ورزش چگونه مغز شما را جوان نگه می‌دارد؟

«فعال باش، سالمندی با شکوه است.» پشت این حقیقت، شماری از پرسش‌های علمی بدون پاسخ وجود دارد. پژوهشگران همچنان مشغول تحقیق در مورد مزایای ورزش هستند. برخی مطالعات نشان می‌دهد ورزش می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد.

کد خبر: ۱۱۷۳۵۴۷

نتایج تازه‌ترین تحقیق که در نشریه ساینس (Science)منتشر شده، سرنخ‌های جدیدی ارائه می‌کند. در این پژوهش به موش‌هایی که به‌طور ژنتیک دچار بیماری آلزایمر بودند، داروهایی خورانده شد که بی‌درنگ موجب رشد سلول‌های جدید مغزی می‌شد و از آسیب دیدن آنها جلوگیری می‌کرد. همچنین از تأثیر مفید فعالیت در پیشگیری از زوال عقل نیز استفاده شد. به‌راستی، آیا می‌توان روزی اثر ورزش را برای درمان آلزایمر در نظر گرفت؟ اگر چنین است دقیقا چه باید بکنیم؟

مطالعات نشان داده، داشتن فعالیت مناسب در زندگی می‌تواند بعدها خطر مشکلات حافظه را کاهش دهد. برای مثال، اخیرا محققان در پروژه‌ای که بیش از هزار زن سوئدی را مورد مطالعه قرار داده بودند دریافتند، شروع زوال عقل در افرادی که با آمادگی قلبی، حداکثر فعالیت را روی دوچرخه‌ثابت انجام می‌دادند در مقایسه با آنها که ورزش نمی‌کردند به‌طور متوسط تا 5/9 سال به تأخیر افتاد.

اما چنین مطالعاتی نمی‌تواند تمام عوامل مخالف دیگر را که ممکن است در خطر ابتلا به زوال عقل مؤثر باشند، از ژن‌ها گرفته تا سایر جنبه‌های سبک زندگی سالم که معمولا مربیان منظم از آن استفاده می‌کنند را رد کند. در واقع آنها توضیح نمی‌دهند ورزش چه تأثیری بر مغز دارد.

آیا افرادی که آلزایمر دارند می‌توانند
به کمک ورزش با آن مبارزه کنند؟

وجود چنین شواهدی در جوندگان قوی‌تر از انسان است. محققان در آزمایشی، یک موش مبتلا به آلزایمر را در محیطی قرار دادند که غذای موجود در آن غنی شده از پروتئین‌های ریز‌ریز شده بتا‌آمیلوئید بود. به نظر می‌رسید فعالیت موش برای یافتن و خوردن این مواد که موجب کاهش رسوبات پلاک‌های چسبنده مغزی می‌شد، از پیشرفت بیماری در موش جلوگیری کرد. نتایج این تحقیق در برخی افراد نشان داد ورزش موجب بهبود عملکرد شناختی آنها می‌شود. این موضوع برای ما این سؤال را مطرح می‌کند که وقتی یک بیماری عصبی مغزی مانند آلزایمر که پیشرفت کرده است تا چه میزان ورزش کردن می‌تواند در درمان آن اثرگذار باشد.

ورزش چگونه از مغز محافظت می‌کند؟

یک مزیت کلیدی ورزش، کمک به ایجاد نورون‌های جدید در مغز است. در ساختار هیپوکامپ مغز، برای یادگیری و حافظه، سلول‌های پیشگام عصبی وجود دارد که می‌تواند سبب ایجاد سلول‌های جدید مغزی شود. بتازگی این بحث مطرح شده است که آیا نورون‌های جدید در طول زندگی انسان‌ها به‌وجود می‌آید. مطالعات در جوندگان نشان داده است توسعه نورون‌ها در دوران بلوغ به حفظ بعضی مهارت‌های شناختی خاص از جمله به یادگیری محیط فیزیکی و یادآوری نحوه حرکت در آن کمک می‌کند.

نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد صرفا توسعه نورون‌ها ممکن است کافی نباشند. محققان به موش‌های بیمار داروهای حاوی سلول‌های پیشگام عصبی در هیپوکامپ خوراندند، به اضافه ژن درمانی که تکثیر این سلول‌ها را تقویت می‌کرد. به این ترتیب موش‌ها سلول‌های مغزی جدیدی ساختند.

رُدُلف تانزی، استاد عصب‌شناسی دانشکده پزشکی هاروارد در بوستون آمریکا و همکارانش در تحقیقاتشان به این نتیجه رسیدند که ساخته شدن نورون‌های جدید اوایل زندگی ممکن است بعدها حافظه را محافظت کند. اما مغزی که در حال حاضر مبتلا به آلزایمر است، دارای محیطی متضاد است.

آیا می‌توان افراد مبتلا به آلزایمر را با چنین روشی درمان کرد؟ در پاسخ باید گفت این رویکرد در شرکت‌های دارویی کمتر مورد توجه قرار گرفته، زیرا تلاش آنها برای کاهش پلاک آمیلوئید است که نورون‌ها را احاطه کرده و می‌کشد. برخی محققان بر این باورند این امر مستلزم بررسی دقیق‌تر است.