خانواده‌های پرجمعیت به آنتن برمی‌گردند

در این برنامه‌ها اثرات و برکات افزایش جمعیت بر خانواده و سلامت روانی افراد جامعه به صورت علمی مورد توجه و واکاوی قرار می‌گیرد. از سوی دیگر به این موضوع هم پرداخته می‌شود که اضافه شدن حضور یک فرزند به اعضای خانواده چه تاثیراتی می‌تواند بر ارکان آن داشته باشد. الزامات و چگونگی ترسیم یک خانواده پر جمعیت و موفق و انعکاس اثرات و تبعات مثبت آن بر کل جامعه در رسانه ملی و تولیدات رادیویی و تلویزیونی بهانه این گزارش است.

شیرینی فرزندآوری

معصومه آشتیانی‌زاد، مدیر گروه خانواده شبکه دو در پاسخ به این سوال که برنامه سازان باید از چه راهکارهایی بهره ببرند تا تصویر یک خانواده بزرگ و خوشبخت را بدرستی به تصویر بکشند به جام‌جم گفت: برنامه‌های متفاوتی در قالب‌های گوناگون در رسانه ملی در حوزه خانواده تولید و پخش می‌شود. برنامه‌سازان از ساختارهای نمایشی و غیر‌نمایشی در این حوزه بهره می‌برند، اما به نظرم قبل از این که ابعاد خانوار را مطرح کنیم که بحث بسیار جدی ای هم است، باید در رسانه ملی برای بازنمایی مفهوم خانواده ایرانی کاری کنیم تا خانواده‌‌ای کارآمد، با نشاط و سرزنده را نشان بدهیم. مسلما اگر به مردم، خانواده ایرانی را خانواده‌ای کارآمد نشان بدهیم، می‌توانیم انگیزه ازدواج ایجاد کنیم.

وی ادامه داد: در حال حاضر سن ازدواج بالا رفته و این مساله دلایل مختلف دارد. به همین دلیل تاکید دارم باید خانواده‌ای کارآمد را نشان بدهیم که مشکلات را یکی پس از دیگری پشت سر می‌گذارند، اما با یک روحیه خوب و با نشاط. طبیعی است قالب‌های برنامه سازی در ذهن مخاطب ماندگار می‌ماند.

این مدیر گروه عنوان کرد: اگر ما در قالب نمایش، یک خانواده ایرانی را به عنوان نهادی نشان بدهیم که مرتب مشکل دارند و پدر و مادر نسبت به هم پرخاشگری می‌کنند، مسلما تاثیر منفی روی مخاطب می‌گذارد. حال فکر کنید چنین موضوعی در یک سریال درام یا طنز به تصویر کشیده شود، طبیعی است جوان ایرانی وقتی این مشکلات را می‌بیند دیگر به ازدواج تمایل ندارد. بنابراین ما باید خانواده ایرانی را به عنوان یک خانواده کارآمد و با نشاط به تصویر بکشیم و بعد از آن روی ابعاد خانوار کار کنیم.

آشتیانی زاد با اشاره به این که رسانه ملی در بحث فرزندآوری نقش بسیار موثری دارد، توضیح داد: ما باید در مرحله بعد، بچه داری و فرزندآوری را امری با نشاط نشان بدهیم که به طور مسلم بچه‌ها در خانواده عامل نشاط و تکامل هستند. نباید در فیلم‌ها و سریال‌ها بچه‌ها را به عنوان موجود مزاحم نشان بدهیم یا این که آنها را در حال گریه و شیون به تصویر بکشیم. در واقع باید کودک را در خانواده به‌عنوان کسی نشان بدهیم که منجر به شیرینی و نشاط در زندگی می‌شود. در این صورت تمایل به فرزندآوری زیاد می‌شود. بنابراین در مرحله اول باید روی خانواده شاد و کارآمد کار کنیم و در مرحله دوم فرزندی را نشان بدهیم که به زندگی، شیرینی و لذت می‌بخشد. با این اقدام، تشویق به ازدواج و فرزندآوری در ضمیر ناخودآگاه مخاطب می‌نشیند.

وی ادامه داد: در حال حاضر ما در برنامه‌های عصر خانواده و کام شیرین شبکه دوی سیما به این موضوعات می‌پردازیم و اصلاح رفتارها در زندگی را به مردم آموزش می‌دهیم. همچنین مسابقه خانوادگی هم طراحی شده که در صورت تامین بودجه تولید خواهد شد. قصد داریم قطعات نمایشی کوتاه با محوریت خانواده با نشاط را تولید کنیم و نشان بدهیم چطور می‌توان گره‌های کور زندگی را با مدیریت و با نشاط حل کرد. رسانه ملی کم‌کم در حوزه خانواده مسیر خودش را شفاف تر کرده است و گام‌های مثبت‌تری برمی دارد.

قانع کردن خانواده‌ها

مریم جلالی، کارشناس فرهنگی و برنامه‌ساز اعتقاد دارد در این مساله متغیرهای زیادی دخیل است. قبل از این که رسانه ملی روی خانواده پرجمعیت کار کند، باید نقاط تاریک و کور را در ابعاد خانوارها پیدا و بعد در این باره برنامه‌ریزی کند. بنابراین تبلیغات صرف در این مساله تاثیر اصولی نخواهد گذاشت، بلکه باید خط مشی روشنی را پیش‌رو داشته باشیم و خانواده‌ها را به فرزندآوری تشویق کنیم.

وی ادامه داد: ما ابتدا باید خانواده‌ها را قانع کنیم بچه‌های بیشتر نه‌تنها منجر به مشکلات نمی‌شوند، بلکه به داشتن یک خانواده بانشاط کمک می‌کنند و حتی در تربیت بچه‌ها هم تاثیرگذار است.

این کارشناس فرهنگی تاکید کرد: بنابراین باید در حوزه جمعیت روی خرد عمومی کار کنیم و این نیازمند خلاقیت و برنامه‌ریزی است. ضمن این که در این حوزه باید سازمان‌های مرتبط و مسئول دیگر همچون دانشگاه‌ها، آموزش و پرورش و‌... به کمک رسانه ملی بیایند. باید زمینه‌های تبلیغاتی در این حوزه از پشتوانه تحقیقاتی برخوردار باشد تا به دنبال راهکارهای بهتر باشیم. در ضمن، بعد از قانع کردن مردم نباید آنها را رها کنیم، بلکه با تکرار می‌توان این موضوع را نهادینه کرد. جلالی عنوان کرد: بچه‌دار شدن یک تشخیص خانوادگی است. ما باید ابتدا روی این متغیرها کار کنیم که چرا سن ازدواج بالا رفته است. اگر این متغیر را اصلاح کنیم بقیه موارد حل می‌شود.

داستان خانواده در همه کشورها

مصطفی شریفی، تهیه‌کننده برنامه خانواده یک معتقد است: همه کشورهای دنیا، از کشورهای پیشرفته گرفته تا در حال توسعه روی داستان خانواده کار می‌کنند تا خانواده‌ای شاد، با نشاط، مدیر و مدبر را به تصویر بکشند. از سوی دیگر رهبرمعظم انقلاب همیشه بر مساله فرزندآوری تاکید کرده‌اند و باید این مهم را عملیاتی کرد.

وی ادامه داد: اگر کشور ما در حال حاضر به سمت کوچک‌سازی و تک‌فرزندی حرکت می‌کند، به این دلیل است که دو دهه روی این موضوع کار کرده‌ایم که فرزند کمتر، زندگی بهتر. حال می‌خواهیم روی موضوع فرزندآوری بیشتر کار کنیم. بنابراین، این مساله نیازمند فرهنگ‌سازی است. ما در برنامه خانواده یک به موضوع اقتصاد خانواده می‌پردازیم که چطور می‌توان از یک درآمد کم، نهایت استفاده را کرد تا زندگی بانشاط داشت. در واقع یاد می‌دهیم درآمد بیشتر خوشبختی نمی‌آورد، بلکه مدیریت درست اقتصادی در خانواده منجر به زندگی خوب می‌شود. ضمن این که روی تفاوت‌های خانواده‌های کوچک و بزرگ کار می‌کنیم.

این تهیه کننده عنوان کرد: همچنین به این موضوع می‌پردازیم که وجود خواهر و برادر چه تاثیراتی روی دیگر فرزندان می‌گذارد. به‌نظرم بهتر است در کنار برنامه‌های رسانه ملی، مجموعه‌ای از دستگاه‌های فرهنگی روی این مساله کار کنند تا شاهد اتفاقات خوب باشیم.

خطر پیر شدن کشور

فرزندآوری یک مجاهدت بزرگ است. ما با خطاهایی که داشتیم، با عدم دقت‌هایی که از ماها سر زده، یک برهه‌ ای در کشور ما متاسفانه این مساله مورد غفلت قرار گرفت و ما امروز خطراتش را داریم می‌ بینیم؛ که من بارها این را به مردم عرض کرده‌ ام. پیر شدن کشور، کم شدن نسل جوان در چندین سال بعد، از همان چیزهایی است که اثرش بعدا ظاهر خواهد شد؛ وقتی هم اثرش ظاهر شد، آن روز دیگر قابل علاج نیست؛ اما امروز چرا، امروز قابل علاج است. (رهبر معظم انقلاب در دیدار با مداحان در سالروز ولادت حضرت زهرا(س)، 11 اردیبهشت 1392)

فاطمه عودباشی

رادیو و تلویزیون