چرا نفـت گران نشد؟

این در حالی است که قیمت نفت، زمانی که قرار بود توافق حاصل شود، در پایه 50 دلار قرار داشت و انتظار می‌رفت، قیمت نفت وارد کانال 60 دلاری شود که نه تنها قیمت نفت بالا نرفت بلکه روند نزولی را نیز طی کرد.

31 فروردین ماه سال جاری، کمیته نظارت برکاهش تولید کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، توافق کاهش تولید نفت را شش ماه دیگر تمدید کرد. در آن زمان، اعضای این کمیسیون مشترک خواستار رعایت بیشتر توافق‌نامه کاهش تولید نفت و تمدید اجرای آن به مدت شش ماه دیگر بودند. برای اولین بار، کشورهای عضو و غیر عضو اوپک ، ماه دسامبر سال 2016 درباره کاهش تولید نفت توافق کرده بودند.

این مساله از آنجا مهم و جدی شده که قیمت نفت در بازارهای جهانی از اواسط سال 2014 تاکنون به نصف کاهش یافته است. اوپک و 11 کشور دیگر تولیدکننده نفت غیر عضو در این سازمان از جمله روسیه در ماه دسامبر سال گذشته میلادی تصمیم گرفتند، از میزان تولید روزانه خود یک میلیون و 800 هزار بشکه بکاهند. توافق نامه کاهش تولید نفت اوپک و غیر اوپک از اول سال جاری میلادی آغاز و زمان اجرای آن نیز شش‌ماه تعیین شد.

اما همه این اقدامات، موجب کاهش قیمت نفت نشد و این، یک چالش اساسی برای کشورهای صادرکننده نفت محسوب می‌شود. بیژن زنگنه، وزیر نفت چندی پیش درباره علل پایین آمدن قیمت نفت اعلام کرد، دلیل کاهش قیمت نفت، افزایش تولید این محصول در آمریکاست. آمریکا حدود 900 هزار بشکه تولید نفت خود را افزایش داده که بسیار بیشتر از برآورد اوپک است. وی گفته بود، در حال رایزنی با اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) هستیم، اما برای این‌که اعضا آماده تصمیم‌گیری شوند، کار دشوار است.

با توجه به این‌که مدت زیادی از کاهش تولید نفت اوپک به‌منظور تاثیرگذاری در بازار نفت نمی‌گذرد، باید صبر کرد تا آثار آن ارزیابی شود. وزیر نفت اعلام کرده بود، کاهش تولید در اوپک ، یعنی توافق و اجماع برای کاهش تولید سخت است.

زمانی که کشورهای عضو و غیر عضو اوپک تصمیم گرفتند، کاهش تولید را اجرایی کنند، عربستان سعودی با این موضوع مخالفت کرد، اما در نهایت مجبور به قبول این سیاست شد. عربستان تا مدت زیادی این قانون را اجرا نکرد و بعد از چند مدت، بخشی از تعهدات خود را عملی کرد. این در حالی بود که روسیه غیر عضو اوپک در توافق به همه تعهدات خود عمل کرده بود و کشورهای عضو اوپک، هیچ‌کدام روی تعهدی که داده بودند پایبند نبودند. ایران نیز در این توافق مستثنا شده بود و به دلیل کاهش صادرات در دوران تحریم توانست دوباره سهم از دست رفته خود را در بازار به دست آورد، اما آیا این توافق که افزایش قیمت نفت را به دنبال نداشت، باز هم تمدید خواهد شد؟

تصمیم‌گیری برای ادامه یا لغو توافق

نشست بعدی کشورهای عضو اوپک و غیر عضو اوپک، 22 سپتامبر (31 شهریور) برگزار خواهد شد.

از اکنون تا قبل از برگزاری نشست اوپک، وزیران نفت کشورهای عضو و غیر عضو اوپک جلساتی را در ابعاد تمدید توافق تشکیل می‌دهند و به احتمال زیاد دوباره این توافق تمدید خواهد شد. به این دلیل که در شرایط فعلی علاوه بر افزایش نفت شیل آمریکا کشورهایی مانند عربستان مازاد سهمیه نفت خود را صادر می‌کنند و همین مساله موجب شده، بازار جهانی از نفت اشباع شود.

محمد حسین علی‌اکبری