تک‌خوری نکنید!

رژیم‌هایی که پایه علمی ندارند، استاندارد نیستند و تبعیت از آنها در طول زمان قطعا سلامت فرد را به خطر خواهد انداخت. یکی از این رژیم‌های من‌درآوردی، رژیم‌های تک‌بعدی یا مونو دایت است.

از نظر علمی چاقی به معنای چربی اضافه در بدن است، پس اگر بخواهیم وزنمان را پایین بیاوریم باید چربی‌های اضافه را کم کنیم نه آب بدن را. حتما می‌دانید 55 تا 62 درصد وزن بدن را آب تشکیل می‌دهد و کم کردن آب بدن کار بسیار راحتی است. جالب این‌که رژیم‌هایی که توسط غیرکارشناسان تبلیغ می‌شوند و مردم خودسرانه از آن تبعیت می‌کنند همگی باعث کاهش آب بدن شده و به این شکل وزن چند کیلویی پایین می‌آید. نکته دیگر این‌که اگر فردی با تبعیت از این رژیم‌ها پنج کیلوگرم کم کند قطعا طی دو سه ماه آینده هفت تا هشت کیلوگرم وزن اضافه خواهد کرد زیرا بدن حریص می‌شود و تلاش می‌کند تا کمبودهای ایجاد شده را جبران کند. در نتیجه سرعت جذب و سرعت تبدیل موادی که مصرف می‌کنیم به چربی بسیار افزایش پیدا می‌کند. از جمله این رژیم‌ها می‌توان به رژیم مونو یا تک‌بعدی، رژیم‌های اینترنتی، رژیم‌های کانادایی و... اشاره کرد. پس اگر دچار اضافه‌وزن و چاقی شده‌اید حتما به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا با یک رژیم غذایی درست و علمی و انجام فعالیت بدنی وزنتان را کم کنید، البته کاهش چربی‌های بدن و سوزاندن آنها کار سخت و زمانبری است، بنابراین باید حوصله کنید تا به‌تدریج به وزن مطلوبتان برسید. خوشبختانه این نوع کاهش وزن به راحتی برنمی‌گردد و با ادامه روند رژیم‌درمانی وزن در حد ایده‌آل باقی می‌ماند.

رژیم‌های مونو یا تک‌بعدی چه هستند؟

رژیم تک‌بعدی یا mono Diet که امروزه بین برخی افراد رواج پیدا کرده شامل رژیم‌های تک‌خوری است. در این رژیم به افراد اجازه داده می‌شود از یک نوع ماده غذایی هر چقدر که دلشان می‌خواهد بخورند. مثل رژیم تک‌خوری بر پایه موز یا شیر یا سیب یا پروتئین و... قطعا چنین رژیمی به هیچ عنوان علمی نیست و ماندگاری نخواهد داشت. بدن ما در طول شبانه‌روز به همه مواد مغذی موجود در هرم غذایی احتیاج دارد تا بتواند عملکردهای خود را به‌درستی انجام دهد. این مواد شامل پروتئین، انواع ویتامین‌ها، املاح و موادمعدنی است که از راه خوردن به اندازه و مکفی مواد غذایی مختلف به‌دست می‌آید. تبعیت از رژیم‌های تک‌خوری سبب می‌شود مواد مفید و مورد نیاز برای انجام اعمال حیاتی به بدن نرسد و فرد را دچار مشکلات زیادی کند. به‌عنوان مثال در رژیم‌های تک‌خوری بر پایه پروتئین به فرد اجازه داده می‌شود در طول شبانه‌روز فقط از تخم‌مرغ یا انواع گوشت استفاده کند. غافل از این‌که مواد حاصل از تجزیه پروتئین به اوره تبدیل می‌شود و چون اوره باید از راه ادرار دفع شود، آب زیادی از بدن خارج می‌کند. در نتیجه با کاهش آب بدن وزن پایین می‌آید که هیچ ارتباطی به میزان چربی‌های بدن ندارد. ضمن این‌که اگر این افراد پس از مدت محدودی که از رژیم‌های تک‌خوری پیروی می‌کنند نزد متخصص تغذیه بروند تا رژیم غذایی اصولی دریافت کنند، بدنشان در مقابل رژیم درست و علمی مقاومت می‌کند و وزن پایین نمی‌آید زیرا بدن با کمبودهای شدیدی مواجه شده است و احساس قحطی می‌کند. در این شرایط سوخت‌وساز بدن به شدت پایین می‌آید و بدن به راحتی به یک رژیم غذایی علمی نیز پاسخ نمی‌دهد. از طرفی چون پروتئینی که افراد استفاده می‌کنند بیش از نیاز بدن است بار کلیوی و کبدی افزایش می‌یابد و ادامه این روند باعث ایجاد اختلالات کبدی، اختلالات کلیوی، نقرس، سنگ‌های صفراوی و سنگ‌های کلیوی می‌شود.

رژیم‌های غذایی اصولی چه ویژگی‌هایی دارند؟

در یک رژیم غذایی درست و اصولی هیچ غذایی حذف نمی‌شود و تمام گروه‌های غذایی باید به اندازه مصرف شود تا برای سلامت قلب و عروق، پیشگیری از سرطان‌ها، دیابت و... مفید باشد. بد نیست بدانید بیشتر از این‌که نوع غذا در تعیین وزن نقش داشته باشد مقدار غذا در این رابطه نقش دارد. شاید فردی عادات غذایی نامناسبی داشته باشد، اما اگر با همین عادات نادرست میزان کالری دریافتی‌اش را کنترل کند می‌تواند وزنش را پایین بیاورد اما در یک رژیم غذایی علمی و درست نه‌تنها مقدار غذا بلکه نوع غذایی که فرد استفاده می‌کند هم مهم است و افراد باید از غذاهای مفید و سالم استفاده کنند تا در کنار کاهش وزن سلامتشان به خطر نیفتد. آنچه متخصصان تغذیه در رژیم‌هایشان در نظر می‌گیرند فقط محدود کردن مواد غذایی است نه حذف آنها. متاسفانه در ذهن بسیاری از ما رژیم غذایی به معنای نخوردن و سختی کشیدن است در حالی که به هیچ‌وجه چنین نیست، زیرا در یک رژیم درست فرد نباید گرسنگی بکشد و اذیت شود. ضمن این‌که اصلا نباید به فرد گفته شود که امروز این غذا را بخور و فردا آن غذا را بلکه فرد در انتخاب نوع غذاهایی که مصرف می‌کند کاملا آزاد است. تنها کاری که متخصص تغذیه انجام می‌دهد کنترل مقدار کالری دریافتی روزانه است.

وعده‌ها و میان‌وعده‌ها را حذف نکنید

جالب است بدانید اغلب چاقی‌ها عمدتا به علت حذف وعده‌ها و میان‌وعده‌ها اتفاق می‌افتد. بسیاری از افراد چاق غذای زیادی نمی‌خورند، اما بد غذا می‌خورند. مثلا صبحانه تناول نمی‌کنند، میان‌وعده ندارند و شام هم نمی‌خورند. فقط یک وعده ناهار مصرف می‌کنند و کل کالری دریافتی‌شان از نیازشان کمتر است، اما برعکس روز به روز چاق‌تر می‌شوند، زیرا بد خوردن یا نخوردن میان‌وعده‌ها و حذف وعده‌های اصلی باعث کاهش شدید سوخت‌وساز بدن می‌شود. در نتیجه فرد هر چه می‌خورد هر چند کم باشد به چربی تبدیل می‌شود و وزن را بالاتر می‌برد. پس هیچ‌گاه وعده اصلی و میان‌وعده‌ را حذف نکنید و حتی شده مقداری سوپ کم‌کالری یا مقداری سالاد بخورید.

نان و برنج برای بدن لازم است

حذف برخی مواد غذایی از جمله نان و برنج از رژیم غذایی کار درستی نیست زیرا هر ماده غذایی که در هرم غذایی وجود دارد تامین‌کننده برخی از نیازهای بدن است و مواد مغذی بدن را به آن می‌رساند. حذف نان و برنج در رژیم‌های کاهش وزن کار بسیار نادرستی است، زیرا حذف کربوهیدرات باعث کم‌آب شدن بدن و نرسیدن ویتامین‌های کافی به بدن می‌شود که اولین علامت آن تخریب پوست صورت، ریزش موی شدید و در نهایت نقرس است. به عبارت دیگر در نتیجه حذف نان و برنج، آب بدن کاهش می‌یابد. از سوی دیگر کتون‌بادی‌ها یا اجسام کتونی برای دفع از راه ادرار با اسیداوریک رقابت می‌کنند و در این رقابت موفق می‌شوند. در نتیجه اسیداوریک در بدن باقی می‌ماند و خطر ابتلا به نقرس و سنگ‌های صفراوی را افزایش می‌دهد. در واقع آنچه از حذف نان و برنج حاصل می‌شود کاهش آب بدن است نه کاهش چربی‌های بدن پس به جای حذف نان و برنج مقدار آن را کنترل کنید.

کاهش چه میزان وزن در هفته طبیعی است؟

از نظر علمی با توجه به شدت اضافه وزنی که افراد دارند می‌توان بین نیم تا یک کیلوگرم در هفته کاهش وزن داشت، بنابراین افرادی که تحت رژیم غذایی هستند باید در ماه بین 3 تا 4.5 کیلوگرم وزن کم کنند و کاهش وزن بیشتر از این میزان به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. رژیم‌های غذایی که بیش از 4 تا 4.5 کیلوگرم در ماه از وزن بدن کم می‌کنند و در شبکه‌های مجازی و ماهواره و... تبلیغ می‌شوند نه علمی هستند و نه ماندگار زیرا آنچه از بدن کاسته می‌شود فقط آب است نه چربی.

مریم منصوری