بانوی بی‌نشان فراتر از اندیشه ماست

همه اسباب جهان به گونه‌ای چیده شود که تنها دختر آخرین پیامبر خدا باشی و ادامه دهنده اهل بیت او. با تولد فاطمه زهرا(س) همه قواعد جهان عرب تغییر می‌کند. پسران پیامبر اسلام(ص) فوت می‌کنند و تنها فرزندی که برایش می‌ماند دختری است که از جان عزیزترش می‌دارد. عزیز است چون خداوندگار سوره‌ای را به مبارکی وجود او نازل کرده و حجت را بر بندگان تمام می‌کند. دختری که همسر علی (ع) می‌شود و فرزندان آنها ادامه‌دهنده راه و دین پدربزرگ. فاطمه (س) مادر دختری به نام زینب(س) هم هست. خواهری که نامش با حادثه عاشورا گره خورده و بهترین خواهر عالم لقب گرفته است. به نظرم همین‌ها کافی است تا همیشه با احترامی عمیق به فاطمه زهرا(س) نگاه کرده و ایشان را خیلی دور و خیلی نزدیک پیدا کنی. دور از این بابت که به نظرم هیچ‌وقت متعلق به این دنیای خاکی نبوده، چند صباحی آمده، تغییراتی را شکل داده و رفته. بدون این که به این خاک ذره‌ای دل ببندد. شاید برای همین است که نه زمان دقیق رفتنش را کسی می‌داند، نه آن نقطه از زمین را که او را به خاک سپرده‌اند. مثل ققنوسی که دمی پدیدار می‌شود، طرحی می‌اندازد و می‌رود و چندین قرن است که آدمیان رد این ققنوس را نگاه می‌‌کنند و از شگفتی‌های آن متحیر می‌شوند. با هادی جان‌فدا شاعر اهل بیت (ع) که چندین غزل در وصف خانم صدیقه کبری (س) دارد هم‌صحبت شدیم تا از دریچه نگاه او زندگی حضرت فاطمه (س) را ببینیم.

هادی جان‌فدا متولد سال 60 است. خودش می‌گوید در یک خانواده مذهبی در میدان خراسان به دنیا آمده و اولین سنگ بنای اعتقادات مذهبی‌اش در خانواده گذاشته شده و شرکت در مراسم مذهبی این اعتقادات را محکم‌تر کرده است. از همان بچگی به به اهل بیت (ع) علاقه‌مند می‌شود و شعرهایی که در توصیف ائمه(ع) سروده شده را زمزمه می‌کرده است.پدرش مشوق اصلی‌ او برای توجه به ادبیات بوده چنان‌که از همان دوره نوجوانی غزلیات حافظ را حفظ می‌کند. خودش می‌گوید: ما ایرانی‌ها علاقه‌مند به اهل بیت (ع) هستیم. ارادات به ایشان در خون ماست. از نوجوانی اشعاری در وصف ائمه (ع) سرودم. ابتدا آنها را در جمع خانواده می‌خواندم و بعد کم‌کم آنها را در محافل بزرگ‌تر هم خواندم.

شبیه درد رفتی و شدی در استخوان پنهان / نمی‌یابم تو را ای در جهان مانند جان پنهان
فرشته مست دنبال صدایش راه می‌افتد / کسی که می‌برد نام تو را زیر زبان پنهان...
آنچه خواندید بخشی از یکی از غزلیات جان‌فدا در وصف حضرت زهرا (س) است.به این شاعر می‌گویم: حس من نسبت به حضرت فاطمه(س)، حسی است که دختر به مادر دارد. مادری بی‌دریغ و بسیار مهربان و در عین حال دست نیافتنی، یا بهتر بگویم مادری رویایی و در ادامه از جان فدا می‌خواهم که حسش را به حضرت زهرا (س) برایم بگوید.
می‌گوید: در این عالم به تنها کسی که بسیار ارادت دارم، حضرت صدیقه کبری (س) است. به نظرم شخصیت ایشان بسیار راز‌آلود است. اطلاعات بسیار کمی درباره ایشان در دسترس است، اما همین اطلاعات کم نیز کفایت می‌کند تا ما حضرت‌زهرا (س) را بزرگترین انسان تاریخ بدانیم. این اغراق شاعرانه نیست.
طبق احادیث، محبت پیامبران به حضرت فاطمه‌(س) فرض واجب است. در حدیثی می‌فرماید: خداوند به پیامبران نگاه کرد تا ببیند کدام یک از آنها حضرت فاطمه (س) را بیشتر دوست دارد و هم او را آخرین پیامبر قرار داد. به خاطر محبت رسول‌ا... به حضرت فاطمه (س) است که ایشان ختمی مرتبت هستند. این رابطه دختر و پدری نیست. این قرار خداوند بوده که یک زن نفر اول خلقت باشد. این مرتبه مقام زن را نزد خداوند نشان می‌دهد. در حدیث داریم که خداوند فرموده: زمین و آسمان‌ها برای انبیا خلق شده و انبیا را برای نوح و ابراهیم و موسی و عیسی خلق کرده و این چهار نفر را برای چهار نفر آفریده است؛‌ محمد، علی، حسن و حسین و این چهار تا را برای حضرت فاطمه (س) .اینها نشان می‌دهد انسان‌‌ها عاجزند از درک مقام حضرت فاطمه(س). تابشی از ایشان به ما رسیده و ما مدهوش وجود ایشان هستیم. کسانی که فاطمه زهرا (س) را شناختند، حضرت محمد (ص) و حضرت علی (ع) بودند و کسی که این دو نفر را شناخت، حضرت فاطمه (س) بود. از این دریای بیکران قطره‌‌ای برمی‌داریم و شعری می‌گوییم که به نظرم همین قطره از ظرف وجودی ما خیلی بیشتر است.

از جان فدا می‌پرسم، جامعه ما دینی است اما آنچه شما از آن به عنوان مقام حضرت فاطمه (س) نام بردید، خیلی کم در جامعه ما صحبت می‌شود در حالی‌که ایشان می‌توانند به عنوان الگویی کامل به زنان معرفی شوند؟
این شاعر می‌گوید: به نظرم حضرت فاطمه (س) خیلی بزرگ‌تر از آن است که الگوی ما قرار گیرد. الگوی ما بهتر است فِضه باشد که کنیز حضرت بود و در جوار حضرت صدیقه کبری (س) بزرگ شد. از طرفی در جامعه ما متاسفانه هر زمان حرف مقام زن به میان می‌آید، ذهن به سمت کلیشه‌‌های رایجی مانند حجاب می‌رود. حجاب مهم است اما اگر زنان مقام خود را درک کنند، مساله‌ای مانند حجاب برایشان حل می‌شود. اگر زنان ما متوجه جایگاهی که خداوند برایشان در نظر گرفته‌ است، شوند دیگر حاشیه‌ها برایشان اهمیت پیدا نمی‌کند.
از منظر شیعه، برترین انسان تاریخ یک زن است که او حضرت زهرا (س) است.اگر زن متوجه این نکته شو‌د که خداوند برای چه هدف بزرگی او را آفریده، برای خودش ارزش بیشتری قائل می‌شود. خداوند تربیت انسان‌ها را به زن واگذارکرده است، کاری که فقط در اختیار پروردگار است و تنها کسی را که در این تربیت شریک کرده، زن است. این مقام یکی از بزرگ‌ترین مقام‌هایی است که می‌توان به انسان داد. اگر زنان این جایگاه را درک کنند، هم حجاب خود را درست می‌کنند و هم رفتار و گفتار و... باید به زنان یادآوری کنیم که هدف از خلقت آنها پرورش انسان‌های بزرگ است.
از جان‌فدا می‌پرسم با توصیفی که از فضه دادید آیا می‌توان او را نمود و جلوه بیرونی حضرت زهرا(س) دانست؟
این شاعر و پژوهشگر می‌گوید: بخشی از جلوه ایشان می‌توان در نظر گرفت.کسی که در خانه حضرت صدیقه کبری(س) بزرگ شده حتما رنگ و بویی از خانم خانه گرفته است.از زندگی حضرت‌زهرا (س) زیاد اطلاعاتی در دست نداریم. ایشان «مستوره» هستند. ایشان همیشه در حجاب و عفاف بوده‌اند.
اهل تظاهر و این که نمود بیرونی داشته باشند،نبوده‌اند.اما طبق احادیث فضه، به قرآن مسلط بوده، عبادت و حیای او نیز زبانزد بوده و همه اینها را از حضرت زهرا (س) یاد گرفته است.

هادی جان‌فدا می‌گوید: شعر گفتن درباره صدیقه طاهره (س) خیلی دشوار است. در میان ائمه ایشان تنها خانمی هستند که جزو معصومین هستند.
در فرهنگ اسلامی زن بسیار مورد احترام است و این احترام را می‌توان جزو معجزات پیامبر اسلام( ص) دانست. در زمانه‌ای که عرب جاهلی زن را موجودی به دردنخور و نان‌خور اضافی می‌دانست، حضرت محمد (ص)، به زنان ارزش داد.ایشان فاطمه‌(س) را می‌بوید و می‌گویند: فاطمه بوی بهشت می‌دهد.مقابل دخترش تمام قد بلند می‌شود.برای چنین شخصیتی شعر گفتن سخت‌ترین کار جهان است. اشعارم برای حضرت زهرا (س) بنا به اراداتی است که به ایشان دارم و توفیقی است که ایشان داده و من جرات کرده‌ام در وصف ایشان شعر بگویم. شعر گفتن درباره بانوی بی‌نشان دشوار است. بانوی مستوره‌ای که نه تاریخ فوتش معلوم است و نه جایی که به خاک سپرده شده است و فقط پیامبر(ص) و امیرالمومنین (ع) می‌دانند فاطمه‌زهرا‌(س) که بود و چه منزلتی داشت و ختم کلام این که:‌ تو از قلب علی دلباز‌تر قبری نمی‌خواهی / از اول بوده‌ای در بهترین جای جهان پنهان

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار