اخراجی دردسرساز برای ترامپ

برای بررسی علت جنجالی شدن این خبر و پیامدهای ابتدا نگاهی می‌کنیم به اهمیت اداره تحقیقات فدرال آمریکا معروف به «اف‌بی‌آی».

جایگاه اف‌بی‌آی

اداره تحقیقات فدرال آمریکا معروف به «اف‌بی‌آی» از نهادهای رسیدگی به جنایات و جرایم فدرال و وابسته به وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا و به نوعی بازرسی و تحقیق کننده‌ی وزارت دادگستری آمریکاست؛ که تحت نظر دادستان کل فعالیت می‌کند و مأمورانی برای اجرای قوانین فدرال در اختیار دارد.

دوره ماموریت رئیس اداره اف‌بی‌آی 10 ساله است، و به پیشنهاد رییس‌جمهور و تصویب سنای آمریکا منصوب می‌شود.

اف‌بی‌آی قدرتمندترین نهاد اطلاعاتی امنیتی ایالات متحده آمریکاست و به بزرگترین نهاد اجرای قانون در جهان مشهور است. ماموریت اصلی اف‌بی‌آی پیگیری پرونده‌های اقدام علیه امنیت داخلی آمریکا از جمله مقابله با تروریسم، خرابکاری، جرم‌های برنامه‌ریزی شده، جرم‌های اینترنتی، نقض حقوق بشر است.

رسیدگی به جنایاتی مثل سرقت‌های بزرگ، قتل‌ها، جنایاتی که چند ایالت را درگیر کرده و همکاری با دیگر نهادها در صورت نیاز از دیگر وظایف اف‌بی‌آی است.

نظر به گستردگی وظایف اف‌بی‌آی، که این اداره را به با نفوذترین و موثرترین نهاد امنیتی و اطلاعاتی آمریکا تبدیل کرده است، حساسیت‌های زیادی درباره انتخاب رییس این اداره، تعهد به استقلال و عدم مداخله در فعالیت این اداره، و همچنین نحوه انتخاب و برکنار رییس اف‌بی‌آی وجود دارد.

این اهمیت به اندازه‌ای است که در سال 1974، در ماجرای واترگیت، رییس‌جمهور وقت ریچارد نیکسون به دلیل مداخله مستقیم در برکناری معاون اداره اف‌بی‌آی، تحت فشار مستقیم کنگره، و افکار عمومی ناچار به کناره‌گیری از سمت ریاست جمهوری شد.

به همین دلیل برخی محافل سیاسی و رسانه‌ای در آمریکا با بازگویی ماجرای واترگیت و استعفای نیکسون خواستار استعفای دونالد ترامپ از ریاست جمهوری آمریکا شده‌اند.

همچنین اولین رییس برکنار شده اف‌بی‌آی «ویلیام اس سشسنز» که در ژانویه سال 1993 توسط «بیل کلینتون» رییس جمهور وقت آمریکا برکنار شد. و اکنون جیمز کومی دومین رئیس اف بی آی در طول تاریخ این سازمان است که از سمت خود اخراج شده است.

برکناری جیمز کومی

جیمز کومی 57 ساله، 4 سال پیش (چهارم دسامبر 2013) پس از معرفی از سوی باراک اوباما و تایید سنای آمریکا به ریاست اف‌بی‌آی منصوب شد. این وکیل آمریکایی در دولت جرج بوش پسر هم قائم مقام دادستان کل ایالات متحده بود.

عملکرد کومی در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا در دو مرحله مورد توجه قرار گرفت. نخستین در پرونده حذف ایمیل‌های وزارت خارجه آمریکا در دوره هیلاری کلینتون که در اوج رقابت انتخاباتی آمریکا مطرح شد، و به اعتقاد هیلاری کلینتون و طرفداران وی تاثیر تعیین کننده‌ای در کاهش آرای کلینتون و شکست انتخاباتی وی داشت.

دوم، پیگیری پرونده ارتباط دونالد ترامپ و اطرافیانش با روسیه و حمایت مسکو از ترامپ در رقابت انتخاباتی سال 2016، که ظاهرا به علت اصلی برکناری وی تبدیل شده است.

برخی مقامات وابسته به دولت ترامپ تعلل در پیگیری ایمیل‌های پاک شده هیلاری کلینتون را دلیل برکناری کومی اعلام کرده‌اند، اما توجه به این نکته که ترامپ در دوره تبلیغات انتخاباتی از کومی به دلیل همین پیگیری‌ها تشکر کرده بود، ارزش این دلیل را کاهش می‌دهد.

در عوض باید توجه داشت که جیمز کومی چندی پیش در اقدامی که خشم ترامپ را برانگیخت از تحقیق درباره ارتباط نزدیکان ترامپ با روسیه در دوران انتخابات خبر داد، و از وزارت دادگستری آمریکا خواسته بود منابع مالی این تحقیق را تامین کند.

جیمز کومی هفته گذشته درباره اتهام دخالت روسیه در مسیر انتخابات آمریکا و هک اسناد سایبری ستاد دموکرات‌ها، در برابر کنگره این کشور شهادت داد و قرار بود روز پنجشنبه برای ارائه توضیحات بیشتر در این زمینه، در مقابل اعضای کمیته اطلاعات سنا حاضر شود.

وی ساعاتی قبل از برکناری هم، دستور پیگیری پرونده مایکل فلین مشاور امنیت ملی برکنار شده ترامپ را درباره اخذ 45 هزار دلار هدیه از یکی از شبکه‌های روسی زبان صادر کرده و گفته بود پرونده فلین در اخذ هدیه از لابی‌های ترکیه هم همچنان مفتوح است.

نکته جالب نحوه برکناری جیمز کومی است که، حین سخنرانی برای کارکنان این نهاد اطلاعاتی و امنیتی آمریکا در لس آنجلس، خبر اخراجش را دریافت کرد. اقدامی که از جهت شکلی هم یک بدعت در آمریکا شناخته شده و مرد انتقاد قرار گرفته است.

نتیجه

آنچه مسلم است، دولت ترامپ بر سر نفوذ و کنترل نهادهای اطلاعاتی و امنیتی اختلافات عمیقی با مخالفان خود دارد. به گونه‌ای که برخی محافل از این اختلاف به منزله جنگ قدرت ترامپ با مخالفان یاد می‌کنند.

مهمترین محور این مناقشه، اتهام ارتباط پنهان دونالد ترامپ و اعضای ستاد انتخاباتی وی با روسیه است که تاکنون 4 قربانی داشته است.

استعفای مایکل فلین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، تحت فشار مخالفان و برکناری «پریت بهارارا» دادستان بخش جنوبی نیویورک، «سالی یاتس» دادستان کل آمریکا و اینک برکناری جیمز کومی، رئیس اف‌بی‌آی در دو ماه گذشته نشانه‌هایی از جنگ قدرت میان ترامپ و مخالفان وی است.

اگرچه کاخ سفید و کاخ کرملین همواره اتهام حمایت از ترامپ در مبارزات انتخاباتی را رد کرده‌اند، اما نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا مدعی‌اند که اسناد زیادی برای تایید این ارتباط وجود دارد.

به همین دلیل اقدام ترامپ در برکناری خارج از عرف رییس اف‌بی‌آی - که عامل اصلی در پیگری پرونده ارتباط جریان ترامپ با روسیه بود - اشتباه راهبردی مهمی است که می‌تواند در شطرنج سیاست آمریکا برای وی گران تمام شود. چه آنکه کنگره آمریکا اعلام کرده پس از برکناری کومی درباره تحقیق پرونده ترامپ و روسیه مصمم‌تر شده است.

در حوزه افکار عمومی و فضای رسانه‌ای هم زبان مخالفان ترامپ تیزتر شد، چنانکه برخی رسانه‌های آمریکایی با اشاره به برکناری معاون اف‌بی‌آی در سال 1974، در ماجرای واترگیت که تحت فشار سنگین داخلی منجر به استعفای ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور وقت آمریکا شد، خواستار استعفای ترامپ شدند.

سرعت تبدیل شدن ماجرای برکناری جیمز کامی به یک رسوایی در کنار اعتراض بی‌سابقه و دامنه‌دار علیه ترامپ در چهار ماه گذشته، نشان داده که مخالفان ترامپ به همان اندازه که وی ناپخته، عجول و بدون آینده نگری اقدام می‌کند، صبور، سازمان یافته و هدفمند کار می‌کنند.

جام جم آنلاین - یوسف اسماعیلی