این تایپ که من می‌کنم افشردن جان است!

پروسه تکمیل پرونده‌ای حقوقی تا صدور حکم شامل چه جزئیاتی است و فرآیند تایپ که سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری از آن سخن گفته‌اند، مربوط به کدام مرحله از این روند است؟
حکم قضایی، ساختار مشخصی دارد و آن بخش از حکم که طی آن مجازات قید می‌شود، تنها بخش کوچکی از آن است. هر حکم، مقدمه‌ای دارد که شامل مشخصات متهم، خلاصه‌ای از روند قضایی یعنی متن کیفرخواست، ادله و نتایج تحقیقات است. بخش دوم، اسباب موجهه است که خود به جهات موضوعی و جهات حکمی تقسیم می‌شود. در جهات موضوعی، به مسائل ماهوی یعنی عمل ارتکابی با ذکر جزئیات و نیز دلایل برای اثبات جرم و شهادت شهود پرداخته می‌شود و جهات حکمی نیز شامل استنادها به قانون و قواعد حقوقی است. بخش واپسین، منطوق حکم است یعنی حکم به معنای اخص حکم یا همان حکم دستوری و نظر قضایی قاضی. فرآیند تایپ پس از تکمیل همه اینها و صدور حکم آغاز می‌شود.
به نظر می‌رسد آنچه برای رسانه‌ها مهم است، همین منطوق حکم، یعنی رای صادره قاضی باشد؛ بنابراین چرا پیش از تایپ و در حالی که حکم صادرشده و نهایی است، این بخش به رسانه‌ها اعلام نمی‌شود؟
بله، درست است که صرفا همین بخش نهایی برای رسانه‌ها قابل توجه است چون آنها نتیجه‌محور هستند و می‌خواهند بدانند در نهایت سرنوشت فلان پرونده چه شده است، اما تا پیش از تایپ نمی‌شود رای صادره را اعلام کرد. چون حکم باید امضا شود و پیش از تکمیل فرآیند تایپ، امضای آن ممکن نیست. لازمه امضا از طرف قاضی، نسخه نهایی تایپ‌شده حکم است.
چرا تا پیش از تایپ امضای حکم ممکن نیست؟
به طور مثال به سهو قلم اشاره می‌کنم. مثلا اگر در ذکر مشخصات متهم یا در مستندات اشتباهی در تایپ رخ بدهد، گاهی قابل جبران نیست. چون مطابق با قوانین آیین دادرسی، اگر در تنظیم و نگارش رای دادگاه اشتباهی رخ بدهد، قاضی تا مقطع زمانی مشخصی می‌تواند آن را اصلاح کند. گاه هم در آرای قضایی، دوباره‌نوشتن حکم ممکن نیست و گاهی هم حتی قاضی چنین حقی ندارد که حکم را اصلاح کند. علت این محدودیت آخر این است که وقتی درخواست تجدید نظر ارائه می‌شود پرونده باید به دادگاه تجدید نظر ارجاع شود و دادگاه صادرکننده رای دیگر صلاحیت اصلاح آن را نخواهد داشت. البته در مواردی اگر دادگاه متوجه اشتباه مادی خود در نگارش و تنظیم حکم شود، می‌تواند رای تصحیحی بنویسد و آن را به حکم ضمیمه کند.
اینها را گفتم تا بگویم آنچه در دستگاه قضا از آن به عنوان فرآیند تایپ یاد می‌شود با آنچه در دیگر مکاتبات اداری یا در رسانه‌ها با آن مواجه‌ایم فرق دارد. توجه داشته باشید اتقان آرای قضایی، اتقان مدلول حکم است. بنابراین فقط آن بخش آخر که به رسانه‌ها اعلام می‌شود مهم نیست بلکه همه متن حکم اهمیت دارد. در دیگر مکاتبات اداری، بروز اشتباه چندان مهم نیست یا در رسانه‌ها اگر مکتوب باشند با توضیح قابل حل است و اگر برخط باشند که حتی نیاز به توضیح هم نیست و به‌راحتی می‌شود تصحیح کرد، اما اهمیت دقت در نگارش و تایپ در حکم قضایی چون قرار است به صورت حکم امضا، صادر و اجرا شود، بسیار بالاست؛ فرآیند تایپ در پرونده‌ای قضایی، فرآیندی مکانیکی نیست و دقت فراوانی می‌طلبد.
اما تصور ما از حکم صادرشده، متنی است که حتی اگر به دقت فراوان برای تایپ نیاز داشته باشد، نباید آن‌قدر طولانی شود که از آن به «فرآیند» تعبیر شود...
مساله این است که در برخی پرونده‌ها، از جمله پرونده‌های جرایم کلان اقتصادی، قاضی گاه با کیفرخواست و مقدماتی در چندده‌جلد روبه‌روست و قرار است با توجه به آنها پرونده را پیش ببرد. متن حکم نیز می‌تواند بسیار طولانی باشد. تعداد صفحات حکم محدودیتی ندارد؛ هر قدر جزئیات تحقیقات و متن کیفرخواست طولانی باشد، صفحات مربوط به متن حکم نیز طولانی خواهد بود و تایپ آن نیز فرآیندی طولانی را سپری خواهد کرد.