نمایش زندگی شخصی حد و مرز دارد

او یکی از کسانی است که شاید بسختی بتوان در شبکه‌های مجازی پیدایش کرد. با ضیایی به گفت‌وگو نشستیم تا تجربه این حضور نه چندان پررنگ را برایمان توصیف کند.

آقای ضیایی حضور و فعالیت در فضای مجازی برای شما چه حال و هوایی دارد؟

حضور در فضای مجازی تجربه بسیار خوبی است. در زمانه‌ای هستیم که در سطوح اجتماعی اقبال به این فضاها تا حدودی زیاد شده است. این ناگزیری، ناشی از بحران در روابط اجتماعی ماست و از ارزش‌ها و کارکردهای فضای مجازی نمی‌کاهد. در واقع به دلیل این که در شرایطی ویژه این امکانات را می‌پذیریم، با آسیب‌هایی در آن نیز مواجه می‌شویم. امروز در جامعه ما فضای مجازی و گروه‌های اجتماعی در حال جایگزینی یک‌سری از روابط اجتماعی هستند. مثلا گروه سنی کودک و نوجوان به‌دلیل شرایط جدید دچار بحران ارتباطی شده اند و مهارت‌های ارتباطی را نیاموخته‌اند. این گروه سنی توانایی خود را حتی در بازی کردن رو در رو و ارتباط اجتماعی سالم از دست می‌دهند. امروز بسیاری از کودکان نمی‌توانند در کوچه بازی کنند در حالی که این بازی است که آنها را رشد می‌دهد. در این جایگزینی شیوه‌های ارتباطی، جامعه از منافع و کاربردهای آن بهره می‌گیرد و در این استفاده گروه سنی شکل ارتباطات بزرگسالان هم تغییر می‌کند. افراد زیادی از دیدارهایشان کاسته‌اند که در نهایت آثار زیانبار خود را نشان خواهد داد. این صحبت‌های من به این معنا نیست که با فضای مجازی مخالف هستم. مخالفت با فضای مجازی خنده‌دار است. حتی گزارش‌ها نشان می‌دهند که سانسور این شبکه ها، نتیجه معکوس دارد و افراد بخصوص گره سنی جوان، نوجوان و کودک را برای استفاده بیشتر تحریک می‌کند.

خودتان چقدر در کدام شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی فعالیت دارید؟

در بسیاری از شبکه‌ها حضور دارم، اما فعالیتم را در سال‌های اخیر کانالیزه کرده‌ام. از شبکه‌هایی مانند اینستاگرام خسته شده‌ام. در حالی که فردی منزوی هستم و رسانه‌های اجتماعی می‌تواند برایم مفید باشد، اما نمی‌توانم به‌طور مداوم از آنها استفاده کنم. طبیعی است که کار اصلی‌ام نوشتن و پژوهش است، انبوهی از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌هایی که بعضا فیلتر شده‌اند، می‌توانند من را به جهانی از دانش و اطلاعات کاربردی وصل کنند. هر چند اتصال به سایت‌ها و کتابخانه‌های خارجی از طریق فیلترشکن سخت است، اما ترجیح می‌دهم خود را به کتابخانه‌های دنیا و کتابخانه‌های غیرکلاسه شده موجود در شبکه‌های اجتماعی وصل کنم. بعضی از شبکه‌های تلگرام بالغ بر ده تا 20هزار کتاب غیرکلاسه شده دارند. یکی از آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی افزایش کمی زبان فارسی است که در مقابلش شاهد افزایش کیفی نیستیم و این باعث تنها ماندن افرادی می‌شود که می‌خواهند در این فضا تولید دانش و محتوا کنند. این روند به ما بستگی دارد. نمی‌توانیم دیگران را مقصر بدانیم. نمی‌توانیم شبکه اجتماعی را به عنوان یک وسیله تکنولوژیک مقصر بدانیم. از طرفی هیچ‌وقت هم قبل از استفاده از فناوری نمی‌توان گفت قسمتی از آن را آموزش می‌دهیم و بعد استفاده می‌کنیم. باید فناوری را بومی کرد و این بومی کردن در واقع برنامه‌ریزی‌ای است که نشان می‌دهد چطور از آن استفاده کنیم.

برخی معتقدند این روزها فعالیت بعضی از بازیگران در شبکه‌های اجتماعی از حالت فرهنگ‌سازی خارج شده است؛ شما چه نظری در این زمینه دارید؟

امروزه باید به شادی‌های بسیار کوچک اهمیت داد. مثلا یک غذای کاملا گیاهی درست کردم و تصویری از آن را انتشار دادم. با این روش به مردم نشان می‌دهم می‌توانند غذای گیاهی بخورند. طی ارتباط بین هنرمند و مخاطب یک مسأله شکل می‌گیرد و هنرمندان نمی‌توانند از ابتدا بگویند با نیت فرهنگ‌سازی وارد فضای مجازی می‌شویم. در حقیقت نمی‌توان انتظاراتی گسترده داشت. اگر بدانیم فردی می‌تواند بستری را آماده و از آن استفاده کند، اما این کار را انجام نمی‌دهد، می‌توانیم از او ایراد بگیریم؛ اما باید انتظارات خود را ساده کنیم.

بسیاری از بازیگران از مشکلات فضاهای مجازی گله‌مند هستند، آیا برای شما نیز مشکلی پیش آمده است؟

با توجه به این‌که هرگز به عنوان یک بازیگر وارد شبکه‌های اجتماعی نشده‌ام، درگیر این قضایا نبودم. اما می‌بینم برای دوستانی که بازیگری تنها حرفه‌شان است بویژه کسانی که بازیگران دوربین هستند، ناخودآگاه اتفاق‌هایی پیش می‌آید. این مسائل در هر کشوری که صاحب سینماست، بروز می‌کند.

عموم مشکلات زمانی ایجاد می‌شود که بازیگر زندگی شخصی خود را به نمایش می‌گذارد؛ لزومی دارد که هنرمندان زندگی خصوصی شان را وارد شبکه‌های اجتماعی کنند؟

در صورت انجام چنین کاری، حتما دچار مشکلاتی می‌شوند. زندگی شخصی حد و مرز دارد. باید توجه کرد که فرد مجاز است چقدر از زندگی شخصی خود را به نمایش بگذارد. اگر من ببینم فلان هنرمند امروز توانسته یک گل را در یک محیط بسته پرورش دهد، خوشحال می‌شوم. این یک بخش از زندگی شخصی اوست. از طرفی فرد می‌تواند نشان دهد به یک رستوران گران‌قیمت رفته است. نمایش این بخش از زندگی شخصی می‌تواند مشکلاتی را برای بازیگر ایجاد کند. این روزها اصطلاح سلبریتی که در آمریکا تبدیل به یک صنعت شده، در کشور ما هم در حال وقوع است.

از طرفی یک هنرمند مخاطبانی گسترده دارد و باید با آنها در ارتباط باشد. این که بازیگری از کار خود مطلب یا تصویری منتشر کند، برای برقراری ارتباط با مخاطب است که نفعی دوطرفه دارد؛ هم به نفع وضعیت اقتصادی تولیدات هنری و هم به سود افرادی است که این آثار را دنبال می‌کنند.

در حال حاضر مشغول چه کاری هستید؟

هیچ کاری. هنوز منتظر دریافت حقوق کاری هستم که در تابستان انجام داده‌ام. نمی‌دانم تولید آثار کم شده است یا دوستان یکدیگر را به مدت طولانی فراموش می‌کنند. قضاوت این موضوع با من نیست. شاید هم کیفیت کار من پایین است. جدای از بازیگری باید دو نمایشنامه بنویسم. در کنار آن مشغول ویراستاری دو مجموعه شعر هستم. همچنین شاید با مسعود آب‌پرور مشغول نوشتن فیلمنامه‌ای شوم.

الهام برمکی