محدودیت برای قراردادهای نجومی

پول‌های مشکوکی که باعث دستمزدهای عجیب و غریب برخی بازیگران و برهم خوردن معادلات سینما می‌شود. جریان این پول‌های کثیف از وقتی شدت گرفت که چند سال پیش در شبکه نمایش خانگی سریالی ساخته شد که هزینه‌هایش سرسام‌آور و خارج از عرف بود و در آنجا برای مواردی هزینه می‌کردند که در سیستم سینما تعریف نشده بود و همان دستمزدهای عجیب و غریب بود که توقع بازیگران را برای بازی در کارهای بعدی‌شان بالا برد و اقتصاد سینما را کم کم به سمت فروپاشی سوق داد. در واقع از همان روزها بود که کسانی به اسم سرمایه‌گذار وارد شبکه نمایش خانگی و بعدا سینما شدند که اصلا دغدغه برگشت سرمایه نداشتند و پول‌هایی وارد شبکه نمایش خانگی و سینما شد که قرار نبود معلوم شود از کجا آمده‌اند.
این قضایا بر کسی پوشیده نبوده و نیست، اما سوال اینجا بود که چرا جلوی آن گرفته نمی‌شود. القصه افزایش بی‌قاعده دستمزد سینماگران در آن ایام، کار را به جایی رساند که بعضی از بازیگران همزمان با افزایش ارزش دلار در مقابل ریال، به‌شدت بر میزان دستمزدهایشان افزوده‌اند و برخی دیگر حتی دستمزدشان را به دلار طلب کردند و دستمزدشان را متناسب با افزایش قیمت دلار بالا بردند!
به هر حال حرف و حدیث‌ها در این باب به‌قدری شدت گرفت که چندی پیش شورای‌عالی تهیه‌کنندگان به دبیری سیدضیاء هاشمی متنی را در این خصوص منتشر کرد. در این متن آمده است:
«همکاران ارجمند، تهیه‌کنندگان محترم سینمای ایران
وظیفه همه ما حراست از کیان سینماست. در این راستا سلامت بنیان‌های اقتصادی سینما بر دوش تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران سینمای ایران است.
با کمال تأسف مدتی است با افزایش بی‌رویه و غیرمتعارف هزینه‌های تولید خصوصاً در بخش دستمزدها روبه‌رو هستیم. ما نظم‌دهنده و آرایش‌دهنده سینمای کشور هستیم. به این سبب و به منظور حراست از شرافت حرفه‌ای و امنیت سرمایه مصمم هستیم با اجرای برنامه‌های بلند مدت و میان مدت در اصلاح شیوه‌های تولید اقدام کنیم. مهم‌ترین اصل رعایت تعادل در نظام تولید به نسبت پیش‌بینی‌های درآمدی است. اصلی که متاسفانه به‌شدت توسط برخی از همکاران و سرمایه‌گذاران مخدوش شده است و این امر علاوه بر ایجاد شکاف‌های حرفه‌ای باعث سوء استفاده‌های خطرناکی در عرصه اقتصادی صنعت تصویر شده است.
به همه تهیه‌کنندگان آثار تصویری اعم از سینمایی و نمایش خانگی تاکید می‌کنیم زین پس صرفا باید در چارچوب قواعد مدنظر فعالیت کنند و در صورت عدم رعایت سطح دستمزد و عقد قراردادهای نامتعارف با پرداخت‌های خارج از عرف به بازیگران، تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار مسؤول خواهند بود و بنا بر تشخیص کمیته تشخیص و بررسی شورای عالی تهیه‌کنندگان متخلف متحمل جرایمی سنگین و جدی همچون تعلیق فعالیت، عدم همراهی صنفی و محدودیت‌هایی مشابه را خواهند داشت و فعالیت سرمایه‌گذاران متخلف نیز ممنوع و محدود خواهد شد.
ما خواهان شفافیت درخصوص اعلام منابع سرمایه‌گذاری و قراردادهای فی ما بین هستیم و این امر را لازمه سلامت تولید در سینمای ایران می‌دانیم. به یقین همه همکاران ما در نظام تولید آثار و سازمان سینمایی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز مدافع و پشتیبان این رویکرد هستند و از آنان خواهان همراهی هستیم.
رونق سینمای ایران در سال‌های اخیــــر مدیون تلاش همه دست‌اندرکاران سینمای ایران است و نباید اجازه دهیم دستمزدهای ناهنجار، همدلی و همراهی و همکاری همه ما را دچار خدشه کند».
بندبند اطلاعیه فوق درست و بدیهی است و بدون شک دقت به اصول حرفه‌ای سینما در تمام زمینه‌ها کارساز خواهد بود.
به این معنا که واجب است سینماگران ارزش‌های هنری فعالیت‌های خود را درک کنند و با تسلط روی کارشان، فعالیت‌های درستی در سینما داشته باشند، اما با چه سازوکاری قرار است جلوی پول‌های بی‌حساب و کتاب به این حوزه گرفته شود! طبق چه دستورالعملی افزایش بی‌رویه و غیرمتعارف هزینه‌های تولید خصوصا در بخش دستمزدها کنترل می‌شود و...
هرکسی به حقش برسد
سیدضیاء هاشمی، دبیر شورای‌عالی تهیه‌کنندگان سینمای ایران افزایش بی‌رویه و غیرمتعارف هزینه‌های تولید خصوصا در بخش دستمزدها را مهم‌ترین دلیل اتخاد تدابیر جدید دانست. او درباره چگونگی مقابله با دستمزدهای ناهنجار به جام‌جم گفت: ملاک ما قراردادی است که تنظیم می‌شود. البته همه ما به خوبی می‌دانیم که در این بین پول‌های به اصطلاح زیرمیزی هم رد و بدل می‌شود، اما آنچه سطح دستمزدها را در سینما دچار نوسانات عجیب و حیرت‌انگیز می‌کند به اصل قرارداد برمی‌گردد.
او ادامه داد: البته حرفه‌ای‌های این سینما حق دارند که دستمزد بالا طلب کنند، اما طبق نظر ما در شورای‌عالی تهیه‌کنندگان درست آن است دستمزدها به صورت پلکانی پرداخت شود. به عبارت دیگر تعیین رقم دستمزد از ابتدای کار راه درستی نیست. در حالتی که مدنظر ماست یک دستمزد نقدی داریم که کف دستمزد بازیگر است و بقیه درصدی است که تهیه‌کننده و بازیگر بر مبنای فروش فیلم در گیشه باهم توافق می‌کنند، اما این‌که بازیگری در همان ابتدای کار رقمی نجومی به‌عنوان دستمزد طلب کند غیراصولی است و از طرفی تهیه کننده و سرمایه‌گذاری که رقم نجومی پرداخت کند یا پول بادآورده دارد یا مشکوک.
هاشمی بیان کرد: اگر ما با این اقدامات براساس قراردادهای تنظیم شده مبارزه نکنیم ساز و کار و مناسبات فیلمسازی در سینما تغییر می‌کند و سینما مثل سال‌های 56 - 54 به ورطه ورشکستگی مطلق می‌رسد. البته همین الان هم سینمای ایران ورشکسته است. مگر چند فیلم در سال به فروش خیلی بالا در گیشه می‌رسد؟ ما در نظر داریم برگه‌های قراردادی هولوگرام‌دار یا با شماره سریالی مخصوص را در اختیار تهیه‌کنندگان قرار بدهیم. البته یک نسخه از این قراردادها برای ثبت وارد شورای‌عالی تهیه‌کنندگان می‌شود و از این طریق تمام فعالیت‌ها ضابطه‌مند می‌شود. تمام کارهایی که قرار است در شورای‌عالی تهیه‌کنندگان انجام دهیم هشداری است که از این طریق آدم‌ها به حق واقعی خودشان برسند و چنانچه یک فیلم در گیشه خوب فروخت تمام عوامل یک فیلم از عواید آن به نحو بهینه بهره‌مند شوند.

باران حیدری

سینما