نردبان ژنتیک

دستکاری ژنتیکی برای تولید ابرانسان

جوسایا زاینر (Josiah Zayner) اولین فردی است که توانست در مولکول دی‌اِن‌اِی (DNA) خود تغییر ایجاد کند. او با پخش زنده‌ مراحل آن در وبلاگ شخصی خودش «دانش، هنر، زیبایی» به تمام جهان نشان داد، چقدر انجام این کار ساده است. زاینر گفته، این بار دومی بوده که دی‌اِن‌اِی خودش را دستکاری ژنتیک کرده است.

کد خبر: ۱۱۰۰۴۲۲

او با استفاده از کریسپر (CRISPR) که روش بسیار جدیدی در تصحیح ژن است، پروتئین میوستاتین (Myostatin) را در بخشی از ماهیچه‌ جلوی بازوی خود حذف کرده است. میوستاتین از رشد ماهیچه جلوگیری می‌کند. بنابراین حداقل از لحاظ نظری انتظار می‌رود که پس از آزمایش، در آن بخش از بازو شاهد افزایش حجم ماهیچه باشد.

برای این کار فقط به یک قطعه دی‌اِن‌اِی نیاز است که به آن پروتئین کاس9 (Cas9) متصل است و یک مولکول آراِن‌اِی راهنما (gRNA) که به پروتئین بگوید دقیقا به کجا برود. زمانی که این دی‌اِن‌اِی دستکاری شده به جلوی بازوی زاینر تزریق شد، به کمک پروتئین و آراِن‌اِی راهنما به محل مورد نظر رفته و سپس ژن میوستاتین را حذف کرده است. برای این که ببینیم آیا زاینر به یک اَبَرانسان تبدیل می‌شود یا نه، باید همچنان صبر کنیم، اما از نظر خود زاینر این موضوع اهمیتی ندارد، زیرا به گفته‌ او نکته‌ اصلی آزمایش این است که ما اکنون در لبه‌ تیغ‌ تغییر انسانیت هستیم.

او در وبلاگ خود نوشته است: من اولین انسان از هزاران نفری هستم که ژنوم خود را در آینده تغییر خواهد داد. این روش برای مصارف پزشکی، علمی، ورزشی و حتی فقط برای این که مردم دلشان می‌خواهد ژنوم خود را دستکاری کنند یا حوصله‌شان سر رفته، استفاده خواهد شد!

زاینر که امروز یک نظریه‌پرداز در حوزه علوم شهروندی بوده (citizen science) و هکر زیستی است، پیش از این از دانشمندان ناسا بوده و در پروژه‌ گسترش باکتری‌ها برای پشتیبانی زندگی انسان روی مریخ فعالیت می‌کرده است، اما هدف او در حال حاضر ترویج علم و فراگیر شدن مفاهیم علمی در زندگی روزمره است. آرزوی بلندپروازانه‌ و بحث‌برانگیز او این است که می‌خواهد همه‌ انسان‌ها ابزارهای خودت انجام بده (Do-it-yourself که به اختصار به آن DIY می‌گویند) برای آزمایش‌های زیست‌شناسی و مهندسی ژنتیک در اختیار داشته باشند. برخی کارشناسان در این خصوص اظهار نگرانی کرده‌اند. به عقیده‌ آنها این روش می‌تواند با وارد کردن افرادی که پیشینه‌ای از آزمایش‌های زیستی رایج در پژوهشگاه‌ها ندارند به جامعه‌ علمی، موجب هرج و مرج در جامعه دانشمندان DIY شود، اما برخی دیگر نظر مساعدی به این دیدگاه جدید دارند. زاینر می‌گوید، این نخستین‌بار در تاریخ بشر است که انسان‌ها دیگر برده‌ محتوای ژنتیک که با آن متولد می‌شوند نخواهند بود. او در وبلاگ خود نوشته است: اکنون که در حال گزارش این خبر هستم، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در حال بررسی پرونده اولین ژن درمانی در انسان‌هاست. این فرآیند از نظر من همچنان بسیار کند پیش می‌رود، زیرا آزمایش‌های بالینی در این خصوص پیش از سال 1387 آغاز شده بود. من می‌خواهم به این راه سرعت ببخشم. می‌خواهم انسان‌ها در مورد مواد وراثتی بدنشان حق انتخاب پیدا کنند.