این آتش از هر سر که برخیزد تماشایی است

هتل آسمان و ماجراهای کشدارش دیگر فراموش شده بود، که ساعت 11صبح 12مرداد، آتش به جان طبقه منفی 2 آن، که انبار 2000 تشک و مواد قابل اشتعالی چون گازوئیل، تینر و کپسول گاز شده بود، افتاد و شعله کشید به طبقات بالایی.
د‌‌‌‌ر شبی پرالتهاب همه منتظر بود‌‌‌‌ند‌‌‌‌ تا بار د‌‌‌‌یگر شاهد‌‌‌‌ فروریختن ساختمانی همچون پلاسکو د‌‌‌‌ر شیراز باشند،‌‌‌‌ اما آسمان همچنان ماند‌ و تنها‌‌‌ د‌‌‌‌ود‌‌‌‌هایش را روانه خیابان رود‌‌‌‌کی و ذهن میراث‌دوستانی کرد که در تمام 18 سال گذشته پا گرفتن هتل، یک روز چشم از تخلفات عمرانی آن برنداشته بودند. حتی زمانی که با مخفیکاری تمام، پشت گونی‌های آبی در حال تکمیل شدن بود.
بعد از ریختن بخشی از سقف طبقه منفی دو هتل آسمان براثر آتش‌سوزی، برخی از مغازه‌ها و خانه‌های اطراف این هتل تا شعاع صد متری تخلیه شدند. آتش‌نشانی پس از حدود ۱۴ ساعت در ساعت ۲ بامداد یکشنبه ۱۳ مرداد توانست این آتش‌سوزی را به طور کامل مهار کند.
هر چند‌‌‌‌ د‌‌‌‌ر این رابطه عنایت‌اله رحیمی، استاند‌‌‌‌ار فارس گفته بود‌‌‌‌ که سازه‌های هتل د‌‌‌‌چار ترک‌خورد‌‌‌‌گی شد‌‌‌‌ه و احتمال ریزش وجود‌‌‌‌ د‌‌‌‌ارد‌‌‌‌ اما این اتفاق رخ ند‌‌‌‌اد‌‌‌‌.
هتل آسمان مانعی بزرگ برای ثبت جهانی ارگ‌ کریمخان زند‌‌‌‌ به‌شمار می‌رود‌‌‌‌ و د‌‌‌‌استان احد‌‌‌‌اث آن با یک اشتباه آغاز شد‌‌‌‌، گرچه می‌تواند با تصمیمی د‌‌‌‌رست، پایانی تلخ و نافرجام ند‌‌‌‌اشته باشد‌‌‌‌.
قصه از کجا شروع شد؟
اسکلت اولیه این هتل سال ۸۰ در شش طبقه زده شد، اما قرار گرفتن یکی از ستون‌ها در پیاده‌رو سبب شد پرونده این هتل به کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری ارجاع داده شود و مالک با پرداخت هزینه تخلف، موافقت را دریافت کرد. پس از آن سازنده هتل طی یک سال، سه تا چهار بار به کمیسیون ماده 5 رفته و در نهایت ارتفاع را به ١۴طبقه رساند.
علی‌رضا پاک‌فطرت شهردار سابق شیراز اعتقاد داشت که احداث هتل آسمان، بزرگ‌ترین تخلف در تاریخ فعالیت شهرداری در این شهر محسوب می‌شود و تخریب یک طبقه از این بنا مشکل پیش آمده برای ارگ کریمخانی را رفع نخواهد کرد.
مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی فارس هم اگرچه ارتفاع 5/64 متری برای این هتل را تأیید کرده، اما معتقد است که این هتل با حمایت شهرداری در طول این سال‌ها بالای سر میراث فرهنگی و برخلاف قانون قد علم کرده است.
در ادامه و پس از ۱۸ طبقه شدن هتل، شهرداری شیراز و سایر مدیران شهری خواهان توقف کار شدند اما مالک هتل نه آن زمان و نه هیچ وقت دیگر حاضر به تخریب ملک خود نشد و هربار تاکید کرد که تمام مجوزهای قانونی ساخت‌و‌ساز را دارد و از خود اداراتی چون شهرداری و میراث فرهنگی دریافت کرده است.
با این همه، مصوبه شورای‌عالی معماری و شهرسازی در تیر 94 رأی به کاهش طبقات هتل آسمان شیراز داد و نهایتا اخطار کتبی مبنی بر تخریب به مالک ابلاغ شد و یک طبقه هتل آسمان در اردیبهشت ۹۵ با حکم قضایی توسط مأموران شهرداری تخریب شد؛ به عبارت دیگر تنها دو متر و ۲۰سانتی‌متر از این بنای ۶۴ متری!
مالک این هتل در واکنش به این‌که باید چهار طبقه از این هتل را حذف کند، گفت: آقایان این هتل را با کیک تولد اشتباه گرفته‌اند؛ من در حضور همه اعلام می‌کنم که می‌خواستم در ۴۶ هزار مترمربع ۲۲ طبقه هتل بسازم و خلاف من فقط ۲۰ سانتی‌متر بود.
حمید سجادیان گفت: هتل‌سازی را‌‌ رها می‌کنم. متولیان میراث‌فرهنگی و نهادهای شهری از کریمخان مرده حمایت می‌کنند، اما از سرمایه‌گذاری که حی و حاضر است نه!
وقتی آسمان، رقیب ارگ شد
چند سال پیش، ارگ کریمخان زند منتظر ثبت در فهرست جهانی یونسکو بود که سر بر آوردن هتل آسمان راه را بر این ثبت بست و انتظارها را به حاشیه کشاند.
بنابر گفته مسؤولان میراث فرهنگی کشور و فارس، یونسکو اعلام کرد هتل آسمان از نظر نمای بصری برای ارگ کریمخان زند مشکل ایجاد کرده و تا زمانی که ارتفاعش کم نشود، خبری از ثبت ارگ در فهرست یونسکو نیست. درواقع اوایل سال 93 بود که خانم ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو در بازدیدی که از شهر شیراز و این مجموعه داشت مخدوش شدن حریم بصری ارگ توسط این هتل را تهدید جدی برای ثبت جهانی آن عنوان کرد و یادآور شد تا زمانی که شرایط تغییر نکند، ارسال پرونده ارگ به یونسکو هیچ سودی ندارد.
قوانین و ضوابط میراث فرهنگی می‌گوید ارتفاع بناهای نوساز نباید به حریم منظری آثار تاریخی خدشه‌ای وارد کند، کاری که هتل آسمان کرده بود.
همین روزها تکلیف آسمان روشن می‌شود
به این ترتیب پرونده ثبت ارگ کریمخان زند در فهرست یونسکو به پستوها رفت اما آیا آتشی که اخیرا به دامن هتل آسمان افتاد منجر به گشایش در پرونده نافرجام ثبت ارگ کریمخان زند در یونسکو می‌شود؟
علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور 31 مرداد سال گذشته گفته بود: ساخت هتل آسمان با ارتفاع بیش از حد تعیین شده در حریم ارگ کریمخان زند بزرگ‌ترین مانع بر سر راه ثبت جهانی محور زندیه است و امیدوارم این مشکل به‌زودی به‌گونه‌ای حل شود که سرمایه‌گذار بخش خصوصی نیز زیان چندانی نبیند.
و حالا میراث‌دوستان امیدوارند آتش‌سوزی اخیر موجب تخریب دو طبقه فوقانی و مزاحم هتل شود، گرچه مالک همچنان زیربار نمی‌رود و گفته هتل سست‌شده را مقاوم‌سازی می‌کند.
این درحالی است که یکی از آتش‌نشانان حاضر در حادثه اخیر آتش‌سوزی هتل آسمان به جام‌جم گفته از آنجا که پایه‌ها و بتون سازه بر اثر آتش‌سوزی سست‌شده، احتمال فروریزی آن دیر یا زود وجود دارد.
اخباری که ما از استانداری فارس گرفته‌ایم هم حاکی از آن است که نگرانی زیادی در این باب ایجاد شده و مسؤولان، جدای از تمام وقایع گذشته و مجوزهای قانونی و غیرقانونی احداث هتل، نگران پیامدهای خطرناک آتش‌سوزی و فروریزی آن در آینده هستند، برای همین سه فرضیه جدید برای هتل آسمان پس از آتش‌سوزی را مطرح کرده‌اند؛ اول: تخریب کامل، دوم: تخریب بخشی از طبقات و سوم بقای کامل، اما این‌که در نهایت چه حکمی از جلسات استانداری به بیرون درز کند، به تصمیم تیم کارشناسی ۱۱ نفره استانداری فارس بستگی دارد و بس!
آتش گلستان می‌شود؟
برخی اظهارنظرها از تخریب کامل سازه هتل آسمان به دلیل ناپایداری سازه آن در پی آتش‌سوزی ۱۴ ساعته و افزایش دمای سازه که بین ۶۰۰ تا هزار درجه سانتی‌گراد تخمین زده شده حکایت دارد. تعدادی از کارشناسان نیز از تخریب تعدادی از طبقات فوقانی این هتل برای سبک‌سازی وزن این سازه و انجام تعمیرات استحکام‌بخشی به این بنا سخن می‌گویند که در صورت اجرای هر دو نظریه می‌توان گلستان ارگ را برای آتش آسمان پیش‌بینی کرد.
البته تا اینجای کار، مالک هتل آسمان تصمیم به تخریب سازه ندارد و می‌گوید: تصمیماتی مبنی بر ساخت سازه نگهبان اطراف هتل گرفته شده و با استفاده از این سازه نگهبان که قرار است در اسرع وقت ساخته شود، مقاوم‌سازی برای هتل آسمان انجام خواهد شد و تخریب در کار نخواهد بود. مقاوم‌سازی انجام و ساخت هتل آسمان ادامه خواهد داشت.
در این ارتباط رحیم آزادی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس می‌گوید: هم‌اینک یک تیم کارشناسی ۱۱ نفره مشغول بررسی وضعیت هتل آسمان شیراز پس از آتش‌سوزی اخیر است و نتیجه بررسی‌های این تیم کارشناسی که از سوی دادستانی شیراز تعیین شده‌اند پس از جمع‌بندی برای صدور رأی در اختیار دادستانی قرار خواهد گرفت.
تابع بردبار، عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان فارس نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: در حال حاضر ضرورت دارد عملیات ایمن سازی و پایدارسازی موقت روی سازه ساختمان هتل انجام شود تا مشاور بتواند به پروژه ورود کند و نظر خود را در خصوص میزان خسارات وارده و به خصوص میزان ایستایی و مقاومت ساختمان در برابر بارهای ثقلی و جانبی حاصل از وزن طبقات و میزان پایداری آن در برابر دیگر مخاطرات احتمالی نظیر زلزله را ارزیابی کند و تا این تحقیقات انجام و نهایی نشود، نمی‌توان نظر قطعی را صادر کرد.
ارگ کریمخان، یادگار زندیه
ارگ کریمخانی در مرکز شهر شیراز قرار دارد. این ارگ در دوره سلطنت سلسله زندیه ساخته شده‌، پس از این‌که کریمخان زند شیراز را به عنوان پایتخت خود و این مکان را به‌عنوان محل زندگی خود انتخاب کرد.
در زمان سلطنت سلسله پهلوی از ارگ به ‌عنوان زندان استفاده شد که آسیب‌هایی به آن وارد شده ‌است.
در سال ۱۳۵۰ این ارگ به اداره فرهنگ و هنر وقت واگذار شد. این بنای بزرگ اکنون زیر نظر سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اداره می‌شود و از چند سال پیش کار مرمت این بنا آغاز شده‌است تا به عنوان موزه بزرگ فارس مورد استفاده قرار گیرد.
این اثر ۱۴ خرداد ۱۳۵۱ با شماره ثبت ۹۱۸ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

وقتی که ارگ کریم‌خانی از دایره خارج شد
جام‌جم اولین بار سال 93 به ماجرای هتل آسمان و ارگ کریم‌خانی ورود و گزارشی در این باره منتشر کرد؛ یعنی 14 سال پس از آغاز ساخت هتل و زمانی که خانم ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو برای ثبت جهانی ارگ کریم خان به شیراز آمده بود و پس از بازدید، ناامیدانه ارتفاع اضافه هتل آسمان را مانع از ثبت جهانی آن اعلام کرد.

محمد جلالی

ایران