جای خالی خیران سلامت در حوزه ‌پیشگیری

در این شرایط، عقل سلیم حکم می‌کند که به‌جای تمرکز بر بخش درمان، در حوزه بهداشت و پیشگیری تمرکز کنیم تا ترمز بیماری‌های غیرواگیر کشیده شود. اگر عمده منابع نظام سلامت صرف درمان بیماری‌های غیرواگیر شود، هیچ‌گاه این منابع مالی نمی‌تواند پاسخگوی افزایش روزافزون هزینه‌های درمانی شود.

در اصطلاح گفته می‌شود نظام درمان مثل چاهی بی‌انتهاست که هر قدر منابع و اعتبار در آن ریخته شود، پر نمی‌شود. در کشورهای توسعه یافته با تمرکز بربخش بهداشت و پیشگیری، هم سطح سلامت جامعه ارتقا پیدا کرده و هم هزینه‌های درمانی را کاهش داده‌اند تا بیماری‌های غیرواگیر، منابع نظام سلامت را نبلعد.

با وجود آن‌که دولت درچهار سال اخیر، حدود 24 هزار تخت بیمارستانی راه‌اندازی کرده است، اما منابع محدود دولتی نمی‌تواند همه نیازهای حوزه بهداشت و درمان را مرتفع کند. در همین مسیر، سال‌هاست که خیران سلامت به میدان آمده‌اند و با افتتاح بیمارستان‌های متعدد، بخش مهمی از نیازهای درمانی کشور را مرتفع کرده‌اند.

به گفته محمدهادی ایازی، معاون اجتماعی وزیر بهداشت، خیرین سلامت بیش از 15 هزار میلیارد ریال سال گذشته به حوزه سلامت کشور برای ساخت بیمارستان و مراکز درمانی و خرید تجهیزات کمک کرده‌اند. همچنین با کمک خیران در چند سال اخیر 40 بیمارستان در کشور ساخته شده و 40 بیمارستان دیگر نیز در حال احداث است.

علاوه بر این 40 درصد بنا و زمین بیمارستان‌های تهران و به همین نسبت در شهرستان‌ها نیز جزو اموال موقوفه به‌حساب می‌آید. همچنین به گفته شهلا میرگلوبیات، رئیس شورای مشارکت‌های زنان مجمع خیرین سلامت، این مجمع از سال 88 تاکنون حدود 5000 میلیارد تومان در حوزه سلامت هزینه کرده است.

افزون بر این، او تاکید دارد: حدود نیمی از تخت‌های بیمارستانی کشور فرسوده‌اند و همچنین حدود 105هزار تخت بیمارستانی هم نیاز داریم که قطعا بودجه‌های دولتی، کفاف تامین این نیازها را نمی‌دهد و حضور خیران سلامت در این عرصه می‌تواند بسیاری از کاستی‌های این حوزه را برطرف کند.

با وجود کارنامه درخشان خیران سلامت در حوزه درمان، نیاز داریم که این خیران در حوزه بهداشت و پیشگیری هم فعال تر شوند تا آمار بیماری‌های غیرواگیر در کشور، فروکش کند. به طور مثال در حالی که سالانه بیش از صد هزار مورد جدید ابتلا به سرطان در کشور ثبت می‌شود، حضور خیران سلامت در بخش غربالگری و پیشگیری، می‌تواند آمار ابتلا به سرطان را کاهش دهد. اگر خیران سلامت در حوزه پیشگیری از سرطان فعال شوند، در این صورت دیگر نیاز کمتری وجود دارد که خیران سلامت در بخش‌های پرهزینه شیمی‌درمانی و رادیوتراپی به میدان بیایند.

نقش مهم متولیان نظام سلامت در ساماندهی خیران

هیچ نهادی مثل وزارت بهداشت از نیازهای حوزه سلامت، آگاه نیست‌ به همین دلیل می‌تواند خیران سلامت را برای حضور در بخش بهداشت و پیشگیری ترغیب کند. ساماندهی فعالیت خیران سلامت و سوق دادن آنها به بخش بهداشت و پیشگیری، اقدام مهمی است که وزارت بهداشت با انجام آن می‌تواند هم از هزینه‌های درمانی این وزارتخانه بکاهد و هم سیر صعودی ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر را کنترل کند.

پیشتر اصغر سلیمی، عضو فراکسیون سلامت مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید کرده بود: بهتر است سازوکاری پیشنهاد شود که خیران سلامت در حوزه پیشگیری فعال باشند، زیرا هزینه کردن در حوزه پیشگیری بسیار اثربخش‌تر و ماندگارتر از هزینه کردن در حوزه درمان است.

مثلا حضور خیران برای تجهیز و افتتاح خانه‌های بهداشت روستایی یا راه اندازی پایگاه‌های سلامت در شهرها، می‌تواند به معنی استفاده حداکثری از ظرفیت خیران سلامت در حوزه پیشگیری باشد. با وجود آن‌که در اغلب روستاهای کشور، خانه‌های بهداشت روستایی وجود دارد، اما خیلی از این خانه‌های بهداشت به نوسازی نیاز دارد؛ طوری که حداقل پزشک به فعالیت در آن روستا ترغیب شود. در این حوزه هم خیران سلامت می‌توانند کمک‌های چشمگیری ارائه دهند.

واقعیت این است که فعالیت در حوزه‌های درمانی، بیشتر از فعالیت در حوزه بهداشت و پیشگیری به چشم می‌آید. همچنین اثربخشی فعالیت‌های درمانی، زودبازده‌تر از بخش بهداشت و پیشگیری است، اما با وجود این، هم اکنون در کشور ما نیازهای نظام سلامت در بخش بهداشت، بسیار بیشتر از نیازهای حوزه درمانی است. متولیان نظام سلامت باید همین نیازها را برای مردم و خیران سلامت تشریح کنند و قطعا در صورت تشریح درست شرایط، خیران سلامت از سرمایه‌گذاری در بخش بهداشت و پیشگیری استقبال خواهند کرد.