چالش تعیین ایستگاه اول در سفر به مریخ

سفر انسان به مریخ را شاید بتوان بزرگ‌ترین چالش فضایی قرن حاضر دانست. سیاره‌ای که از جهات بسیاری به زمین شباهت دارد، اما برای رسیدن به آن باید میلیون‌ها کیلومتر مسافت طی کرد و از طرفی کنار آمدن با اقلیم خشن آن برای هر انسانی کار ساده‌ای نیست. تقریبا از اوایل دهه 2000 میلادی و به دنبال موفقیت کاوشگرهای فضایی مختلف در کاوش مریخ، بحث اعزام انسان به این سیاره بیش از پیش جدی‌تر شد. تا آنجا که سازمان‌های فضایی همچون ناسا رسما از طرح‌های عملیاتی برای تحقق این هدف رونمایی کردند.

به نظر می‌رسد برنامه سفر به مریخ در ناسا نسبت به سایر سازمان‌های فضایی جهان با جدیت بیشتری دنبال می‌شود. صاحب‌نظران در جامعه فضایی آمریکا، استراتژی‌ها و برنامه‌ریزی‌های مختلفی را برای چگونگی دستیابی انسان به مریخ ارائه کرده‌اند. استراتژی مشترک بین تمام این طرح‌ها، این است که برای اعزام انسان به مریخ باید یک برنامه میانی تعریف کرد. لیکن در سال‌های گذشته بخش عمده‌ای از اختلاف‌نظرها بر سر طراحی این برنامه میانی خود را نشان داده است.

در زمان ریاست جمهوری جورج بوش پسر، بحث بازگشت انسان به ماه به عنوان طرح میانی برای فتح مریخ مطرح شد و فعالیت‌هایی نیز در این زمینه آغاز شد. به این شکل که فضانوردانی به ماه اعزام و پایگاه‌های دائمی در آنجا ایجاد شود. سپس از این پایگاه‌ها برای پرتاب فضاپیماهای سرنشین‌دار به مریخ استفاده شود. موافقان این طرح اذعان دارند پرتاب فضاپیما از ماه به سوی مریخ به دلیل جاذبه سطحی کمتر آنجا و نیز نداشتن جو، ساده‌تر و کم‌ هزینه‌تر است و از طرفی ماه هدف نزدیک‌تر و دردسترس‌تری برای این منظور است، اما مخالفان، فتح مجدد ماه را از نظر فنی هدف چالش‌برانگیزی نمی‌دانند.

زمانی که باراک اوباما به ریاست جمهوری آمریکا رسید، طرح بازگشت به ماه لغو شد و سفر به سیارک‌های نزدیک به زمین به عنوان هدف میانی برای فتح مریخ انتخاب شد. موافقان این طرح را از لحاظ فنی بسیار با ارزش‌تر می‌دانند و معتقدند فضانوردان به واسطه سفر به یکی از سیارک‌های نزدیک به زمین، تجربیات ارزشمندی در زمینه سفرهای بین‌سیاره‌ای به دست می‌آورند. تجربه‌ای که برای سفر به مریخ بسیار ضروری است. به واسطه این طرح، فضانوردان برای نخستین‌بار به منطقه‌ای فراسوی مدار ماه سفر می‌کنند.

در همین راستا پروژه‌ای با عنوان «تغییر مدار سیارک» تعریف شد. بر این‌اساس کاوشگری بدون سرنشین که با رانشگرهای الکتریکی کار می‌کند خود را به یکی از سیارک‌های نزدیک به زمین می‌رساند و آن را به دام انداخته و تا محدوده مدار ماه می‌آورد. در همین حین فضانوردان به منظور ملاقات با سیارک دزدیده شده(!) به فضا اعزام می‌شوند و قطعاتی از آن را به زمین بازمی گردانند.

اما با آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ، او طرح سفر به سیارک‌ها را لغو و دوباره طرح بازگشت به ماه را به عنوان طرح میانی برای سفر انسان به مریخ انتخاب کرد، اما ناسا اعلام کرد در طرح جدید از فناوری‌های توسعه‌یافته در پروژه سفر به سیارک‌ها استفاده می‌شود. یکی از این فناوری‌ها رانشگرهای الکتریکی است. رانشگرهایی که نسبت به موتورهای شیمیایی وزن کمتری دارند و فضای کمتری را در فضاپیماها اشغال می‌کنند. در عین حال نیرو و توان بیشتری را برای حرکت کاوشگرها و فضاپیماها ایجاد کرده و مدت زمان بیشتری می‌توان از آ‌نها استفاده کرد. با این روش، کارایی سامانه‌های فضایی افزایش پیدا می‌کند و هزینه‌های کمتری را به سازندگان تحمیل خواهد کرد.

محمدرضا رضائی