اولویت‌های آمریکا در خاورمیانه پس از داعش

بیش از چهار سال حیرت‌انگیز، داعش مناطق زیادی از عراق و سوریه را بلعید و کنترل میدان‌های نفتی را در اختیار گرفت و با استفاده از گردن زدن، تجاوز و اقدامات وحشیانه دیگر در دل مردم رعب و وحشت ایجاد کرد. در حال حاضر، تضعیف این گروه به ایران، روسیه و دیگر کشورها اجازه می‌دهد به مزایایی دست بیابند. از سوی دیگر، پراکنده شدن ائتلاف ضد داعش، به احیای تقسیمات و ایجاد شرایطی منجر می‌شود که امکان تجمع دوباره و تجدید قوا را برای افراط‌گرایان فراهم می‌آورد. در این شرایط به نظر می‌رسد رهبران آمریکا هیچ طرح و برنامه‌ای برای مدیریت این بی‌ثباتی و موفقیت نظامی خود ندارند. یکی از نگرانی‌های اصلی، منطقه نیمه‌خودمختار کردستان است که تا همین اواخر، لنگر با ثبات عراق بود. اما امروز، آینده عراق یکپارچه مورد شک و تردید قرار گرفته است. با برگزاری همه پرسی استقلال در ماه سپتامبر امسال با اصرار مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق و برخلاف هشدارهای دولت مرکزی عراق ترکیه، ایران و ایالات متحده، متحد اصلی کردها، مبنی بر این‌که این رای گیری می‌تواند به تجزیه عراق منجر شود، مبارزه علیه داعش را تضعیف می‌کند و اختلاف‌ها و جناح‌بندی‌ها را حتی میان گروه‌های کرد گسترش می‌دهد.

چالش‌های آمریکا در عراق

از زمان برگزاری همه‌پرسی - که از حمایت گسترده رای‌دهندگان برخوردار بود- نیروهای عراقی کنترل کرکوک، شهر نفتخیز عراق را به عهده گرفتند، شهری که بارزانی با استفاده از تهدید داعش در سال 2014، پیشمرگه‌های کرد را به سوی آن روانه و آن را تسخیر کرد. عراق همچنین بتدریج کنترل مرزهای مشترک عراق با ترکیه و سوریه را از نیروهای کرد تحویل گرفت، نیروهایی که توسط واشنگتن مسلح و آموزش دیدند. در نهایت مسعود بارزانی مجبور به کناره‌گیری از قدرت شد.

وزیر امورخارجه آمریکا، رکس تیلرسون ماه گذشته به بغداد سفر کرد تا کردها - که یکی از نیروهای توانمند در برابر داعش بودند - و دولت مرکزی عراق را به حل و فصل اختلافات ترغیب کند. پس از آن، کردها اعلام کردند قصد دارند نتایج همه‌پرسی استقلال را به حالت تعلیق درآورند و وارد مذاکرات شوند. آرام کردن تنش‌ها در عراق و حل و فصل اختلافات طولانی‌مدت، مانند پیدا کردن یک فرمول عادلانه برای به اشتراک گذاشتن سود حاصل از فروش نفت، در حالی که حفظ موقعیت کردستان به عنوان منطقه نیمه خودمختار از اولویت‌های آمریکاست برای ثبات منطقه ضروری است. در عین حال، ایران و روسیه نفوذ خود را در منطقه گسترش داده‌اند. پس از این‌که آمریکایی‌ها صدام حسین را که در زمان حکومتش، عراق در کنترل اقلیت سنی بود سرنگون کردند، ایران با همسایه خود ارتباط نزدیکی برقرار کرد. ایران اکنون قدرت نفوذش را با آموزش شبه‌نظامیان شیعی که با دولت در مبارزه با داعش همکاری می‌کنند، به رخ می‌کشد.