قـــــلیـــــــــان بدون رتوش

مصرف قلیان به دلیل زمینه فرهنگی دیرینه در منطقه مدیترانه شرقی و به‌ویژه ایران پذیرفته شده است اما طی سال‌های اخیر و با ورود تنباکوی میوه‌ای، الگوی سنتی مصرف آن تغییر کرده است.
در گذشته قلیان بیشتر در مناطق جنوبی کشور و میان بانوان سالخورده خانواده و در منزل مورد استفاده قرار می‌گرفت درحالی که اکنون الگوی مصرف در سراسر کشور به ویژه بین جوانان و در سفره‌خانه‌های سنتی و مکان‌های مشابه شایع شده
است.
چهره واقعی قلیان را ببینید
باورهای اشتباهی به شرح زیر در ارتباط با مصرف قلیان وجود دارد که باید اصلاح شود:
اشتباه اول: می‌گویند عبور دود قلیان از داخل آب موجب کاهش سموم دود می‌شود اما این ادعا اصلا واقعیت ندارد و تنها نقش آن، کاهش دمای دود و افزایش رطوبت آن و درنتیجه قابل تحمل نکردن استنشاق آن برای فرد مصرف‌کننده است. برخلاف بسیاری از عقاید و باورهای سنتی، دود منتشره از قلیان حاوی مقادیر بی‌شماری مواد سمی است.
اشتباه دوم: می‌گویند قلیان اعتیاد آور نیست، درحالی که دود هر نوع محصول توتون از جمله توتون مورد مصرف در قلیان حاوی نیکوتین است که یک ماده اعتیاد آور است و چند بار مصرف آن موجب اعتیاد به نیکوتین می‌شود.
اشتباه سوم: می‌گویند مصرف قلیان کم‌خطرتر از سیگار است، در حالی که مصرف قلیان در مقایسه با سیگار دود بسیار زیادتری را وارد ریه‌های فرد مصرف کننده می‌کند.افراد سیگاری که به طور متوسط 8 تا 12 نخ سیگار در روز مصرف می‌کنند، به‌طور متوسط با 40 تا 75 پک به مدت
5 تا 7 دقیقه حدود نیم لیتر دود استنشاق می‌کنند، در حالی که مصرف‌کننده قلیان در هر وعده مصرف که به طور متوسط 20 -80 دقیقه طول می‌کشد، حدود 50 تا 200 پک می‌زند و هر پک به طور متوسط حاوی 0/15 تا یک لیتر دود است، یعنی هر وعده مصرف قلیان به طور متوسط معادل کشیدن 40 تا 80 و گاهی 100‌نخ سیگار است.
اشتباه چهارم: می‌گویند مصرف قلیان فقط برای فرد مصرف کننده خطرناک است، درحالی که استنشاق تحمیلی دود دخانیات شامل مصرف قلیان هم می‌شود. یک ساعت در معرض دود قلیان دیگران بودن، معادل مصرف شش تا هشت نخ سیگار است.
قلیان؛ عامل انتقال ویروس
از دیگر عوارض قلیان که در سیگار دیده نمی‌شود، افزایش احتمال انتقال بیماری‌های واگیردار و مسری، نظیر تبخال و هپاتیت و سل است که به‌دلیل اشتراکی بودن آن دیده می‌شود. حتی در صورت عوض کردن سر لوله قلیان، مواد باقی مانده در شلنگ آن می‌تواند عامل انتقال این بیماری‌ها باشد.
نکته دیگر، احتمال آلوده بودن توتون و تنباکوی مورد استفاده در قلیان به انواع قارچ‌ها و میکروب هاست. تنباکوی مورد استفاده در قلیان اغلب کیفیت مناسبی نداشته و با کمی اسانس قابل عرضه می‌شود.
مرگ با قلیان با برچسب تفریح یا تفنن !
درصد زیادی از خانواده‌هایی که شاهد قلیان کشیدن فرزندانشان به بهانه تفریح یا تفنن هستند از این واقعیتِ آگاه نیستند که هر وعده مصرف قلیان به طور متوسط معادل کشیدن 70 تا 100 نخ سیگار است و حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می‌شود، 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.
در پنج سال گذشته، ۴۸۰ هزار نفر به جمعیت استعمال کنندگان قلیان در کشورمان اضافه شده است. در حالی که دخانیات، شایع‌ترین عامل مرگ و میر قابل پیشگیری در جهان است و در کشور ما نیز سالانه ۵۰ تا ۵۵ هزار نفر به علت استعمال دخانیات جان می‌بازند. هر سال ۵۰۰ هزار نفر (معادل ۵درصد تعداد افراد بستری) در بیمارستان‌های کشور براثر استعمال دخانیات بستری می‌شوند .
مصرف قلیان تاثیرات مخربی بر ریه‌ها و قلب دارد. سرطان ریه، سرطان مری، بیماری انسدادی ریوی مزمن، آمفیزم، پایین بودن وزن هنگام تولد نوزاد، افزایش حملات آسم و ذات‌الریه برخی از خطرات مربوط به کشیدن قلیان هستند. استفاده از قلیان در کنار سرطان ریه با افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهان و مثانه نیز همراه است.

هر وعده قلیان مساوی با 70 تا 100 سیگار
از 1392 تا 1397در کشور 480هزار نفر بیشتر قلیان می‌کشند
فوت 50هزار نفر درسال به علت کشیدن سیگار و قلیان

پونه شیرازی

دانش و سلامت