تکیه‌ای به نام حسین(علیه‌السلام)
برنامه «تکیه» شبکه افق، ویژه دهه اول محرم، هر شب با اجرای محمدجواد شرافت روی آنتن می‌رود و فضایی گرم و صمیمی شبیه تکیه‌های خانگی را برای مخاطبان فراهم می‌کند. این برنامه ترکیبی از گفت‌وگوهای تخصصی با حضور کارشناسان مذهبی مثل حجت‌الاسلام محمدمهدی طباخیان، شعرخوانی، مداحی و مرور اخبار هیأت‌هاست و فرصتی عالی برای تعمق در فلسفه قیام امام حسین (ع) و فرهنگ عزاداری است.
به بهانه روی آنتن بودن تکیه، محمدجواد شرافت در ادامه با جام‌جم گفت‌وگویی درباره نقش مردم و شاعران در مواجهه با بحران‌ها داشته که در ادامه آمده است.
سربازی جبهه امید
محمدجواد شرافت که مثل هر ایرانی دیگری ایام جنگ ۱۲ روزه تحمیلی را پشت‌سرگذشته، درباره مسئولیتی که این شب‌ها در برنامه تکیه دارد، گفت: در موقعیت‌های مختلف، مثلا وقتی صبح جمعه خبر شهادت حاج‌قاسم عزیز را شنیدم، نمی‌دانستم باید چکار کنم. این شد که به سمت نماز جمعه رفتم و دیدم مردم هم همین کار را می‌کنند. در واقع همه می‌خواستند کاری انجام دهند یا حرکتی داشته باشند. گاهی در چنین موقعیت‌هایی نمی‌توانیم فقط تماشاچی باشیم و هر‌کسی و با هر‌کاری، به‌نوعی وارد عمل می‌شود. مثلا شاعران بعد از اتفاقات جنگ تحمیلی اخیر، دست‌به‌کار شدند و از همان ابتدا با سرودن شعر نقش خود را ایفا کردند، دوستان رسانه‌ای به شیوه دیگری و مردم هم به گونه‌ای دیگر مشارکت داشتند. این‌که به مردم گفته شد «اگر جایی حرکت مشکوکی دیدید، اطلاع دهید» یعنی مردم را در این جبهه سهیم کردند و مردم هم به نوعی سرباز این جبهه شدند.
مجری برنامه تکیه ادامه داد: اما این روزها، بعد از ۱۲ روز جنگ غرورآفرینی که در کنار داغ‌های سنگین، باعث مباهات شد، توانستیم با تکیه بر محبت و مودت به حضرت سیدالشهدا(ع) قوی‌تر شویم. وقتی برنامه تکیه آغاز شد، دوستان پیشنهاد دادند من هم سهمی در تولید داشته باشم. این شد که فکر کردم من هم در این مسیر همدلی و همراهی با مردم در شرایط بحرانی کاری انجام دهم. پس اجرای برنامه تکیه را با افتخار پذیرفتم. البته در فضای شعر هم در حد توانم کلماتی را در این ایام کنار هم چیدم تا از حس و مسئولیت خودم بگویم. حداقلش این است که وجدانم راحت است و امیدوارم اهل بیت به کارم برکت بدهند و مفید و مؤثر قرار بگیرد.
باورهایی که از هیأت‌ها سرچشمه می‌گیرند
وی در بیان تأثیر شعر آیینی و عاشورایی بر آرامش جامعه با توجه به شرایط بحرانی این ایام، اضافه کرد: در اشعار آیینی و عاشورایی، گاهی موضوع شعر عاشوراست و گاهی زاویه دید عاشورایی است؛ یعنی از منظر عاشورا به مسائل اجتماعی نگاه می‌کنیم و درباره آنها می‌نویسیم. این روزها هم این اتفاق زیاد افتاده است. وقتی از عزت، سربلندی، تسلیم نشدن، نپذیرفتن ظلم و مبارزه صحبت می‌کنیم، ریشه این‌ها در باورهایی است که از کودکی در هیأت‌ها با آنها آشنا شده‌ایم و شعارهایی مثل «یا لیتنا کنا معک و فنفوز معک» و «هیهات منا الذله» سر داده‌ایم. نمود این باورها در شعر هم دیده می‌شود. شعر حماسی و موضع‌دار حاصل همین نگاه است که این نگاه در آثار شاعران ما هم دیده می‌شود.
شرافت اضافه کرد: البته این نکته را هم باید گفت که نه فقط در جنگ تحمیلی اخیر، بلکه در موضوع شهادت سرداران جبهه مقاومت، یا طوفان‌الاقصی، یا حتی دوران کرونا و از همه این‌ها عقب‌تر شهادت حاج قاسم و حتی در ماجرای زن، زندگی، آزادی، شاعران ما همیشه فعال و در صف اول بوده‌اند. در اتفاقات اخیر، این اتفاق خاص‌تر از پیش رقم خورد. حتی کسانی که قبلا هم‌فکر ما نبودند، به‌خاطر انسجام ملی و دشمنی مشترک با رژیم کودک‌کش، کنار هم قرار گرفتیم و این هم ویژگی خاصی بود. بنابراین، شاعران هم مانند همه افرادی که در حوزه و تخصص خود نقشی دارند، تلاش کردند در این ایام حضوری پررنگ و به‌موقع داشته باشند.
شعر متأثر از فضای پیرامونی
مجری برنامه تکیه در خصوص مضامین اشعار در فضای فعلی حاکم بر کشور افزود: شعر به طور مستقیم از اتفاقات اطراف خود تأثیر می‌گیرد. در رویدادهای اخیر، ما سرداران بزرگی را از دست دادیم که برخی از آنها همراه خانواده‌شان شهید شدند و این نوع شهادت خانوادگی فضای تازه‌ای در شعر ایجاد کرده است. همچنین، شعرهایی که برای کودکان و خردسالان سروده می‌شود، اکنون بیشتر شده و داغ از دست دادن کودکان معصوم بر اثر جنایت‌های اخیر، الهام‌بخش شاعران شده است. حتی از تمامی این موارد تأثیرانگیزتر، موضوعاتی مانند تشییع مادر همراه با جنین ۸ ماهه‌اش است که وارد شعر شده‌اند. خانم آل‌مجتبی رباعی زیبایی دارند که می‌گوید: «آه از غم عکس‌های ظاهر نشده/ از طفل برای مرگ حاضر نشده/ ای مرگ چگونه مهر ابطال زدی/ وقتی که شناسنامه صادر نشده». پیش از این نمونه‌هایی از این دست اشعار وجود نداشت. این اتفاقات باعث شده‌اند فصول جدیدی در شعر باز شود.
تکیه بر سیدالشهدا(ع)
وی در خصوص پیام عاشورا در جهت امیدآفرینی در مواجهه با نگرانی‌های جنگ و صلح عنوان کرد: داستان عاشورا، داستان مبارزه است؛ مبارزه‌ای خانوادگی که با پیروزی نهایی همراه شد. اکنون سیدالشهدا(ع) حیاتی دارد که به ما زندگی می‌بخشد. جایی عرض کرده‌ام که «هرچه تکرار شود، نام تو تکراری نیست/ ما و شیرینی این شورِ سراپا تازه/ و جهان داغ تو را تازه نگه‌داشته است/ نه! نگه‌داشته داغ تو جهان را تازه.» باور ما این است که اگر به سیدالشهدا(ع) تکیه کنیم و افق نگاه‌مان به سوی او باشد، بسیاری از سختی‌ها را تحمل می‌کنیم؛ کما این‌که حضرت سیدالشهدا(ع) وقتی داغ سنگین از دست دادن حضرت علی اصغر را دیدند گفتند چون خدا ناظر است، این داغ را تحمل می‌کنم. البته حضرت زینب(س) نیز در برابر مصیبت‌ها فرمودند: «ما رایت الا جمیلا»، چون می‌دانستند همه این اتفاقات برای خدا و در راه رضای اوست. اگر ما هم نگاه توحیدی و عاشورایی داشته باشیم، تحمل مشکلات برای ما آسان‌تر می‌شود و مسیر زندگی را با استواری بیشتری ادامه می‌دهیم. ما این سیره را در کلام امام رضا(ع) نیز آموخته‌ایم که اگر می‌خواهی بر چیزی گریه کنی، بر مصیبت سیدالشهدا(ع) گریه کن. این توصیه‌ها ما را قوی‌تر و بزرگ‌تر می‌کند و غم‌های ما در کنار مصیبت شهدا کوچک و فراموش‌شدنی می‌شود. نباید فراموش کنیم که داغ سیدالشهدا(ع)، داغی حماسی و تاریخ‌ساز است.
سایه سیدالشهدا(ع) و پرچم ایران
مجری برنامه تکیه در اشاره به تلاش این برنامه در جهت تقویت فضای معنوی و همدلی جامعه گفت: در تکیه، تلاش کردیم به دو بخش اندیشه و انگیزه توجه ویژه داشته باشیم. اندیشه یعنی عقول ما در معرض معارف حسینی قرار بگیرد. در این جهت حاج آقای طباخیان که از علمای جوان و صاحب‌نظر هستند و در تاریخ سیر و تحقیق داشته‌اند، درباره علل قیام عاشورا و حرکت سیدالشهدا(ع) صحبت می‌کنند تا ما هم در زندگی خودمان از این مسیر الگو بگیریم. در کنار بحث اندیشه، به انگیزه و برانگیختن احساسات هم اهمیت می‌دهیم و با حضور شاعران و مداحان، تلاش می‌کنیم قیام سیدالشهدا(ع) را با مرثیه و نگاه حماسی زنده نگه داریم. این ترکیب باعث می‌شود هم به جنبه عقلانی و هم به جنبه احساسی قیام عاشورا بپردازیم و تصویری کامل‌تر و تأثیرگذارتر از این واقعه داشته باشیم. وی ادامه داد: در صحبت‌های کارشناس محترم جناب طباخیان و همچنین شاعران و مداحان، بارها به اهمیت فضای همدلی اشاره شده است. طبق برنامه در شب‌های محرم، به ویژه تا شب هشتم که تا اینجا ضبط شده است، همه تأکید داشتند که باید این همدلی را در سایه نام سیدالشهدا(ع) و پرچم ایران عزیز حفظ کنیم. ایرانی و اسلامی بودن، دو بالی است که می‌تواند ما را به اوج برساند و وحدت و انسجام بیشتری میان مردم ایجاد کند. امام حسین فقط متعلق به شیعیان نیست؛ همه مردم با مذاهب و ادیان مختلف، حتی اهل سنت، به ایشان ارادت دارند. پس این موضوع می‌تواند نقطه اشتراک ایرانیان باشد. چرا که می‌بینیم که حتی مسیحیان هم به حضرت ابوالفضل(ع) احترام می‌گذارند و این نیز زمینه‌ای برای همبستگی بیشتر است. شرافت در‌خصوص بازخورد مخاطبان برنامه گفت: تا جایی که من با دوستان، آشنایان و مخاطبان عزیز تکیه برخورد داشتم، اغلب هم از بحث‌های کارشناسی برنامه رضایت داشتند و نظراتشان را با ما در میان می‌گذاشتند و هم از جهت حضور شاعران و مداحان که فضای جلسه و برنامه را معنوی‌تر می‌کردند، اعلام رضایت کردند. برای من که وقتم را مخصوصا در ایام مذهبی مثل محرم در برنامه‌سازی تلویزیونی هستم، این جلسات همان جلسات روضه‌ای خواهد بود که اگر وقتم آزاد می‌بود می‌توانستم از آنها بهره‌مند شوم. برای برخی مخاطبان که به هر دلیلی فرصت حضور در جلسات حضوری را ندارند، این برنامه‌ها بسیار کمک‌کننده است. لذا فضا و حس شعرخوانی و ذکر توسل در کنار بحث‌های کارشناسی، همان‌طور که دوستان هم گفته‌اند، به ما منتقل می‌شود و ما هم استفاده می‌کنیم. البته چون برنامه تولیدی است، نمی‌توانیم نظرات مخاطبان را به صورت مستقیم دریافت کنیم اما در شب‌هایی که برنامه پخش شده، رضایت نسبی مخاطبان برای ما بسیار جذاب و دلگرم‌کننده بوده است.
تفکیک اجرا از شاعری
وی که در دو کسوت شاعری و اجرا تبحر دارد، در خصوص حفظ تعادل بین احساسات شخصی و مسئولیت رسانه‌ای عنوان کرد: برای یک مجری، شاعر بودن می‌تواند امتیاز محسوب شود و برای شاعری که تجربه اجرا دارد هم این موضوع تأثیرگذار است اما هنگام اجرا باید اصول کلیدی اجرا رعایت شود. اگر من در جایگاه مجری قرار بگیرم، ابتدا باید نقش مجری را ایفا کنم و فقط در مواقع لازم از فضای شعر استفاده کنم، چون برنامه ما تخصصی شعر نیست. اگر برنامه تخصصی باشد و به‌عنوان کارشناس مجری حضور داشته باشم، باید فضای جلسه را متناسب با آن اداره کنم و اگر برنامه تخصصی ادبیات و شعر نباشد، باز هم باید به اندازه و به‌جا از شعر استفاده شود. این‌که چقدر در این زمینه موفق بوده‌ام را دوستان باید بگویند؛ اگر نقد یا پیشنهادی دارند، بیان کنند تا بیشتر یاد بگیرم و پیشرفت کنم. اجرا اصول خاص خودش راداردوشاعری هم همین‌طور؛ اگراین دوباهم ترکیب شوند، شاید اجرا برای مخاطب متفاوت‌تر و تأثیرگذارتر باشد.
همه در یک جبهه‌ایم
شرافت در خصوص مواجهه‌اش با اخبار جنگ و آتش‌بس و اثرات این فضا بر اجرای این شب‌های تکیه گفت: من هم مانند همه مردم عزیز، اخبار مربوط به جنگ تحمیلی و اتفاقات پس از آن را دنبال‌کرده و می‌کنم اما در این سال‌ها یاد گرفته‌ام که خودم را در این مسائل صاحب‌نظر ندانم. شاید به این دلیل که در فضای مجازی خیلی فعال نیستم؛ دوستانی که در این فضا فعال‌تر هستند، چون مخاطبان‌شان از آنها انتظار دارند درباره همه مسائل اظهار‌نظر کنند، ناچارند درباره هر موضوعی موضع بگیرند. این یکی از آسیب‌های فضای مجازی است؛ یعنی کسی که یک پیج، کانال یا گروه دارد، باید درباره هر اتفاقی، از گرانی سیب‌زمینی گرفته تا حمله یک کشور به کشور دیگر یا مسائل اجتماعی، سیاسی و مذهبی، نظر بدهد. وی ادامه داد: من تحلیلگر یا کارشناس بسیاری از مسائل، از جمله جنگ، نیستم و سعی می‌کنم اخبار را فقط از خبرگزاری‌های معتبر دنبال کنم. حتی در خبرگزاری‌هایی که خیلی رسمی نیستند، خیلی تأمل و تمرکز ندارم. درباره آتش‌بس هم همین‌طوراست؛ احساس می‌کنم اساتید و بزرگان ما درعرصه دیپلماسی و نظامی هرکدام در جایگاه خود مشغول خدمت هستند و همه ما در یک جبهه‌ایم. باید با اعتماد و حسن‌ظن پیش برویم، حتی اگر اختلاف سیاسی داشته باشیم، چون دشمن مشترک داریم و باید همه را در دایره برادران و خواهران خود بدانیم. با این نگاه تلاش دارم فضای اخبار و کنشگری را راحت‌تر مدیریت کنم. البته نظر نهایی، همان فرمایشات رهبری عزیز است که همه ما دنبال می‌کنیم و سعی می‌کنیم کارها را با معیارهایی که ایشان می‌فرمایند بسنجیم و پیش ببریم. چون ایشان براساس معارف قرآنی و اهل‌بیت(ع) پیش می‌روند و می‌دانند در این میدان، هر دو حالت پیروزی است؛ چه پیروز شویم و چه به شهادت برسیم، در هر صورت برنده‌ایم. با این نگاه، آرامش بیشتری دارم. البته گاهی با دلهره، نگرانی یا غرور و افتخار، اخبار را دنبال می‌کنم.
با نگاه توحیدی، پیروزی همیشگی‌است
مجری تکیه در خصوص وظیفه اهالی فرهنگ و هنر در امیدآفرینی برای جامعه خاطر‌نشان کرد: شاعران و هنرمندان همان‌طور که می‌توانند یأس را منتشر کند، می‌تواند امید را هم منتشر کنند. برمی‌گردم به بحث قبلی؛ اگر نگاه ما توحیدی باشد و در مسیر خدا و اهل بیت(ع) حرکت کنیم، هیچ‌وقت ناامید نمی‌شویم. حتی در بدترین شرایط هم می‌دانیم این یک آزمون الهی است و وقتی وظیفه خود را انجام داده‌ایم، با سربلندی می‌گوییم «تا جایی که از دست‌مان برمی‌آید؛ تلاش کرده‌ایم.» این همان چیزی است که ما در مرام اهل بیت(ع) دیده‌ایم؛ اگر حتی یک نفر در دنیا باشد که پرچم توحید را در دست داشته باشد، همان یک نفر دلش قرص است به کلمه بلند «الله». ما هم اگر در این مسیر باشیم، قطعا امیدمان را از دست نمی‌دهیم. بسیاری از هنرمندان و شاعران ما با همین باور خودشان را نباختند.
وی تاکید کرد: البته اقدامات مخرب منافقان داخلی و ناامیدی‌هایی که در فضای مجازی منتشر می‌شود، ما را اذیت می‌کند اما اگر اصول و افق دید وسیع‌تری داشته باشیم، از کنار این‌ها عبور می‌کنیم و تأثیر مخربی بر باور و اندیشه ما نخواهد داشت، چون نگاه ما توحیدی است. قطعا با این نگاه شکست در کار ما نخواهد بود و امید همیشه وجود دارد. با نگاهی توحیدی، پیروزی همیشگی است، چون این وعده قرآن است که وارثان زمین مستضعفان هستند. هر اتفاقی هم بیفتد، ته قصه این زمین به اهلش می‌رسد و امیدوارم ما هم سهمی داشته باشیم و آن روز را ببینیم. اگرچه زخم‌های سنگین و عمیقی دیده و چشیده‌ایم اما امیدمان را از دست نداده‌ایم و به همان امید می‌خوانیم «ماییم و شکوهِ نصر ان‌شاء‌الله/ قدس است و شکستِ حصر ان‌شاء‌الله/ یک جمعه نزدیک، نصلّی فی القدس/ همراه امام عصر ان‌شاء‌الله»؛ به‌امید آن‌روز.
سربازی جبهه امید
محمدجواد شرافت که مثل هر ایرانی دیگری ایام جنگ ۱۲ روزه تحمیلی را پشت‌سرگذشته، درباره مسئولیتی که این شب‌ها در برنامه تکیه دارد، گفت: در موقعیت‌های مختلف، مثلا وقتی صبح جمعه خبر شهادت حاج‌قاسم عزیز را شنیدم، نمی‌دانستم باید چکار کنم. این شد که به سمت نماز جمعه رفتم و دیدم مردم هم همین کار را می‌کنند. در واقع همه می‌خواستند کاری انجام دهند یا حرکتی داشته باشند. گاهی در چنین موقعیت‌هایی نمی‌توانیم فقط تماشاچی باشیم و هر‌کسی و با هر‌کاری، به‌نوعی وارد عمل می‌شود. مثلا شاعران بعد از اتفاقات جنگ تحمیلی اخیر، دست‌به‌کار شدند و از همان ابتدا با سرودن شعر نقش خود را ایفا کردند، دوستان رسانه‌ای به شیوه دیگری و مردم هم به گونه‌ای دیگر مشارکت داشتند. این‌که به مردم گفته شد «اگر جایی حرکت مشکوکی دیدید، اطلاع دهید» یعنی مردم را در این جبهه سهیم کردند و مردم هم به نوعی سرباز این جبهه شدند.
مجری برنامه تکیه ادامه داد: اما این روزها، بعد از ۱۲ روز جنگ غرورآفرینی که در کنار داغ‌های سنگین، باعث مباهات شد، توانستیم با تکیه بر محبت و مودت به حضرت سیدالشهدا(ع) قوی‌تر شویم. وقتی برنامه تکیه آغاز شد، دوستان پیشنهاد دادند من هم سهمی در تولید داشته باشم. این شد که فکر کردم من هم در این مسیر همدلی و همراهی با مردم در شرایط بحرانی کاری انجام دهم. پس اجرای برنامه تکیه را با افتخار پذیرفتم. البته در فضای شعر هم در حد توانم کلماتی را در این ایام کنار هم چیدم تا از حس و مسئولیت خودم بگویم. حداقلش این است که وجدانم راحت است و امیدوارم اهل بیت به کارم برکت بدهند و مفید و مؤثر قرار بگیرد.
باورهایی که از هیأت‌ها سرچشمه می‌گیرند
وی در بیان تأثیر شعر آیینی و عاشورایی بر آرامش جامعه با توجه به شرایط بحرانی این ایام، اضافه کرد: در اشعار آیینی و عاشورایی، گاهی موضوع شعر عاشوراست و گاهی زاویه دید عاشورایی است؛ یعنی از منظر عاشورا به مسائل اجتماعی نگاه می‌کنیم و درباره آنها می‌نویسیم. این روزها هم این اتفاق زیاد افتاده است. وقتی از عزت، سربلندی، تسلیم نشدن، نپذیرفتن ظلم و مبارزه صحبت می‌کنیم، ریشه این‌ها در باورهایی است که از کودکی در هیأت‌ها با آنها آشنا شده‌ایم و شعارهایی مثل «یا لیتنا کنا معک و فنفوز معک» و «هیهات منا الذله» سر داده‌ایم. نمود این باورها در شعر هم دیده می‌شود. شعر حماسی و موضع‌دار حاصل همین نگاه است که این نگاه در آثار شاعران ما هم دیده می‌شود.
شرافت اضافه کرد: البته این نکته را هم باید گفت که نه فقط در جنگ تحمیلی اخیر، بلکه در موضوع شهادت سرداران جبهه مقاومت، یا طوفان‌الاقصی، یا حتی دوران کرونا و از همه این‌ها عقب‌تر شهادت حاج قاسم و حتی در ماجرای زن، زندگی، آزادی، شاعران ما همیشه فعال و در صف اول بوده‌اند. در اتفاقات اخیر، این اتفاق خاص‌تر از پیش رقم خورد. حتی کسانی که قبلا هم‌فکر ما نبودند، به‌خاطر انسجام ملی و دشمنی مشترک با رژیم کودک‌کش، کنار هم قرار گرفتیم و این هم ویژگی خاصی بود. بنابراین، شاعران هم مانند همه افرادی که در حوزه و تخصص خود نقشی دارند، تلاش کردند در این ایام حضوری پررنگ و به‌موقع داشته باشند.
شعر متأثر از فضای پیرامونی
مجری برنامه تکیه در خصوص مضامین اشعار در فضای فعلی حاکم بر کشور افزود: شعر به طور مستقیم از اتفاقات اطراف خود تأثیر می‌گیرد. در رویدادهای اخیر، ما سرداران بزرگی را از دست دادیم که برخی از آنها همراه خانواده‌شان شهید شدند و این نوع شهادت خانوادگی فضای تازه‌ای در شعر ایجاد کرده است. همچنین، شعرهایی که برای کودکان و خردسالان سروده می‌شود، اکنون بیشتر شده و داغ از دست دادن کودکان معصوم بر اثر جنایت‌های اخیر، الهام‌بخش شاعران شده است. حتی از تمامی این موارد تأثیرانگیزتر، موضوعاتی مانند تشییع مادر همراه با جنین ۸ ماهه‌اش است که وارد شعر شده‌اند. خانم آل‌مجتبی رباعی زیبایی دارند که می‌گوید: «آه از غم عکس‌های ظاهر نشده/ از طفل برای مرگ حاضر نشده/ ای مرگ چگونه مهر ابطال زدی/ وقتی که شناسنامه صادر نشده». پیش از این نمونه‌هایی از این دست اشعار وجود نداشت. این اتفاقات باعث شده‌اند فصول جدیدی در شعر باز شود.
تکیه بر سیدالشهدا(ع)
وی در خصوص پیام عاشورا در جهت امیدآفرینی در مواجهه با نگرانی‌های جنگ و صلح عنوان کرد: داستان عاشورا، داستان مبارزه است؛ مبارزه‌ای خانوادگی که با پیروزی نهایی همراه شد. اکنون سیدالشهدا(ع) حیاتی دارد که به ما زندگی می‌بخشد. جایی عرض کرده‌ام که «هرچه تکرار شود، نام تو تکراری نیست/ ما و شیرینی این شورِ سراپا تازه/ و جهان داغ تو را تازه نگه‌داشته است/ نه! نگه‌داشته داغ تو جهان را تازه.» باور ما این است که اگر به سیدالشهدا(ع) تکیه کنیم و افق نگاه‌مان به سوی او باشد، بسیاری از سختی‌ها را تحمل می‌کنیم؛ کما این‌که حضرت سیدالشهدا(ع) وقتی داغ سنگین از دست دادن حضرت علی اصغر را دیدند گفتند چون خدا ناظر است، این داغ را تحمل می‌کنم. البته حضرت زینب(س) نیز در برابر مصیبت‌ها فرمودند: «ما رایت الا جمیلا»، چون می‌دانستند همه این اتفاقات برای خدا و در راه رضای اوست. اگر ما هم نگاه توحیدی و عاشورایی داشته باشیم، تحمل مشکلات برای ما آسان‌تر می‌شود و مسیر زندگی را با استواری بیشتری ادامه می‌دهیم. ما این سیره را در کلام امام رضا(ع) نیز آموخته‌ایم که اگر می‌خواهی بر چیزی گریه کنی، بر مصیبت سیدالشهدا(ع) گریه کن. این توصیه‌ها ما را قوی‌تر و بزرگ‌تر می‌کند و غم‌های ما در کنار مصیبت شهدا کوچک و فراموش‌شدنی می‌شود. نباید فراموش کنیم که داغ سیدالشهدا(ع)، داغی حماسی و تاریخ‌ساز است.
سایه سیدالشهدا(ع) و پرچم ایران
مجری برنامه تکیه در اشاره به تلاش این برنامه در جهت تقویت فضای معنوی و همدلی جامعه گفت: در تکیه، تلاش کردیم به دو بخش اندیشه و انگیزه توجه ویژه داشته باشیم. اندیشه یعنی عقول ما در معرض معارف حسینی قرار بگیرد. در این جهت حاج آقای طباخیان که از علمای جوان و صاحب‌نظر هستند و در تاریخ سیر و تحقیق داشته‌اند، درباره علل قیام عاشورا و حرکت سیدالشهدا(ع) صحبت می‌کنند تا ما هم در زندگی خودمان از این مسیر الگو بگیریم. در کنار بحث اندیشه، به انگیزه و برانگیختن احساسات هم اهمیت می‌دهیم و با حضور شاعران و مداحان، تلاش می‌کنیم قیام سیدالشهدا(ع) را با مرثیه و نگاه حماسی زنده نگه داریم. این ترکیب باعث می‌شود هم به جنبه عقلانی و هم به جنبه احساسی قیام عاشورا بپردازیم و تصویری کامل‌تر و تأثیرگذارتر از این واقعه داشته باشیم. وی ادامه داد: در صحبت‌های کارشناس محترم جناب طباخیان و همچنین شاعران و مداحان، بارها به اهمیت فضای همدلی اشاره شده است. طبق برنامه در شب‌های محرم، به ویژه تا شب هشتم که تا اینجا ضبط شده است، همه تأکید داشتند که باید این همدلی را در سایه نام سیدالشهدا(ع) و پرچم ایران عزیز حفظ کنیم. ایرانی و اسلامی بودن، دو بالی است که می‌تواند ما را به اوج برساند و وحدت و انسجام بیشتری میان مردم ایجاد کند. امام حسین فقط متعلق به شیعیان نیست؛ همه مردم با مذاهب و ادیان مختلف، حتی اهل سنت، به ایشان ارادت دارند. پس این موضوع می‌تواند نقطه اشتراک ایرانیان باشد. چرا که می‌بینیم که حتی مسیحیان هم به حضرت ابوالفضل(ع) احترام می‌گذارند و این نیز زمینه‌ای برای همبستگی بیشتر است. شرافت در‌خصوص بازخورد مخاطبان برنامه گفت: تا جایی که من با دوستان، آشنایان و مخاطبان عزیز تکیه برخورد داشتم، اغلب هم از بحث‌های کارشناسی برنامه رضایت داشتند و نظراتشان را با ما در میان می‌گذاشتند و هم از جهت حضور شاعران و مداحان که فضای جلسه و برنامه را معنوی‌تر می‌کردند، اعلام رضایت کردند. برای من که وقتم را مخصوصا در ایام مذهبی مثل محرم در برنامه‌سازی تلویزیونی هستم، این جلسات همان جلسات روضه‌ای خواهد بود که اگر وقتم آزاد می‌بود می‌توانستم از آنها بهره‌مند شوم. برای برخی مخاطبان که به هر دلیلی فرصت حضور در جلسات حضوری را ندارند، این برنامه‌ها بسیار کمک‌کننده است. لذا فضا و حس شعرخوانی و ذکر توسل در کنار بحث‌های کارشناسی، همان‌طور که دوستان هم گفته‌اند، به ما منتقل می‌شود و ما هم استفاده می‌کنیم. البته چون برنامه تولیدی است، نمی‌توانیم نظرات مخاطبان را به صورت مستقیم دریافت کنیم اما در شب‌هایی که برنامه پخش شده، رضایت نسبی مخاطبان برای ما بسیار جذاب و دلگرم‌کننده بوده است.
تفکیک اجرا از شاعری
وی که در دو کسوت شاعری و اجرا تبحر دارد، در خصوص حفظ تعادل بین احساسات شخصی و مسئولیت رسانه‌ای عنوان کرد: برای یک مجری، شاعر بودن می‌تواند امتیاز محسوب شود و برای شاعری که تجربه اجرا دارد هم این موضوع تأثیرگذار است اما هنگام اجرا باید اصول کلیدی اجرا رعایت شود. اگر من در جایگاه مجری قرار بگیرم، ابتدا باید نقش مجری را ایفا کنم و فقط در مواقع لازم از فضای شعر استفاده کنم، چون برنامه ما تخصصی شعر نیست. اگر برنامه تخصصی باشد و به‌عنوان کارشناس مجری حضور داشته باشم، باید فضای جلسه را متناسب با آن اداره کنم و اگر برنامه تخصصی ادبیات و شعر نباشد، باز هم باید به اندازه و به‌جا از شعر استفاده شود. این‌که چقدر در این زمینه موفق بوده‌ام را دوستان باید بگویند؛ اگر نقد یا پیشنهادی دارند، بیان کنند تا بیشتر یاد بگیرم و پیشرفت کنم. اجرا اصول خاص خودش راداردوشاعری هم همین‌طور؛ اگراین دوباهم ترکیب شوند، شاید اجرا برای مخاطب متفاوت‌تر و تأثیرگذارتر باشد.
همه در یک جبهه‌ایم
شرافت در خصوص مواجهه‌اش با اخبار جنگ و آتش‌بس و اثرات این فضا بر اجرای این شب‌های تکیه گفت: من هم مانند همه مردم عزیز، اخبار مربوط به جنگ تحمیلی و اتفاقات پس از آن را دنبال‌کرده و می‌کنم اما در این سال‌ها یاد گرفته‌ام که خودم را در این مسائل صاحب‌نظر ندانم. شاید به این دلیل که در فضای مجازی خیلی فعال نیستم؛ دوستانی که در این فضا فعال‌تر هستند، چون مخاطبان‌شان از آنها انتظار دارند درباره همه مسائل اظهار‌نظر کنند، ناچارند درباره هر موضوعی موضع بگیرند. این یکی از آسیب‌های فضای مجازی است؛ یعنی کسی که یک پیج، کانال یا گروه دارد، باید درباره هر اتفاقی، از گرانی سیب‌زمینی گرفته تا حمله یک کشور به کشور دیگر یا مسائل اجتماعی، سیاسی و مذهبی، نظر بدهد. وی ادامه داد: من تحلیلگر یا کارشناس بسیاری از مسائل، از جمله جنگ، نیستم و سعی می‌کنم اخبار را فقط از خبرگزاری‌های معتبر دنبال کنم. حتی در خبرگزاری‌هایی که خیلی رسمی نیستند، خیلی تأمل و تمرکز ندارم. درباره آتش‌بس هم همین‌طوراست؛ احساس می‌کنم اساتید و بزرگان ما درعرصه دیپلماسی و نظامی هرکدام در جایگاه خود مشغول خدمت هستند و همه ما در یک جبهه‌ایم. باید با اعتماد و حسن‌ظن پیش برویم، حتی اگر اختلاف سیاسی داشته باشیم، چون دشمن مشترک داریم و باید همه را در دایره برادران و خواهران خود بدانیم. با این نگاه تلاش دارم فضای اخبار و کنشگری را راحت‌تر مدیریت کنم. البته نظر نهایی، همان فرمایشات رهبری عزیز است که همه ما دنبال می‌کنیم و سعی می‌کنیم کارها را با معیارهایی که ایشان می‌فرمایند بسنجیم و پیش ببریم. چون ایشان براساس معارف قرآنی و اهل‌بیت(ع) پیش می‌روند و می‌دانند در این میدان، هر دو حالت پیروزی است؛ چه پیروز شویم و چه به شهادت برسیم، در هر صورت برنده‌ایم. با این نگاه، آرامش بیشتری دارم. البته گاهی با دلهره، نگرانی یا غرور و افتخار، اخبار را دنبال می‌کنم.
با نگاه توحیدی، پیروزی همیشگی‌است
مجری تکیه در خصوص وظیفه اهالی فرهنگ و هنر در امیدآفرینی برای جامعه خاطر‌نشان کرد: شاعران و هنرمندان همان‌طور که می‌توانند یأس را منتشر کند، می‌تواند امید را هم منتشر کنند. برمی‌گردم به بحث قبلی؛ اگر نگاه ما توحیدی باشد و در مسیر خدا و اهل بیت(ع) حرکت کنیم، هیچ‌وقت ناامید نمی‌شویم. حتی در بدترین شرایط هم می‌دانیم این یک آزمون الهی است و وقتی وظیفه خود را انجام داده‌ایم، با سربلندی می‌گوییم «تا جایی که از دست‌مان برمی‌آید؛ تلاش کرده‌ایم.» این همان چیزی است که ما در مرام اهل بیت(ع) دیده‌ایم؛ اگر حتی یک نفر در دنیا باشد که پرچم توحید را در دست داشته باشد، همان یک نفر دلش قرص است به کلمه بلند «الله». ما هم اگر در این مسیر باشیم، قطعا امیدمان را از دست نمی‌دهیم. بسیاری از هنرمندان و شاعران ما با همین باور خودشان را نباختند.
وی تاکید کرد: البته اقدامات مخرب منافقان داخلی و ناامیدی‌هایی که در فضای مجازی منتشر می‌شود، ما را اذیت می‌کند اما اگر اصول و افق دید وسیع‌تری داشته باشیم، از کنار این‌ها عبور می‌کنیم و تأثیر مخربی بر باور و اندیشه ما نخواهد داشت، چون نگاه ما توحیدی است. قطعا با این نگاه شکست در کار ما نخواهد بود و امید همیشه وجود دارد. با نگاهی توحیدی، پیروزی همیشگی است، چون این وعده قرآن است که وارثان زمین مستضعفان هستند. هر اتفاقی هم بیفتد، ته قصه این زمین به اهلش می‌رسد و امیدوارم ما هم سهمی داشته باشیم و آن روز را ببینیم. اگرچه زخم‌های سنگین و عمیقی دیده و چشیده‌ایم اما امیدمان را از دست نداده‌ایم و به همان امید می‌خوانیم «ماییم و شکوهِ نصر ان‌شاء‌الله/ قدس است و شکستِ حصر ان‌شاء‌الله/ یک جمعه نزدیک، نصلّی فی القدس/ همراه امام عصر ان‌شاء‌الله»؛ به‌امید آن‌روز.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
حجت‌الاسلام سید کاظم سید باقری، معتقد است گفتمان مقاومت یک آرمان فراگیر اسلامی و انسانی است که فراتر از مرز‌ها و فرقه‌ها حرکت می‌کند
وقتی خورشید در غزه طلوع می‌کند
استاد یدالله کابلی معتقد است: تحولات نقاشیخط، نمایش قدرت نوآوری و خلاقیت در عرصه خط است
هنر خوشنویسی؛ پیوندی عمیق با شعر و حکمت ایرانی
مصطفی کارخانه در گفت‌وگو با «جام‌جم»: