ورزش ایران، توسعه‌ در 4 دهه

به گزارش جام جم آنلاین ، وقوع انقلاب اسلامی ایران به معنای باز شدن فصلی تازه در ورزش ایران بود. در این فصل تازه نوع مدیریت تغییر کرد، شیوه‎های جدیدی وارد مدیریت و کنترل بر ورزش ایران شد و رویکرد جدیدی به وجود آمد. درحالی‌که ورزش ایران در سال‎های ابتدایی انقلاب می‎توانست پیشرفت بیشتری را تجربه کند و به موقعیت‎های جدیدی دست یابد اما جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران وقفه‎ای به‌اندازه یک دهه ایجاد کرد. در این وقفه بسیاری از استعدادهای ورزشی ایران از بین رفت و موقعیت‎های افتخارآفرینی از ورزش کشور سلب شد.

ورزش بانوان نیز کاملاً به بوته فراموشی سپرده شد. جنگ تحمیلی که هزینه‎های زیادی به کشور تحمیل کرد باعث شد ورزش به مبحثی فراموش‌شده در مدارس تبدیل شود اما شگفت آنکه در همین دوران جنگ و رکود، تیم ملی فوتبال ایران در جام ملت‎های آسیا شرکت کرد و با کمترین امکانات و درحالی‌که کشور درگیر جنگ و حاشیه بود در میان سایر تیم‎های آسیایی قدرت‌نمایی خود را نشان داد. نکته مهم دیگر این است که باوجود درگیری کشور با موضوع جنگ، کشور ایران در رقابت‎های آسیایی هم شرکت کرد و صاحب مدال شد.

این شرایط نشان داد که ورزش کشور باوجود معضل بسیار بزرگی به نام جنگ آن‌چنان از پتانسیل بالایی برخوردار است که حتی در بدترین شرایط اجتماعی هم به جام ملت‎ها و بازی‎های آسیایی می‎رود و مدال و مقام می‎گیرد. به عنوان مثال در طول جنگ تحمیلی، ورزش ایران دو بار دربازی‌های آسیایی شرکت کرد، یک‌بار در سال 1982 و یک‌بار در سال 1986.

دربازی‌های آسیایی 1982 که در دهلی‌نو برگزار شد ، کاروان ورزشی ایران درحالی‌که کشور درگیر جنگ بود 12 مدال به دست آورد. در بازی‌های آسیایی 1986 نیز که این رقابت‌ها به میزبانی سئول پایتخت کره جنوبی برگزار شد کاروان ورزشی ایران 22 مدال گرفت.

تیم ملی فوتبال ایران هم در دوران جنگ تحمیلی سه بار در جام ملت‎های آسیا شرکت کرد. بار نخست در سال 1980 بود و با کوهی از مشکلات به مقام سوم آسیا رسید. در جام ملت‎های چهار سال بعد یعنی 1984 به مقام چهارم رسید و درنهایت در جام ملت‎های 1988 بار دیگر عنوان سومی را کسب کرد.

در دوران جنگ تحمیلی ، ورزش ایران دو بار حضور در المپیک را تحریم کرد ( سال‎های 1980 و 1984). اما ورزش ایران در المپیک 1988 سئول نماینده اعزام کرد و یک مدال هم در رشته کشتی آزاد توسط عسگری محمدیان گرفت.

40 مدال المپیکی در 40 سال

حضور ایران در رقابت‎های المپیک پس از دوران جنگ نیز ادامه یافت. ورزش ایران در کل تاریخ المپیک‎ها تا امروز 69 مدال کسب کرده است که از این تعداد 40 مدال پس از انقلاب به‌دست‌آمده است.

ایران دربازی‌های آسیایی هم پس از انقلاب روند رو به رشدی در پیش گرفت. از سال‎های ابتدایی انقلاب که مصادف با جنگ و مشکلات مربوط به تغییرات ساختاری متعدد در ایران بود ، بگذریم به رند رو به رشد درزمینهٔ کسب مدال‎های آسیایی می‎رسیم. ورزش ایران در کل تاریخ بازی‎های آسیایی موفق به کسب 438 مدال شده که از این تعداد 255 مدال بعد از انقلاب در رشته‎های مختلف به‌دست‌آمده است. ضمن اینکه پس از انقلاب بانوان ورزشکار برای نخستین بار در این رقابت‎ها موفق به کسب مدال شدند.

ایران در آسیا، ایران در جهان

ورزش ایران در سال‎های پس از انقلاب توسعه همه جانبه‎ای پیدا کرد. در اینجا توسعه در سطح بین‎المللی مدنظر است. رشته‎های ورزشی مختلف فرصت حضور در رقابت‎های جهانی و قهرمانی آسیا را پیدا کردند ضمن اینکه پای ورزشکاران ایران به انواع و اقسام تورنمنت‎های بین‌المللی و معتبر باز شد.

پیشرفت ایران به‌مرورزمان نیز مشهود بود. حالا رشته‎های متعددی همچون والیبال، هندبال، انواع رشته‎های رزمی ، کشتی، شطرنج و ... در رقابت‎های متعددی در سطح آسیا و جهان شرکت می‎کردند.

تداوم حضور در رقابت‎های جهانی باعث پیشرفت شگرف برخی از رشته‎ها شد. رشته‎ای همچون تکواندو تا پیش از انقلاب رشته‎ای ناشناخته به شمار می‎رفت اما پس از انقلاب تبدیل به یکی از نقاط قوت ورزش ایران شد، رشته‎ای که هم در رقابت‎های آسیایی مدال‌آور بود و هم در المپیک و جهانی.

تکواندو پویایی بیشتر خود را از دهه 70 آغاز کرد. این دهه مقارن با پیشرفت در بسیاری از رشته‎ها بود. در طی 4 دهه از گذشت انقلاب اسلامی ایران ، برخی از رشته‎ها همچون کشتی، تکواندو، شطرنج و والیبال و رشته‎های دیگری همچون وزنه‎برداری و کاراته حضوری مداوم در انواع رقابت‎های بین‌المللی داشته‎اند و افتخارآفرینی و مدال‌آوری‌شان به‌صورت مستمر بوده است.

سرمایه‎گذاری روی رشته‎های مدال‌آور

از دیگر ویژگی‎های ورزش ایران پس از انقلاب سرمایه‎گذاری بر روی رشته‎های مدال‌آور بود. کشتی ، وزنه‎برداری و تکواندو از مدال آورترین رشته‎های ایران در عرصه‎های مختلف جهانی هستند و همواره استعدادهای متعددی در این رشته‎ها حضور دارند. ورزش حرفه‎ای در هر کشوری یک قانون ثابت دارد. هر رشته‎ای که در یک حیطه جغرافیایی در جهان پتانسیل بالایی از خود نشان بدهد روی همان رشته‎ها بیشتر سرمایه‎گذاری می‎شود. در رابطه با ایران رشته‎های کشتی، وزنه‎برداری و رزمی بسیار استعدادپرور هستند و سرمایه‎گذاری پس از انقلاب روی آنها ضروری به نظر می‎رسید. نتیجه این سرمایه‎گذاری این است که اکثر مدال‎هایی که در المپیک و سایر رقابت‎های سطح آسیا و جهان برای ایران به دست آمد برای رشته‎هایی مثل کشتی ، وزنه برداری و تکواندو بود. البته در این میان نباید از دیگر رشته‎ها همچون کاراته، شطرنج و فوتسال غافل شد.

محبوب‎ترین ورزش ایران

به اقتضای مکان و زمان ، در هر نقطه‎ای از جهان یک‌رشته ورزشی محبوبیت دارد. در ایران شاید کشتی بسیار موفق باشد اما فوتبال بدون هیچ شک و تردیدی محبوب‎ترین ورزش ایران است.

محبوبیت فوتبال و بروز استعدادهای گوناگون در این رشته باعث شد تا پس از انقلاب حجم زیادی از برنامه‎ریزی‎ها و سرمایه‌گذاری‎ها بر روی آن معطوف شود. لیگ برتر فوتبال تشکیل شد، لیگ‌های زیرگروه همانند دسته یک ، دسته دو ، دسته سه و سایر لیگ‌های پایین‌تر نیز تشکیل شدند. نکته بسیار مهم به وجود آمدن حجم وسیعی از ستاره‌ها در فوتبال ایران بود. درواقع توسعه فوتبال، توسعه ستاره‌ها را هم به دنبال داشت، ستاره‌هایی که برای نخستین بار راه لیگ‌های معتبر اروپایی را در پیش گرفتند و به تیم‌هایی مثل بایرن مونیخ رفتند همانند علی دایی یا کریم باقری. محبوبیت این ستاره‌ها در آن زمان بسیار قابل‌توجه بود و یک اتفاق جدید اجتماعی به شمار می‌رفت.

توسعه فوتبال در سطح باشگاهی نیز باعث شد رقابت‌های لیگ دسته یک آزادگان به لیگ برتر ارتقا پیدا کند. تعداد تیم‌های لیگ برتری افزایش یافت و پای مربیان خارجی بیشتر از هر زمان دیگری به فوتبال ایران باز شد. فوتبال ایران برای نخستین بار در آسیا عناوین فردی بسیار ارزشمند همچون توپ طلای فوتبال آسیا از سوی همین ستاره‌ها نظیر علی دایی و یا خداداد عزیزی شد. تیم ملی فوتبال ایران پس از انقلاب چهار بار به جام‌جهانی رفت و حضوری مداوم در جام ملت‌های آسیا داشت. در تمام سال‌های اخیر فوتبال ایران همواره در صدر برترین تیم‌های آسیایی قرار دارد هرچند هنوز قهرمان جام ملت‌های آسیا نشده و یا به المپیک راه نیافته است.

محبوب‌ترین ورزش ایران باوجود مشکلات و کاستی‌های فراوان همچنان ورزش شماره یک موردعلاقه عامه مردم است.

از سویی می‌توان توسعه فوتبال در ایران را از دلایل اصلی رشد روزافزون نشریات و رسانه‌های ورزشی قلمداد کرد. مطبوعات ورزشی با توجه به محبوبیت فوتبال در دهه هفتاد رو به رشد رفتند و اکنون روزنامه‌ها ، سایت‌ها و مجلات ورزشی متعددی برای ورزش (و نه‌فقط فوتبال) وجود دارد.

راه دشوار توسعه امکانات و زیرساخت‌های ورزشی

پس از انقلاب اسلامی ایران پروژه‌های ورزشی متعددی در ایران برای ساخت در دست احداث قرار گرفت. سالن‌های ورزشی متعددی در ایران افتتاح شد، باشگاه‌های ورزشی نیز یکی پس از دیگری تشکیل شدند و ورزشگاه‌های بزرگی نیز افتتاح شدند. توسعه زیرساخت‌های ورزشی ایران معمولاً با مشکلات متعددی همراه بوده است که البته بزرگ‌ترین مانع همان مشکلات مالی است. این مشکلات مالی البته مانعی برای افتتاح پروژه‌های جدید نشد. پس از انقلاب تعداد ورزشگاه‌ها در ایران افزایش یافت و حتی برخی از مناطق محروم و روستاهای نیز صاحب زیرساخت‌های ورزشی شدند.

موج جدید در ورزش

در رابطه با توسعه ورزش بانوان می‌توان به‌تفصیل صحبت کرد. پیشرفت ورزش بانوان ایران به سه بازه زمانی دهه 70، دهه 80 و دهه 90 تقسیم می‌شود. در این دوران ورزش بانوان در برخی از رشته‌ها بالندگی گرفت و صاحب مدال‌های متعددی در سطح جهان شد.

اما نکته مهم این است که با تشکیل رشته‌های جدید، لزوم تشکیل فدراسیون‌های جدید به وجود آمد. کم‌کم با گسترده‌تر شدن ورزش ، برنامه‌هایی همچون استعدادیابی، استفاده از علم روز دانش دنیای ورزش و ورود مربیان خارجی جدی‌تر شدند.

به فاصله گذشته 4 دهه از انقلاب اسلامی ایران ورزش ایران توسعه زیادی پیدا کرد اما به نظر می‌رسد به‌منظور نزدیک شدن به استانداردهای جهانی باید هزینه و وقت بیشتری صرف شود.