‌ترین دستنوشته‌ گوته است که به مناسبت دویستمین سالگرد دیوان غربی -شرقی این شاعر آلمانی به نمایش درآمده است.
فرانکفورتر روندشاو درباره این نمایشگاه نوشته است که 200 سال بعد از انتشار دیوان غربی شرقی و به همت آنکه بوس پرفسور و پژوهشگر ادبیات، دست نوشته‌های گوته که مرتبط با دیوان غربی شرقی بوده در خانه موزه گوته به نمایش درآمده است.
این دستنوشته‌ها مربوط به سال 1819 میلادی هستند و برای اولین بار با مشارکت موسسه وایمار به نمایش درمی‌آیند.
همچنین بر اساس این گزارش گوته هرگز به زبان فارسی و عربی مسلط نشد و به ترجمه افراد مطمئن از قرآن و اشعار حافظ بسنده کرد اما تلاش داشت خط فارسی و عربی را یاد بگیرد.
در این نمایشگاه صفحاتی از مشق‌ها و تمرین‌های گوته را می‌توان دید.
به هر حال، همان‌طور که مدیر اجرایی این نمایشگاه در مراسم افتتاحیه آن گفته، گوته در زمان خود به همان اندازه غیرمعمول بود که امروز هست و به زمان گوته اشاره کرده که ارتباط بین شرق و غرب و بین فرهنگ‌ها، نویسندگان و بازیگران عرصه فرهنگ برقرار بوده و ادامه داده: هرکسی که مدت‌هاست به نوشتن با صفحه کلید عادت کرده، می‌تواند در این نمایشگاه ناگهان جهان دیگری را تجربه کند، نوشتن با دست و عبور کلمه از کاغذ را.